موشک «نور» از عرشه کدام ناو ایرانی شلیک شد

موشک دریایی نور با برد بیش از 120 کیلومتر از معروفترین موشک‌های کروز دریایی ایران است.

این موشک قابلیت شلیک از روی شناور و ساحل را دارد و بارها در رزمایش‌های نیروی دریایی ارتش و نیز سپاه از ساحل و از روی شناورها شلیک شده و اهداف دریایی را مورد اصابت قرار داده است.

با ابتکار متخصصان داخلی در زمینه بروزرسانی، ارتقا و تحرک‌پذیری بیشتر این موشک، با استقرار سامانه راداری بر روی پرتابگر موشک نور، علاوه بر کم حجم شدن این سامانه، قدرت تحرک آن نیز بسیار بالا رفته است. موشک نور همچنین بر روی برخی جنگنده‌های نیروی هوایی ارتش نصب شده است.

این موشک که تا بحال از روی ناوهای مختلف نیروی دریایی ارتش پرتاب شده، در رزمایش سال گذشته نداجا از روی عرشه ناوشکن دریابان نقدی با موفقیت شلیک شده بود.

اما «ناو» شلیک کننده «نور» در رزمایش ولایت 91 کدام بود؟

29 فروردین ماه 1367، در یک نبرد دریایی نابرابر با ارتش آمریکا، یکی از ناوشکن‌های نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران مورد حمله جنگنده‌های آمریکایی قرار گرفته و با اصابت یک فروند بمب هدایت شونده لیزری، از وسط دو نیم می‌شود.

در همان زمان بسیاری متعقد بودند کار از کار گذشته و این ناوشکن دیگر به هیچ عنوان قابل استفاده نخواهد بود، اما دریادلان ارتش جمهوری اسلامی ایران نمی‌توانستند یگان قهرمان خود را به این راحتی ها کنار بگذارند.

آنها کار سخت و بزرگی را شروع کردند.

دریادار امیر رستگاری معاون هماهنگ‌کننده این روزهای نیروی دریایی ارتش که در 29 فرودین 67 در یگان همراه سبلان حضور داشت، حادثه آن روز و سختی کار برای بازسازی این ناوشکن را این طور روایت می‌کند:

«سبلان را که زدند، من در ناو مجاور بودم. دیدم دودی از سبلان بلند شد. اول فکر کردم توربینش را روشن کرده اما بعد روی مدار اعلام کرد که آنها را زده‌اند.

یک تیم از طرف ما برای کمک رفت به سمت سبلان. بمبی که کنار کشتی اصابت کرده بود، باعث شده بود «کیل» کشتی که ستون فقرات کشتی است‌ بشکند. کشتی تقریبا به دو نیم شده بود. سینه‌اش مقداری پایین‌تر آمده بود. پاشنه‌اش هم همین طور و ناو حالت هشتی پیدا کرده بود.

شانسی که سبلان آورد، این بود که روزهای قبل، تمرینات درون یگانی داشت. این تمرینات شامل کنترل صدمات هم هست و این بچه‌ها 5 روز تمرین کرده بودند که با آب گرفتگی چه کار کنند و با حریف چه مقابله‌ای باید بشود. برای همین توانستند بعد از 40 دقیقه، برق ناو را قطع کنند.

تاریکی محض کار را سخت کرده بود. برق ناو هم سه فاز بود و خطر برق گرفتگی وجود داشت. به هر صورتی بود آب را کنترل کردیم و قرار شد یدک‌کش‌ها ناو را بیاورند بندرعباس روی حوض خشک.

کارخانجات نیروی دریایی همان شب، یک واحد از نفرات را آماده کردند و فرستادند برای بلاک چینی در داخل حوض خشک. روز بعد، سبلان روی بلاک‌ها مستقر شده بود. ناوشکن را که دیدیم متوجه شدیم تقریبا دو تکه شده است.

من آن موقع افسر جوانی بودم. یادم هست تیم‌های زیادی از صنایع مختلف آوردند که نظرشان این بود که باید تجهیزات ناوشکن تخلیه شود و آهن‌هایش را به کارخانه‌های ذوب فلز بدهیم. اما باید درود فرستاد به پیشکسوتان ما در نیروی دریایی که گفتند ما این ناوشکن را می‌توانیم بازسازی کنیم.

واقعا کار سختی بود. ناوشکن هزار و 100 تن وزن داشت و با وضعی که پیدا کرده بود، تراز کردن آن کار سختی می‌نمود. آن موقع اصلا جکی نداشتیم که بتواند چنین وزنی را جابجا کند.

متخصصان یکسری چرخ دنده طراحی کردند که این چرخ دنده‌ها توی هم بازی می‌کردند و به وسیله همین چرخش، ارتفاع پیدا می‌کردند.

هشت عدد از این جک‌ها را ساختیم و آنها را در قسمت‌های مختلف سینه ناو گذاشته و آرام آرام سینه ناو را بالا آوردیم. با استفاده از دستگاه‌های تراز، محور ناو را پیدا کردیم و سینه ناوشکن را با بدنه در یک خط قرار دادیم.

وقتی ناو در موقعیت درست نگه داشته شد، بچه‌ها مجددا بلاک‌های بتونی را طوری جای دادند که ناوشکن از نظر طولی و عمودی در یک راستا قرار بگیرند. تازه بعد از آن مرحله بازسازی شروع شد.

بمبی که کنار ناوشکن خورده بود، هم موجب سوراخ شدن و پارگی بدنه در سمت راست و هم حدود 50 تا 60 متر مربع از بدنه متاثر از موج انفجار بمب، دچار پیچیدگی شده بود.

