دغدغه‎‎هاي مذهبي شاهزاده سعودي!/ وقتي سرمايه‎گذار صهيونيست، سهام‎دار «روتانا» مي‎شود

گروه سياسي ـ در کشور‎هاي عربي داستان توليد محصولات فرهنگي به‎ويژه توليدات سينمايي و تلويزيوني، نه مانند ايران به‎طور کامل وابسته به حمايت‎‎هاي دولتي است و نه مانند کشور‎هايي چون آمريکا و هند وابسته به کمپاني‎‎هاي بزرگ فيلم‎سازي. در اين کشور‎ها شرايط بينابيني حاکم است. حرف اول را پول مي‎زند و قدرت رسانه؛ به‎گونه‎اي که اگرچه اين محصولات در پروسه‎اي کپي‎برداري شده و البته غيراصل از کمپاني‎‎هاي فيلم‎سازي غربي تعريف شده و به بار مي‎نشيند اما همز‎مان مي‎توان ردپاي شاهزاده‎‎هاي وابسته به خاندان‎‎هاي دولتي را هم در ‎آن‎‎ها رصد کرد. حمايت ويژه از توليد و پخش سريال تلويزيوني «الحسن و الحسين (عليهما‎السلام)» از فعاليت‎‎هاي متأخر يکي از همين مؤسسات است. به همين بهانه در اين گزارش مروري مختصر بر کيفيت فعاليت‎‎هاي آن خواهيم داشت.

فعاليت رسانه‎اي يک شاهزاده

«روتانا» نام بزرگ‎ترين شرکت ارائه و توليد محصولات فرهنگي در جهان عرب است که در همين شرايط بينابيني متولد شده و تا به امروز دامنه فعاليت‎‎هاي خود را تا اقصي نقاط جهان، حتي بخش‎‎هايي از اروپا و آمريکا گسترانيده است. گروه فرهنگي «روتانا» بزرگ‎ترين شرکت موسيقي و سرگرمي در جهان عرب محسوب مي‎شود که مالکيت آن متعلق به شاهزاده سعودي «وليد بن طلال آل‎سعود» است. اين شاهزاده سعودي که ثروتمندترين فرد در عربستان و يکي از 10 ثروتمند برتر جهان است علاوه‎بر کمپاني روتانا (که عمده فعاليت آن در زمينه موزيک و سينماست) مالکيت شبکه «العربيه» را نيز در اختيار دارد. مقر روتانا در رياض است اما در پايتخت کشور‎هاي ديگر نظير لبنان نيز دفتر دارد. شرکت روتانا که در ابتدا تنها يک شبکه موزيک بود، اکنون پنج شبکه فيلم، مستند و ... نيز افتتاح کرده است و امروز صاحب يکي از پربيننده‎ترين و پرتوليدترين شبکه‎‎هاي تلويزيوني در جهان عرب است. طبق آخرين آمار منتشر شده، اين شبکه تنها در سال 2005 ميلادي 22 فيلم سينمايي ساخته بود.

اين‎جا عربستان است؟

شايد جالب باشد بدانيد شرکتي فرهنگي روتانا با چنين گستردگي و نفوذي در ميان مخاطبان عرب و غير عرب‎زبان خود در شرايطي اداره مي‎شود که نه فقط توليدات که حتي مختصات فعاليت پرسنلش نيز براي ناظران غربي شگفتي‎آفرين بوده است. چندي پيش خبرگزاري آمريکايي تايمز با انتشار گزارشي از وضعيت کار زنان در عربستان سعودي، شگفتي خود نسبت به اين شرايط را رسانه‎اي کرد. در اين گزارش که تأکيد شده بود از شرکت خصوصي «روتانا» به‎عنوان يک شرکت چند رسانه‎اي تهيه شده است مي‎خوانيم: «وارد يک شرکت خصوصي چندرسانه‎اي مي‎شوم، خانم‎‎هايي با آرايش، کفش‎‎هاي پاشنه بلند، کت و دامن و چهره‎‎هايي که سعي مي‎کنند آن‎را با جذابيت بيشتر به نمايش بگذارند در کنار مردان در حال کار کردن هستند، همه چيز نشان از يک شرکت بين‎المللي دارد، اما اين‎جا نيويورک يا لندن نيست، اين‎جا شرکت روتانا در رياض است، پايتخت عربستان سعودي! جايي که حجاب سختگيرانه‎اي براي زنان اعمال مي‎شود و تنها چيزي که زنان مي‎توانند به نمايش بگذارند چشمانشان است!» خبرنگار تايمز در ادامه گزارش خود تأکيد مي‎کند: «اين عدم رعايت حجاب تنها چيزي نيست که بيننده را به تعجب وامي‎دارد، مهمتر از آن کار کردن زنان و مردان سعودي در کنار هم و دوشادوش يکديگر است. خانم سلطانا الروويلي، مسئول گزينش و منابع انساني شرکت روتانا مي‎گويد: سعي ما بر اين است که نيرويي استخدام کنيم که بتواند با محيط مختلط اين‎جا کنار بيايد، بسياري از مرداني که براي کار به اين‎جا مراجعه مي‎کنند، از اين‎که يک زن با آن‎ها مصاحبه مي‎کند شگفت‎زده مي‎شوند، بعضي مي‎توانند کنار بيايند، برخي هم نه، عده‎اي نمي‎توانند اصلا با اين موضوع کنار بيايند، برخي هم کنترل لازم را ندارند!»

