فاحش ترین اشتباهات علمی در سینما

● The Amazing Spiderman

تنها تعداد اندکی از فیلم های سینمایی وجود دارند که در آنها مانند این فیلم، قانون بقای جرم به سخره گرفته می شود. نویسندگان فیلم نامه برای آنکه ناباوری ما را مسکوت بگذارند، به گزش یک عنکبوت اصلاح شده ژنتیکی استناد می کنند که به پیتر پارکر (یا همان مرد عنکبوتی) «معافیتی ناگهانی و معجزه آسا از قوانین حاکم بر طبیعت» می بخشد. تنها پس از آن است که مرد عنکبوتی می تواند در حالی که به چیزی جز تار عنکبوت وصل نیست، از یک موج انفجار شدید جان سالم به در برد؛ آن هم بدون آنکه حتی یک استخوان در بدن ابر انسانی اش بشکند.

با این وجود، دو نکته مثبت نیز در کار کارگردان، مارک وب وجود دارد. نخست، وی تلاش کرد تا جایی که ممکن است از بدل کاری های زنده استفاده کند؛ در نتیجه از تقلب های غیرضروری در اصول فیزیک به واسطه استفاده از جلوه های ویژه رایانه ای اجتناب شد. دوم، وی با جیمز کاکالیوس (فیزیک دانی از دانشگاه مینه سوتا) مشورت کرد تا یک معادله ریاضی برای ترمیم سلولی و فناپذیری بشری موسوم به «الگوریتم نرخ تباهی» بنویسد؛ که توضیح دهد چطور یک انسان می تواند به یک مارمولک عظیم الجثه تبدیل شود. اگرچه این معادله قلابی و ساختگی است، اما کاکالیوس آن را با ادغام چند عبارات واقعی ریاضی؛ از جمله معادله گومپرتز (که احتمال زنده ماندن تا یک سن خاص را توصیف می کند) و بخش هایی از یک مطالعه در سال ۲۰۰۱ / ۱۳۸۰ با عنوان «اعتبار نظریه پیر شدن و طول عمر» ساخته است.

درجه نقض علمی: خفیف

● Looper

سفر در زمان نکته حیاتی فیلم لوپر است. در این فیلم، روسای خلافکاری که در سال ۲۰۷۴ / ۱۴۵۳ زندگی می کنند، دشمنان خود را در زمان به ۳۰ سال قبل می فرستند تا توسط آدمکش هایی موسوم به «حلقه ساز (Looper)» کشته شوند. اشتباه فیلم در این است که علم نشان می دهد سفر رو به عقب در زمان غیرممکن است، و اگر هم امکان پذیر باشد؛ انرژی مورد نیاز برای انجام آن از تمام انرژی موجود در جهان بیشتر است.

کارگردان فیلم، ریان جانسون، احتمالا قبل از ساخت فیلم این نکته را می دانست؛ و به همین دلیل از یک حقه هوشمندانه برای خشنود کردن مخالفان خشمگین استفاده کرده است. در یک صحنه، شخصیت اصلی فیلم به نام جو (با بازی جوزف گوردون لویت) با شخصیت خودش در آینده (بوروس ویلیس) بر سر میز شام گفتگو می کند. جو جوان از جو سالخورده می پرسد که سفر در زمان چطور امکان پذیر است، و ویلیس برای اینکه به او بفهماند که که جزئیات مهم نیستند اما سفر در زمان امکان پذیر است، جواب می دهد: «نمی خوام درباره مزخرفات سفر در زمان حرف بزنم. چون اگر بخوام این کار رو بکنم، باید تمام روز رو اینجا باشیم و آخرش هم به اینجا می رسیم که داریم با دستمال سفره و نی نمودار درست می کنیم.» حداقل نکته مثبت اینجاست که کل فیلم از چنان ساختار محکمی برخوردار هست که بتوان این راه حل جناب جانسون را قبول کرد.

درجه نقض علمی: خفیف

● Skyfall

تصور کنید که در روی یک دریاچه عمیق و یخ زده، در مقابل اسلحه یک شخص مزدور قرار گرفته اید. برای اجتناب از تیر خوردن، شما تفنگ نیمه خودکار فرد مقابل را از چنگش در می آورید، به درون یخ شلیک می کنید و در نتیجه هر دو نفر به درون آب یخ زده سقوط می کنید. پس از چند دقیقه تلاش برای خفه کردن شخص مزدور در زیر آب، از درون یخ خارج می شوید، چند صد متر می دوید، و بدون تلاش چندانی با پرتاب یک کارد به پشت دشمن خود، همکارتان را نجات می دهید.

