گردشی در بزرگ ترين شهر کلوخي جهان

بخش شهداد در ۹۵ کيلومتري جنوب شرق کرمان واقع است و با ۲۴ هزار کيلومتر مربع وسعت، پهناورترين بخش کشور محسوب مي شود. قدمت شهداد به هزاره چهارم پيش از ميلاد مي رسد و قديمي ترين پرچم فلزي جهان معروف به درفش شهداد در کاوش هاي سال ۱۳۵۰ به سرپرستي مرحوم «علي حاکمي» در شهداد کشف شده است.

اين بخش از ۲ شهر، ۳ دهستان و ۹۲ روستا و آبادي تشکيل شده است و با استان هاي خراسان جنوبي و سيستان و بلوچستان همسايه است. جاده شهداد به نهبندان به طول ۳۰۰ کيلومتر که از دل کوير و از ميان کلوت هاي آن مي گذرد فاصله خراسان جنوبي و زابل را به کرمان و بندر عباس کاهش داده است.

آسياب آبي و آب انبار «حاج محمدتقي» با بزرگ ترين گنبد آب انبار در کشور و ۵۲ پله در خيابان تمدن، خانه «صادقي» (قاجاريه) باقي مانده هاي ارگ(نارنج قلعه) در داخل بازار قديمي، آب انبار«حاج امين» (قاجاريه) در بوستان درفش شهداد(باغ ملي سابق)، محوطه باستاني ۷ هزار ساله بعد از باغ«آراتا» در انتهاي شهداد، قلعه کهنه(ساساني)، بناي پيربابا مسافر و شهرک صنعتي باستاني در شرق ميدان انتهايي شهر، قلعه«رموک» (ساساني) در شرق جاده نهبندان و دوراهي امام زاده زيد(ع)، قلعه چغوکي و مسجد تاريخي دستگرد(ابتداي جاده گوديز) از جمله آثار تاريخي آن است.

همچنين در شهداد بارگاه امام زاده زيد(ع) با گنبد فيروزه اي همه گردشگران را فرا مي خواند تا آبي خنک در صحن آن بنوشند و روح تشنه شان را هم در مکاني که «شاه نعمت ا... ولي» پياده به زيارتش مي شتافته سيراب کنند. در بناي «صفه صفا» (قرن ۸ هـ.ق) که در صحن امام زاده قرار دارد مراسم نوبت نوازي نقاره هر صبح و عصر توسط دستان عاشق و هنرمند «علي کريم شجاعي» و فرزندانش «رضا» و «محمدعلي» و نوه هايش اجرا مي شود.

علاوه بر باغ هاي مرکبات و نخيلات که شهداد را به يک «شهرباغ» مصفا تبديل کرده است جاذبه هاي طبيعي فراواني در شهداد وجود دارد. در کوير شهداد، کلوت هاي زيبا قرار دارند که جذاب ترين پديده کوير به شمار مي روند. کلوت ها عارضه هاي کلوخي هستند که در اثر فرسايش بادي و آبي در کوير شکل گرفته اند مساحت آن ها به ۱۱ هزار کيلومترمربع مي رسد و از دور به شهري بزرگ شباهت دارد. زيباترين کلوت ها در ۴۰ تا ۶۰ کيلومتري شهداد قرار دارند. جاده آسفالته شهداد به خراسان جنوبي از ميان کلوت ها مي گذرد. همچنين براي اقامت شبانه و امن در کوير مي توان به کمپ گردشگري کوير رفت. از روستاي «ده سيف» در ابتداي کوير، در نزديکي قلعه «شفيع آباد» راهي ۹ کيلومتري به کمپ گردشگري کوير مي رود. دراين مکان ۳۴ آلاچيق، آمفي تئاتر روباز، سرويس هاي بهداشتي، آب و برق و سامانه روشنايي و صوتي ايجاد شده است.

علاوه بر کلوت ها، رودشور در ۶۵ کيلومتري شهداد، تپه هاي شن، درختان گز، تپه گندم بريان با ۴۸۰ کيلومتر مربع وسعت و پوشيده از سنگ هاي سياه آتشفشاني(گرم ترين نقطه کره زمين) در ۸۵ کيلومتري شهداد از ديگر جاذبه هاي کوير به شمار مي رود. همچنين سرو هزار ساله و آبگرم روستاي سيرچ از ديگر جاذبه هاي طبيعي شهداد است که هر ساله گردشگران زيادي را به خود جلب مي کند مثل گردشگراني که در بهار امسال، مسافر کوير بودند.

اين منطقه قديمي طبيعتاً داراي صنايع دستي و محصولات پرطرفداري نيز هست. به نحوي که هيچ مسافري از اين جا دست خالي نمي رود. دست بافته هاي حصيري، عرق معطر کاشکلو که از شکوفه هاي نخل به دست مي آيد، سدر، حنا، قاووت، انواع خرماي خشک و آجيلي، سير، چنگ مال و پرتقال از مهم ترين آن ها به شمار مي رود و علاوه بر اين حس و حال غريب کوير است که مسافران با خود مي برند.

«شهداد سرزمين سکوت، زيبايي و عظمت و نگين کوير است». اين ها را«علي اصغربيگدلي» از مسافران نوروزي مي گويد. وي اضافه مي کند: روحم در کوير آزاد شد. اصلاً فکرنمي کردم چنين زيبايي هايي را به چشم ببينم، طوري که مي خواهم پرواز کنم.