علاقه شاهزاده به تاريخ و مذهب؟!

اين خبرگزاري آمريکايي در رمزگشايي خود از اين شرايط متناقض به نکته جالب‎توجهي اشاره مي‎کند: «دليل اين‎که اين شرکت علي‎رغم عدم رعايت هنجار‎ها توانسته در عربستان سعودي به‎کار خود ادامه دهد، پشتيباني قوي‎اي است که توسط شاهزاده وليد بن طلال بن عبدالعزيز آل سعود از آن به عمل مي‎آيد. در کشوري که زنان حق رانندگي ندارند و نمي‎توانند تنها به خريد و يا حتي بيمارستان بروند، وجود چنين شرکتي عجيب است. در برخي از اين شرکت‎‎ها با اين‎که اجازه ولي زن براي کار، ضروري است اما هيچ محدوديتي در زمينه رعايت حجاب و حريم روابط زن و مرد وجود ندارد. تنها در زمان خروج از اين محيط‎هاست که زنان به اين فکر مي‎افتند که بايد ظاهر خود را  متناسب با فرهنگ عمومي عربستان کنند. البته شاهزادگان سعودي بر اثر فشار سازمان‎‎هاي حقوق زنان و همچنين تمايل خود، توانسته‎اند فضا را براي کار زنان در برخي بانک‎‎ها و بيمارستان‎‎هاي خصوصي مهيا سازند. گفتني است حکومت پادشاهي سعودي تا‎کنون با ادامه تحصيل زنان در دانشگاه و کار در برخي ادارات (حتي با رعايت محدوديت‎ها) موافقت نکرده است.» شرکت روتانا در چنين شرايطي از قلب جغرافيايي جهان اسلام يعني عربستان اقدام به توليد محصولات فرهنگي از قبيل سريال‎‎هاي تلويزيوني و فيلم‎‎هاي سينمايي مي‎کند؛ آثاري که متأسفانه امروز حجم اصلي آن‎ها را به‎عنوان آثار مروج فساد و فحشا در سطح جهان مي‎شناسند. به‎راستي حمايت از توليد و پخش سريالي تاريخي-مذهبي در چنين بستري چه دلايلي مي‎تواند داشته باشد؟

وقتي سرمايه‎گذار صهيونيست، سهام‎دار «روتانا» مي‎شود

از نکات جالب توجه درباره شبکه روتانا ابراز تمايل روبرت مرداک (Rupert Murdoch) سرمايه‎گذار مطرح صهيونيستي براي خريداري بخشي از سهم اين شبکه است. شاهزاده وليد بن‎طلال ميلياردر عربستاني خانواده آل‎سعود چندي پيش طي مصاحبه با يک شبکه اقتصادي اعلام کرد: «روبرت مرداک به تازگي با من تماس گرفته و خواستار خريداري اين شبکه يا بخشي از آن شده است.» بن‎طلال در ادامه افزود: «روبرت مرداک که يکي از بزرگترين سرمايه‎داران صهيونيستي در جهان است، خواستار افزايش سرمايه‎گذاري‎‎هاي خود در کشور‎هاي عربي است به همين دليل اولين گام در اين زمينه را از شرکت روتانا آغاز کرد.» با انتشار خبر ائتلاف ميان وليد بن طلال شاهزاده سعوديِ  صاحب شرکت روتانا و روبرت مرداک مالک رسانه‎‎هاي حامي صهيونيسم، برخي رسانه‎‎‎ها اين ائتلاف را رسوايي ديگري براي خاندان سعودي تحليل کردند. بر اساس اين قرارداد، مرداک چند درصد از سهام شبکه‎‎هاي ماهواره‎اي روتانا را در اختيار خواهد گرفت و اين امر به او فرصت خواهد داد تا با تأسيس شبکه‎‎هاي ماهواره‎اي جديد به راحتي به جوامع عربي نفوذ پيدا کند.

