حكمت بخشش فدك به حضرت فاطمه چیست؟

به گزارش بولتن نیوز از شفقنا : جبرئيل از جانب خداوند عرضه داشت: «فدك را به فاطمه عطا كن!» [ فنزل: «و آت ذا القربى حقه». قال: و ما هو؟! قال: اعط فاطمة فدكا و هى من ميراثها من امها خديجة... فحمل اليها النبى صلى الله عليه و آله ما اخذ منه و اخبرها بالآيه].(بحارالانوار: ج 29، ص 118. المناقب: ج 1، ص142) پيامبر بلافاصله حضرت زهرا عليهاالسلام را فراخواند و فرمود: خداوند فدك را براى پدرت فتح كرد و چون لشكر اسلام آن جا را فتح نكرده اند، هيچ سهم و نصيبى از آن نمى برند و مالكيت آن به اذن خداوند از آن من است تا خواست خداوند را درباره آن اجرا گردانم. هم اكنون دستور خداوند بر عطاى فدك بر تو نازل شده و از سوى ديگر، مهريه مادرت، خديجه، بر عهده پدرت مانده است. پدرت به دستور خداوند و در قبال مهريه مادرت، فدك را به تو عطا مى كند. آن را براى خود و فرزندانت بردار و مالك آن باش! [ فقال (ص) يا بنى ان الله قد افاء على ابيك بفدك واختصه بها، فهى له خاصة دون المسلمين افعل بها مااشاء و انه قد كان لامك خديجة على ابيك مهر و ان أباك قد جعلها لك و انحلتكها لك و لولدك بعدك.] (بحارالانوار: ج 29، ص 116. الخرائج: ص 25)

فاطمه زهرا (س) به پدر عرضه داشت: شما بر جان و مال من صاحب اختياريد و تا شما زنده ايد، نمى خواهم در آن تصرفى داشته باشم. پيامبر فرمود: ترس من از آن است كه نااهلان، تصرف نكردن تو را در زمان حياتم بهانه اى قرار دهند و بعد از من، آن را از تو منع نمايند. فاطمه عرضه داشت: پس آن گونه كه صلاح مى دانيد، عمل نماييد. [فقالت: لست احدث فيها حدثا و انت حى انت اولى بى من نفسى و مالى لك. فقال: اكره ان يجعلوها اليك سبه فيمنعوك اياها من بعدى فقالت: انفذ فيها امرك].( بحارالانوار: ج 29، ص 118، حديث 11. المناقب: ج 8، ص 142)

پيامبر، ورقه اى خواست و اميرالمؤمنين عليه السلام را فراخواند و از او خواست تا سند مالكيت فدك را براى حضرت زهرا (س)، به عنوان اعطايى پيامبر، تنظيم نمايد. و آنگاه پيامبر (ص)، على عليه السلام و ام ايمن را بر اين امر شاهد گرفت و پس از شهادت دهى ام ايمن، در شأن او فرمود: «ام ايمن زنى از زنان اهل بهشت است». [ فدعا باديم و دعا على ابن ابى طالب فقال: اكتب لفاطمة عليهاالسلام بفدك نحلة من رسول الله، فشهد على ذلك على ابن ابى طالب (ع) و مولا لرسول الله و ام ايمن. فقال رسول الله: ان ام ايمن امرأة من اهل الجنة].( بحارالانوار: ج 29، ص 116. الخرائج: ص 25) سپس پيامبر، مردم را به منزل حضرت زهرا فراخواند و به آنان خبر داد كه فدك از آن فاطمه است و در همان جا اولين درآمد فدك را به عنوان اهدايى فاطمه عليهاالسلام بين مردم تقسيم فرمودند و بدين صورت مالكيت فاطمه عليهاالسلام بر فدك را رسميت بخشيدند. [ فجمع الناس الى منزلها و اخبرهم أن هذا المال لفاطمة. ففرقه فيهم و كان كل سنة كذلك و تأخذ منه قوتها....] (بحارالانوار: ج 29، ص 118. المناقب: ج 1، ص 142)

در پى اين بخشش حضرت زهرا عليهاالسلام نماينده اى از جانب خويش براى فدك تعيين نمود و كارمندانى را تحت فرمان او سپرد تا پس از محاسبه دقيق و پرداخت حق الزحمه كارگران، سود خالص آن را خدمت آن حضرت تقديم نمايند. در طول چهار سال مالكيت پر افتخار حضرت زهرا عليهاالسلام تمام درآمد ساليانه فدك كه بالغ بر 120000 سكه طلا مى شد [ و جاء اهل فدك الى النبى، فقاطعهم على اربعه و عشرين الف دينار فى كل سنه.] (بحارالانوار: ج 29، ص 116، حديث 10 و ج 17، ص 378، حديث 46. اثبات الهدات: ج 2، ص 116، حديث 515) ،به دست سخاوتمند آن حضرت در امور خير و سامان بخشى به زندگى نيازمندان مصرف مى گشت.