«شاکري» مسافر نوروزي و ساکن تهران، کوير شهداد را يادآور کشور مصر مي داند و ادامه مي دهد: «در کوير احساس بي تعلقي و آزادگي در من ايجاد شد و اين احساس خوب با برخورد گرم و صميمي مردم اين خطه دوچندان شد».

«اميرهاشمي مقدم» که خود را مدرس مديريت جهانگردي معرفي مي کند از نوع برخورد راهنمايان و امکانات شهداد براي گردشگران تقدير و آن را نسبت به ساير نقاط کشور بسيار راضي کننده و خوب توصيف مي کند.

به گفته مسئولان آمار سفرهاي نوروزي به کوير شهداد رو به افزايش است و به طور ميانگين سالانه ۱۰ درصد رشد داشته است به گونه اي که در نوروز امسال حدود ۱۵۰ هزار گردشگر داخلي و خارجي از کلوت هاي شهداد ديدن کرده اند.

حضور گردشگران کاسبي مغازه داران را هم رونق داده است.«حسن وجه الديني» پيرمردي که در ميدان امام حسين(ع) شهداد مغازه اش را با انواع دست بافته هاي حصيري براي فروش تزيين کرده به پارچه نوشته اي اشاره مي کند که در ميدان براي خوشامدگويي مسافران نصب کرده و مي گويد: پس از سال ها به آينده شهداد اميدوار شده ام.

«جليل» پسر و «محمدعلي» پسر برادر وي هم با بيان اين که شهداد به يک نقطه گردشگرپذير تبديل شده، ساخت بوستان براي اسکان و استراحت مسافران، ساخت پياده رو و روکش آسفالت خيابان اصلي و تحول فضاي شهر و رسيدگي به وضعيت کشاورزي آن را ضروري مي دانند.« نيره مومن زاده» هم که از ۴۰ سال قبل به شيوه سنتي حنا، سدر، قاووت و وسمه(رنگ مو) در شهداد آسياب مي کند از اين که مسافراني از شهرهاي مختلف کشور سراغ حناي آتشين و خوشرنگ شهداد را از او مي گيرند ابراز خوشحالي مي کند و اميدوار است که حضور مسافران به رونق کشت حنا و سدر و توليد صنايع دستي بينجامد.

آرزويي که «علي ميرزا کدخدايي» هم که به فروش دست بافته هاي حصيري مشغول است به آن اشاره مي کند. مدير يک رستوران در شهداد هم با اظهار رضايت از افزايش مسافران، خواستار حمايت سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان و مسئولان محلي از افراد بومي براي احداث زيرساخت هاي گردشگري در قالب واگذاري زمين وارائه تسهيلات مي شود.

«محمدرضا اميني نژاد» ايجاد زيرساخت هاي گردشگري و رفاهي در شهر شهداد را مهم تر از کوير لوت مي داند و مي گويد: افرادي که از زابل و نهبندان به سمت شهداد مي آيند مي خواهند در شهداد از امکانات استفاده کنند زيرا آن ها کيلومترها در کوير رانندگي مي کنند تا به شهداد برسند در حالي که در اين جا امکانات چنداني وجود ندارد.

«عزت ا... پورهاشمي» از اهالي شهداد هم که در کار تهيه و عرضه عرق معطر کاشکلو براي عرضه به گردشگران است خواستار مشارکت اهالي در طرح هاي گردشگري و توليد صنايع دستي و... براي عرضه به مسافران مي شود تا اقتصاد شهداد متحول شود.

در حالي که بسياري از مسافران از طبيعت کويري اين منطقه لذت مي برند اما برخي از آنان از کمبود امکانات گلايه دارند.«سيدمحمدحسيني» از کرج با اشاره به اين نکته که شهر در يک عقب ماندگي عجيب به نظر مي رسد، اظهار اميدواري مي کند عقب ماندگي ها جبران شود.

دکتر «جباري» از تهران هم خواستار فعاليت رستوران هاي مجهز، سرويس هاي بهداشتي کافي، گشت محلي با شتر و خودروهايي مانند جيپ مي شود.« علي اکبر ناصري» هم بر ساخت ايستگاه CNG گاز تاکيد مي کند.

مسافراني هم که از جاده نهبندان به شهداد آمده اند از نبود تابلوهاي جهت نما، اعلام مسافت و... در اين مسير و به ويژه در حوزه استان کرمان انتقاد مي کنند. «محمدرضا سبزعلي» با اشاره به کويري بودن اين جاده خواستار نصب تابلوها، تجهيز پارکينگ ها به منابع آب، استقرار امداد خودرو و راه اندازي پايگاه جديد امدادي و گشت هاي بيشتر نيروهاي انتظامي مي شود.

وي از ساخت مجتمع رفاهي، امدادي در کيلومتر ۷۵ جاده شهداد به نهبندان تشکر مي کند و ايجاد دست کم يک مجتمع ديگر در مسير ياد شده را ضروري مي داند.

قدمت پشته هاي کلوت هاي شهداد را بيش از 4 ميليون سال تخمين مي زنند، با آن که گرم ترين نقطه کره خاکي با دماي ۷۶ درجه سانتي گراد در سايه و ۱۰۰ درجه سانتي گراد در روي خاک در اين منطقه مي باشد اما کلوت هاي شهداد از جاذبه هاي بي نظيري برخوردارند که سالانه ميزبان تعدادي گردشگر خارجي و داخلي است به طوري که در تابستان امسال فقط ۱۲۰ گردشگر خارجي که بيشتر از کشورهاي اروپايي، آلمان، ايتاليا، فرانسه، بلژيک و انگليس بودند از جاذبه هاي گردشگري و تاريخي شهداد به ويژه کلوت ها ديدن کردند.