مرداک کيست؟

روبرت مرداک فعاليت خود را با روزنامه‎‎هاي محلي و تلويزيون در استراليا آغاز کرد، سپس گستره کار خود را تا انگليس و آمريکا و در زمينه‎هاي توليد چون فيلم و رسانه‎‎هاي ماهواره‎اي و اينترنت گسترش داد. وي در سال 1969 به انگليس رفت و هفته‎نامه News of the world را - با 6. 2 ميليون نسخه تيراژ - که در آستانه ورشکستگي قرار داشت خريد. مرداک با کاهش تعداد کارمندان و تغيير سياست‎‎هاي اين‎روزنامه، بخش ثابتي از آن را به تصاوير مبتذل و برهنه اختصاص داد. او جريان خبري اين‎روزنامه را بيشتر به افشاي رسوايي‎‎هاي اخلاقي سوق داد. فروش اين‎روزنامه در مدت کوتاهي به‎شدت افزايش يافت تا حدي که سود فراواني را براي مرداک به‎همراه داشت. وي پس از خريداري مجموعه The Times مورد توجه مارگارت تاچر نخست‎وزير وقت انگليس قرار گرفت. اين مجموعه در آن زمان گرفتار بحران مالي بود و با وجود آن‎که وزنه‎اي در دنياي سياست به‎شمار مي‎رفت، فروش آن بسيار کاهش يافته بود. تاچر درحالي با فروش مجموعه تايمز به مرداک موافقت کرد که بر اساس قوانين انگليس سلطه يک فرد بر اين حجم روزنامه و مطبوعات ممنوع بود. با اين وجود حتي هم اکنون 40 درصد از روزنامه‎‎هاي انگليس در اختيار مرداک قرار دارد. وي پس از در اختيار گرفتن مجموعه تايمز، هزاران کارمند اين مجموعه را بدون اعلام قبلي اخراج کرد. در سال 1973 روزنامه سن آنتونيو اکسپرس را خريد و روزنامه استار و سوپرمارکت تابلويد را هم تأسيس کرد. در سال 1976 روزنامه نيويورک پست را

 خريد. در سال 1982 مرداک يک شهروند آمريکايي شد و به او مجوز سرمايه‎گذاري در شبکه‎‎هاي تلويزيوني آمريکايي اعطا شد. در سال 1987 روزنامه‎‎هاي هرالد و ويکلي‎تايمز را خريداري کرد. اين اختاپوس رسانه‎اي، سپس به‎ سمت خاورميانه سوق يافت و پس از يک سال مذاکره توانست شبکه تلويزيوني تي‎جي‎آرتي ترکيه و يک روزنامه و خبرگزاري اين کشور را با هدف جلوگيري از رشد تفکرات مخالف با رژيم صهيونيستي و آمريکا خريداري کند. در ارتباط با جنگ عراق هم مرداک با رسانه‎‎هاي خود از نومحافظه‎کاران در اين جنگ حمايت کرد و با استفاده از نفوذ رسانه‎اي‎اش توانست افکار عمومي را در جهان عليه عراق تحريک و زمينه را براي اجراي نقشه‎‎هاي بوش فراهم کرد.

وليد بن طلال اعلام کرده است که گروه رسانه‎اي روتانا قرار است 9% از سهام خود را به غول رسانه‎اي (نيوز کورپوريشن) که مرداک صاحب آن است، بفروشد. بر اساس اين قرارداد زمينه براي افزايش اين سهم ظرف 18 ماه آينده براي مرداک فراهم خواهد شد. نيوزوکورپوريشن که اداره مرکزي آن در نيويورک است، علاوه‎بر رسانه‎‎هاي ديداري و شنيداري بيش از صد روزنامه و مجله نيز در سراسر جهان منتشر مي‎کند که از آن جمله آن‎ها مي‎توان به ديلي تلگراف، وال استريت ژورنال، سان، تايمز و ساندي تايمز، نيويورک‎ پست و... اشاره کرد. در کنار اين‎ها مجموعه انتشاراتي داوجونز بورس ايالات متحده هم تحت تملک اين غول رسانه‎اي قرار دارد. همچنين مجموعه فيلم‎سازي فاکس و شبکه‎‎هاي تلويزيوني فاکس و فاکس‎نيوز نيز در مالکيت نيوزکورپوريشن است. مجموعه تلويزيوني - خبري «اسکاي» انگلستان به‎همراه سايت شبکه اجتماعي «ماي اسپيس» نيز در تملک اين شرکت قرار دارد. مرداک مالک 28 روزنامه تحت نام شرکت‎ نيوز کورپورشين در کشور‎هاي استراليا، انگلستان و آمريکاست. مهم‎ترين روزنامه‎‎هاي وي در استراليا شامل ديلي تلگراف، هرالدسان، ساندي ميل، ساندي تايمز، استراليا و... و در انگليس شامل نيوز اينترنشنال، سان، تايمز و... و در آمريکا شامل نيويورک پست و ... است. روبرت مرداک، در چند سال اخير در ادامه پروژه‎‎ها و طرح‎‎هاي خود با راه‎اندازي يک شبکه تلويزيوني که مقر آن در هنگ‎کنگ است، اقدام به پخش جديدترين فيلم‎‎هاي سينمايي و سريال‎‎هاي هدف‎دار به زبان فارسي کرده است. شبکه «فارسي1» که توسط کمپاني استار متعلق به نيوزکورپريشن اداره مي‎شود، اکنون با پخش برنامه‎‎هايي هدف‎دار به زبان فارسي، وارد نبرد با برنامه‎‎هاي فرهنگي ساخت ايران شده است.

منبع: نشريه پنجره/ امید صبوری