شاخص های قزاقستان، عواملی برای امیدواری نسبت به پیشرفت مذاکرات ایران و 5+1

گروه بین الملل ـ آسوشیتد پرس، دوشنبه،  25 فوریه  در مقاله ای به شاخص های کشور قزاقستان به عنوان کشوری که نیروگاه ها و برنامه هسته ای در گذشته و امروز دارد اشاره کرده و معتقد است که شاید این کشور، موجب شود که مذاکره کنندگان غربی آن را به فال نیک بگیرند و باعث پیشرفت مذاکرات شود.

به گزارش بولتن نیوز، در این مقاله آمده است: آلماتی، قزاقستان - محل برگزاری مذاکرات در مورد برنامه هسته ای ایران بین قدرت های جهان و تهران حامل نمادی است که مذاکره کنندگان غربی امیدوارند آن را به فال نیک بگیرند.
قزاقستان، یکی ازجمهوری های وسیع شوروی سابق، دردهۀ 1990 ذخایر عظیم هسته ای خود را تسلیم کرد و اکنون می خواهد با پیشنهاد میزبانی ذخیرۀ سوخت راکتورها، روی دستاوردهای پیشین منع گسترش سلاح های هسته ای خود مانور کند. با این پیشنهادِ قزاقستان،  دیگرلازم نیست تا کشورهائی نظیر ایران برای تامین نیاز سوخت راکتورهایشان دست به غنی سازی اورانیوم بزنند.
این پیشنهاد ممکن است در مذاکرات این هفته در آلماتی ، پایتخت تجاری قزاقستان، بین ایران و شش قدرت جهانی – پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل و آلمان - در مورد برنامه هسته ای تهران یکی از پیشنهادات قابل بررسی باشد.

ایران اصرار دارد که روی برنامه سلاح های هسته ای کار نمی کند، بلکه غنی سازی اورانیوم را برای تهیه سوخت راکتور و مقاصد علمی و پزشکی، و تحت  قانون بین المللی دنبال می کند.
اما بسیاری از کشورها به این گفته مشکوکند چرا که ایران پس از عدم دریافت کمک های بین المللی برای برنامه غنی سازی اورانیوم خود دردهۀ 1980، فعالیت های هسته ای خود را ... ادامه داد تا یک دهۀ پیش که فعالیتش فاش شد. پیشنهادهای اخیر مبنی بر ارسال محموله های بین المللی سوخت راکتور در ازای امتیازات غنی سازی ایران با شکست روبه رو شد، و هر یک از طرفین دیگری را در این ارتباط مقصر می خواند و  سرزنش می کند.

قزاقستان در این مذاکراتی که روز سه شنبه آغاز می شود و انتظار می رود به مدت دو روز ادامه داشته باشد حضور نخواهد داشت.
تمایل قزاقستان به رها شدن از ضرادخانۀ هسته ای اش که در گذشته بسیار عظیم می نُمود ، عمدتا از میراث شوم این کشور نشأت می گیرد. میراثی به جا مانده از دورانی که این کشور مکان آزمایشات سلاح هسته ای شوروی سابق بود. با این حال، برخی منتقدان می گویند اینکه قزاقستان پیشینۀ منع گسترش سلاح های هسته ای خود را بدین سان در بوق و کرنا می کند به این دلیل است که می خواهد از این امر مانند پرده ای دود آلود برای پوشش عدم وجود آزادی های دموکراتیک در این کشور استفاده کند.
در میانۀ فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، این کشور آسیای مرکزی ناگهان متوجه شد که با داشتن بیش از یک هزار کلاهک هسته ای استراتژیک و 370 موشک کروز با نوک هسته ای ، می رود تا به اولین کشور عمدتا مسلمان هسته ای جهان تبدیل شود.
یک روز پس از اعلام استقلال قزاقستان در سال 1991، یاسر عرفات، رهبر سازمان آزادیبخش فلسطین ، برای دیدار از این کشور به آلماتی سفر کرد، دیداری که برای دیپلمات های غربی زنگ خطر محسوب می شد. چند هفته بعد، نورسلطان نظربایف، رئیس جمهور قزاقستان، از پاکستان دیدار کرد، اما مقامات ، همکاری در زمینه فن آوری هسته ای را رد کردند.
وزیر امور خارجۀ سابق قزاقستان سال گذشته ادعا کرد که معمر قذافی، دیکتاتور پیشین لیبی، هم یکی دیگر از خریداران امیدوار تسلیحات هسته ای موجود قزاقستان بود اما این کشور دست رد به سینۀ او زد.

قزاقستان به جای پاسخ به پیشنهادات کشورهای مسلمان همسایه، از جمله ایران، تنها برای رها شدن از شر این میراث قدرتمند درخواست کمک می کرد.
کلاهک های هسته ای این کشور در سال 1995 به روسیه منتقل شد و مراحل نقل مکان و پاکسازی ذخایر اورانیوم بسیار غنی شده از تاسیسات سری شوروی سابق در این کشور با کمک های ایالات متحده انجام شد.

این فرایند ازتاریخ معاصر قزاقستان الهام گرفت.
از سال 1949 تا 1989، دشت بایر و سرزمین های هموار واقع در شمال قزاقستان محل انجام 456 آزمایش هسته ای بوده است- 116 مورد از آنها بالاتر از زمین - که ناحیه ای به اندازۀ ایالت آریزونای امریکا با جمعیتی حدود 1.5 میلیون نفر را تحت تاثیر قرار داد.