البته برخی بر این مسئله ایراد وارد می کنند و معتقدند که پیامبر عظیم الشان اسلام با این هدیه به فاطمه سلام الله علیها میان ایشان و دیگر فرزندانشان تبعیض قائل شده اند، اما ما در سوره نجم آیات 3-4 می خوانیم که: وَ ما يَنْطِقُ عَنِ الْهَوى‏ -إِنْ هُوَ إِلاَّ وَحْيٌ يُوحى‏ --و هرگز از روى هواى نفس سخن نمى‏ گويد ,آنچه مى ‏گويد چيزى جز وحى كه بر او نازل شده نيست.

بنابراین هر کاری که پیامبر (ص) انجام می داد با دستور خدا بود. و هيچ گاه پیامبر در اعمال و رفتارش تحت تأثير عواطف و احساسات قرار نگرفت.
بخشش فدك هم طبق دلائل و شواهد قطعی به فرمان خداوند متعال و توسط پيامبر اكرم ـ (ص) ـ انجام شده است. و اکثر علمای اهل سنت هم این بخشش فدک را طبق آیه "و آت ذي القربي حقه" می دانند.
جلال الدين سيوطي، در تفسير (الدر المنثور) به اسناد مختلف مانند بزار، ابويعلي، و ابن ابي حاتم و ابن مردويه از ابوسعيد خدري روايت كرده‌اند كه گفت: چون آيه و آت ذي القربي حقه نازل گرديد رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ فاطمه زهرا را احضار فرمود و فدك را به او اعطا كردند.( الدر المنثور، ج 4، ص 117.)
همچنين سيوطي از ابن عباس روايت كرده كه گفت: چون همين آيه نازل گرديد، رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ فاطمه زهرا ـ سلام الله عليها ـ را نزد خويش خواند و فدك را به او اعطا كرد.( الدر المنثور، ج 4، ص 117.)
پس طبق بررسی روایات پیامبر(ص)به دستور خدا فدک را به حضرت زهرا داده است.
هم چنین در آیه ای از قرآن می خوانیم که: و ما كان لمؤمن و لا مؤمنة اذا قضي الله و رسوله أمراً أن يكون لهم الخيره... هيچ مرد و زن مؤمن در كاري كه خدا و رسول حكم مي‌كند اراده و اختياري ندارند.( احزاب، 36)
در عین حال از دلائلی که می تواند علت بخشش فدک به حضرت زهرا باشد این است که؛ پیامبر(ص)این موضوع را پیش بینی کرده بود که زمانی حکومت از امام علی(ع)و فرزندانش گرفته می شود. ضمن این که ائمه باید پناهگاهی برای مردم خصوصا فقرا باشند,پیامبر(ص)با توجه به این موضوع فدک را در اختیار حضرت زهرا قرار داد(بحار الانوار، ج 29، ص 118)
نا گفته نماند که حضرت زهرا هم فضایلی داشت که زنان و دختران دیگر پیامبر(ص) از آن محروم بودند. که البته با نگاهی به آیه مباهله و آیه تطهیر این حقیقت روشن می شود. چنانچه در تفاسیر اهل سنت هم آیه تطهیر اشاره به مقام و بزرگی پنج تن دارد.
عَنْ جُمَيْعِ بْنِ عُمَيْرٍ قَالَ انْطَلَقْتُ مَعَ أُمِّي إِلَى عَائِشَةَ فَسَأَلَتْهَا أُمِّي عَنْ عَلِيٍّ. قَالَتْ: مَا ظَنُّكِ بِرَجُلٍ- كَانَتْ فَاطِمَةُ تَحْتَهُ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ ابْنَيْهِ، وَ لَقَدْ رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص الْتَفَّ عَلَيْهِمْ بِثَوْبِهِ- وَ قَالَ: اللَّهُمَّ هَؤُلَاءِ أَهْلِي أَذْهِبْ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهِّرْهُمْ تَطْهِيراً.
جميع بن عمير گفت: با مادرم نزد عايشه رفتم، مادرم از او در باره على پرسيد، او گفت: چه گمان مى‏ برى در باره كسى كه فاطمه همسر او و حسن و حسين دو پسر او بودند؟ و من پيامبر خدا را ديدم كه با لباس خود آنان را پوشانيد و گفت: خدايا اينان اهل بيت من هستند پليدى را از آنان ببر و آنان را پاكيزه كن، ‏(كشف الأسرار و عدة الأبرار، ج‏8، ص: 45)
انتهای پیام