نواحی نزدیک محل انفجار هم کاملا در اثر موج مثل یک کاغذ مچاله و نواحی دورتر نیز دفرمه شده بود. کیل اصلی کشتی هم شکسته بود.

از محل اصابت بمب، 25 متر به راست و 25 متر به چپ را مجبور شدیم به طور کامل برشکاری کنیم. مثل ساختمانی که ما باید از وسطش یک طبقه را بیاوریم بیرون. باید حواس‌مان جمع می‌بود که طبقات فوقانی ریزش نکند که البته باز این خودش در طراحی سازه، بحثی بود.

مهندسان کارخانجات نیروی دریایی ستون‌های فلزی را از کف حوض خشک به طبقات بالا بکار بردند تا وزن طبقات بالا را حفظ کنند و بعد شروع به برش‌کاری نواحی آسیب دیده کردیم که چیزی حدود 6 تا 7 ماه طول کشید.

مجددا کیل ناوشکن را که قسمتی از آن را بریده و جدا کرده بودیم، آوردیم و نصب کردیم. فریم‌ها نصب شد و بر روی آنها ورق‌های بدنه را مونتاژ کردیم. بعد از این مراحل، مخازن بسته شد و پس از آن باید اماکنی از ناو را که از دست داده بودیم، بازسازی می‌کردیم.

بر اثر انفجار بمب، اتاق جایروی کشتی، خوابگاه 27 نفره و خوابگاه 24 نفره کارکنان را از دست داده بودیم.

سوئیچ برد سینه و نیز ژنراتور سینه را هم در اختیار نداشتیم. اماکن زیستی 14 و 12 نفره را هم از دست داده بودیم و سرویس‌های بهداشتی و محوطه ژنراتور سینه هم به طور کامل از بین رفته بود. این اماکن بعد از آن تعمیرات اساسی ساخته و سپس پارتیشن بندی شد که این روند نزدیک به 2 سال طول کشید.

وقتی ناوشکن کاملا تعمیر شد (که باید بگویم این تعمیر شاید از ساخت مجدد سخت‌تر است)، ناوشکن می‌خواست برود تست‌های کنار اسکله و دریا را انجام دهد. خود مجموعه ما شاید نگران بود جایی از سازه کشتی دچار شکست نشود چون سازه به هر حال تحت فشار آب، حرارت و موج انفجار واقع شده بود اما کوچکترین انحراف یا عدم بالانس دیده نشد و وقتی ما نتایج تست‌ها را بررسی کردیم دیدیم با زمانی که ناوشکن ساخته شده، برابری می‌کند.

حقیقتا کار بزرگی بود و در این زمینه در نیروی دریایی مستند سازی فنی خوبی انجام شد و تجربیات این بازسازی به نسل بعد منتقل شد که نتیجه‌اش هم ساخت ناوشکن جماران است.»

به گزارش فارس، با رهایی سبلان از خطر غرق شدن با وجود آسیب دیدن بدنه و تیر اصلی کشتی و رساندن آن به پایگاه، متخصصان دلاور و خط شکن نیروی دریایی ارتش اقدام به بازسازی آن با اتکا به توان داخلی کردند، اما کار به همین جا ختم نشد و سبلان در خط مقدم بهسازی و ارتقا نیز قرار گرفت.

سامانه های موشکی، انواع سامانه های هشداردهنده، فریب دهنده و سامانه های کمکی داخلی و سامانه های ارتباطی جدید در طی سالهای بعد بر روی آن نصب شده و سبلان را متفاوت از گذشته کرد.

حالا ناوشکن سبلان به آخرین سامانه‌های رزمی موجود تجهیز شده بود که یکی از آنها سامانه دوربرد دیده بانی و ردگیری اپتیکی است.

این نوع سامانه ها برای امور مختلفی چون دیده بانی، کشف و  ردگیری اهداف متحرک و حتی رهگیری آنها طراحی می شوند. سامانه های اپتیکی یا بصری، با توجه به ماهیت متفاوت از سامانه های راداری، در شرایطی که محیط نبرد با جنگ الکترونیک تحت تأثیر باشد نیز به فعالیت خود ادامه می دهند.

امروز ناوشکن سبلان با گذشت 24 سال از آن نبرد تاریخی، به جایی رسیده است که علاوه بر انجام ماموریت‌های سرزمینی خود، در ماموریت‌های دوربرد و طولانی مدتی نظیر حضور در خلیج عدن نیز شرکت کرده و به گفته کارشناسان نیروی دریایی، این حضور موجب تعجب یگان‌های فرامنطقه‌ای گردیده که چطور سبلان توانسته است پس از آن صدمه شدید در سال 67، اینطور به انجام ماموریت های طولانی مدت بپردازد.

ناوشکن سبلان برای اولین بار در تاریخ نهم شهریور ماه 1388 و در قالب سومین ناوگروه اعزامی نداجا بود که به همراه ناو لجستیک خارک عازم خلیج عدن شد.

این ناوشکن (که حالا دیگر کلکسیونی تاریخی از دستاوردهای فنی برای نیروی دریایی ارتش محسوب می‌شود) در رزمایش اخیر این نیرو که با عنوان «رزمایش تخصصی ولایت 91» به مدت شش روز در گستره یک میلیون کیلومتر مربع از شرق تنگه هرمز تا مدار 18 درجه شمالی در اقیانوس هند برگزار شد، یکی دیگر از تست‌های مهم خود را در حوزه موشکی پشت سر گذاشت و با شلیک یک فروند موشک سطح به سطح نور، آمادگی خود برای حضور در نبردهای سنگین دریایی را بیش از پیش به رخ کشید.