نظربایف در سال 2009 ، در یک سخنرانی به مناسبت 20 اُمین سالگرد آخرین آزمایش هسته ای در این کشور گفت: "آسیب های وارده بر محیط زیست ما آنقدر جدی است که دانشمندان می گویند قرن ها طول می کشد تا شرایط به حال عادی بازگردد."
اما حتی بااینکه قزاقستان از شّر زرادخانه هسته ای خود خلاص شده، اما سوء ظن ها همچنان باقیست.

مقامات ایالات متحده ادعا هائی را بررسی می کنند که می گوید: ایران برخی اجزای سازندۀ سلاح های هسته ای قزاقستان را در اختیار دارد ، اما هیچ مدرکی در این مورد وجود ندارد. قزاقستان  فقط گفته که در اوایل دهۀ 1990  ایران به این کشور نزدیک شده تا اورانیوم با درصد غنای پائین –و  نه موادی با درجه تسلیحاتی- را از آنها خریداری کند.

از سال 2009 تاکنون، قزاقستان همواره در میزبانی ذخایر سوخت هسته ای ، با نظارت آژانس بین المللی انرژی اتمی پیشقدم بوده است.
 
در ماه مارس  2012 نظربایف از طریق مقاله ای در نیویورک تایمز،  از تهران درخواست کرد تا از پیگیری برای تبدیل شدن به یک قدرت هسته ای اجتناب کند.
نظربایف نوشت: "تجربه قزاقستان نشان می دهد که ملت ها می توانند از پشت کردن به سلاح های هسته ای ،منافع عظیمی حاصل کنند."


دیپلمات های ایرانی در ظاهر از پیشنهاد تامین سوخت راکتورها – بانک سوخت-  استقبال کردند، اما پیشرفت واقعی چندانی در این زمینه نداشته اند ، و همین امر باعث شده تا بسیاری از ناظران نسبت به اصرار تهران بر اینکه فن آوری هسته ای ایران اهداف نظامی ندارد تردید داشته باشند.
" جان کارلسون، مشاور طرح تهدید هسته ای مستقردر واشنگتن دی سی می گوید:  بانک سوخت... "باید پاسخ کاملی به نگرانی های ایران  باشد- نکته اینجاست که شاخصی وجود ندارد که ثابت کند مشکل ایران عرضه سوخت است نه چیز دیگر!!!
موقعیت جغرافیایی استراتژیک کشور های نفتخیز مجاور و هم مرز روسیه و چین، در عین حال که روابط گرمی را با اروپا و ایالات متحده پرورش می دهد، اما همواره مستلزم رویکرد دیپلماتیک متفاوتی بوده است.
رویکرد قزاقستان و کشورهای همسایه اش در آسیای میانه که در گذشته جزو شوروی سابق بوده اند نسبت به اعمال فشار غرب بر ایران همواره دوسوگرا و متغیر بوده است ، و همین امر آنها را به واسطه های مفیدی برای تهران بدل می کند. نظربایف در گفتگو با خبرنگاران روسیه در سال 2011، بر پیگیری دیپلماسی برای حل مناقشات پیرامون برنامه هسته ای ایران اصرار می کرد.
وی گفت"حال که در مورد برنامه هسته ای ایران صحبت می کنیم، چرا در مورد برنامه های مشابه در پاکستان حرفی نمی زنیم، و یا در مورد همین موضوع در اسرائیل، که در واقع سلاح های هسته ای واقعی در اختیار دارد."
در کشور همسایه ما قرقیزستان، دولت اعلام کرده که اجاره نامۀ تاسیسات حمل و نقل هوایی ایالات متحده را - که به موجب آن از امکانات هوائی آن کشور، برای انجام عملیات نظامی در افغانستان استفاده می شود - پس از پایان مهلت مقرر در سال 2014 ، تمدید نخواهد کرد، زیرا علاوه بر سایر دلایل ، بیم آن دارد که امریکا از این پایگاه برای اقدامات تلافی جویانه علیه ایران استفاده کند.
کشورهای منطقه ضمنا منافع اقتصادی خود را نیز در خطر می بینند. طبق آمار و ارقام مدیریت اطلاعات انرژی ایالات متحده، ترکمنستان، که با ایران 1،000 کیلومتر (620 مایل) مرز مشترک زمینی دارد، بین جولای 2011 و ژوئن 2012 ؛ روزانه به طور متوسط 1 میلیارد فوت مکعب (30 میلیون متر مکعب) گاز طبیعی به ایران می فرستاد..
روابط و وابستگی های فرهنگی و سرمایه گذاری رو به رشد ایران در تاجیکستانِ زبان فارسی، نیز  از این کشور یک متحد بالقوۀ دیگر برای تهران ساخته است.
سباستین پیروس، کارشناس آسیای مرکزی در مقاله ای که سال گذشته منتشر شده می گوید که به هر حال کشورهای منطقه خیالشان آسوده است که هیچگاه هدف حملات هسته ای ایران قرار نخواهند گرفت.
 
پیروس می نویسد: " آنها بر این باورند که اگر ایران به این قابلیت دستیابد ، از آن علیه این کشورها استفاده نخواهد کرد. ایران در آسیای مرکزی به عنوان یک دولت و یک ملت به شدت مورد احترام است و هیچ نوع احساس بی اعتمادی نسبت به همکاری دراز مدت با این کشور وجود ندارد. "