موارد بالا، توصیف یکی از صحنه های اصلی فیلم جدید جیمز باند، اسکای فال است؛ صحنه ای که البته از نظر علمی بسیار منزجر کننده است. اگر شما کسی غیر از ویم هاف ملقب به مرد یخی باشید که رکورددار بیشترین زمان باقی ماندن در یک استخر یخ زده (با رکورد ۱ ساعت و ۵۲ دقیقه و ۴۲ ثانیه) است؛ در چنین شرایطی پس از چند دقیقه دچار افت شدید دمای بدن (Hypothermia) خواهید شد و احتمالا پس از ۱۵ دقیقه خواهید مرد. اما قبل از آن، بدن شما خون را از اندام های خارجی تان می مکد و با ذخیره سازی آن سعی می کند تا اندام های داخلی بدنتان را گرم نگاه دارد؛ که باعث می شود شما هشیاری خود را از دست بدهید و دچار لرزشی غیر قابل کنترل شوید. مطمئنا چنین حالتی، وضعیت مناسبی برای پرتاب دقیق چاقو نیست.

همچنین وجود چشم اندازی درهم و برهم از دانش کامپیوتر در سراسر فیلم انسان را آزار می دهد. به طور خاص؛ در یکی از این صحنه های عذاب آور، یک هکر نابغه به نام کیو تلاش می کند تا با باز کردن یک «الگوریتم کدگذاری پلیمورفیک» که پیوسته در حال تغییر است، مرحله بعدی نقشه های شیطانی شخصیت تبهکار فیلم را کشف کند. کیو این الگوریتم را بر روی یک صفحه عظیم نمایش می دهد، و به نحو اعجاب آوری باند طی چند ثانیه معما را با حدس زدن گذرواژه سیلوا حل می کند. مطمئنا فیلم به چنین صحنه هایی نیاز دارد، اما اگر قرار است که رمز پیوسته در حال تغییر باشد، چطور فقط یک گذرواژه کوتاه است؟

درجه نقض علمی: متوسط

● Avengers

فیلم انتقام جویان، شش شخصیت ابرقهرمان کیهانی را از سراسر جهان با هم متحد می کند. چنین موضوعی مستلزم این است که حتی قبل از آنکه برای تماشای فیلم به سینما بروید، چندین ناباوری خود را کنار بگذارید. با این حال، کماکان یک چیز هست که بدجوری توی چشم می زند: یک ناو هواپیمابر پرنده. سازمان پنهانی S.H.I.E.L.D. صاحب این پایگاه هوایی پنهان کار و رادار گریز است که Helicarrier نامیده می شود، و شبیه ناو هواپیمابر کلاس نیمیتز با وزنی حدود ۱۱۰ هزار تن است. چهار گردونه (روتور) عظیم هر یک با قطر ۳۵.۵ متر در چهار گوشه این وسیله قرار دارند و آن را در آسمان شناور نگاه می دارند.

استاد فیزیک، رت آلین، یک حساب سرانگشتی انجام داده است تا ببیند که صرفا برای نگاه داشتن چنین وسیله ای در میان آسمان چه نیرویی لازم است. قدرت خروجی تخمینی باید حدود ۱.۲۱ گیگاوات باشد، که دو برابر بیشتر از حداکثر خروجی یک ناو هواپیمابر واقعی است. در نگاه اول چنین چیزی خیلی هم نامعقول نیست. با این وجود، هر کدام از گرودنه ها باید حدود ۵۰۰ متر (به اندازه پنج زمین فوتبال) قطر داشته باشند، و هوا را با سرعتی نزدیک به دو برابر سرعت صوت به بیرون بدمند. با در نظر گرفتن این پارامترها، هیچ ماده شناخته شده ای در جهان وجود ندارد که بتواند در مقابل تنش اعمال شده از چنین گردونه هایی تاب بیاورد. حالا دوباره به صحنه ای فکر کنید که آیرن من (Iron Man) را به درون یکی از این گردونه ها می اندازید و از وی بخواهید که آن را دوباره راه بیاندازد!

درجه نقض علمی: متوسط

● The Dark Knight Rises

کریستوفر نولان، کارگردان فیلم شوالیه سیاه برمی خیزد، فیلم پرفروش تابستانی خود را بر اساس سه کتاب مصور بتمن ساخته است. در پشت صحنه گاتهام وی تلاش کرده است تا واقع گرایی را در فیلم خود لحاظ کند، و به همین منظور سلاح های با فناوری پیشرفته فیلم ظاهرا قابل قبول هستند.

اما زمانی که بتمن با دشمن درشت اندام خود، بین (Bane) روبه رو می شود، در واقع این علم است که بدجوری خرد و خاکشیر می شود. ضدقهرمان فیلم با مشت های خردکننده و فن کمرشکن خود، کاملا بتمن را از پای در می آورد. با اطمنیان می توان گفت که غیرممکن است بتمن چنین ضرباتی را تاب بیاورد و زنده بماند. با این حال و در عین ناباوری، تنها ظرف چند روز جمجمه خرد شده و کمر شکسته وی بهبود می یابد؛ و قدرت کافی برای بالا آمدن از سیاهچال، درگیر شدن در چندین ساعت مبارزه رو در رو، و زنده ماندن برای بازگو کردن داستان را به دست می آورد.

اما خطای علمی فاحش تر فیلم، انفجار ناگهانی یک بمب همجوشی هسته ای تنها در چند کیلومتری این کلان شهر است. بتمن تنها ۹۰ ثانیه برای دور کردن این بمب از شهر زمان دارد. حتی اگر فرض کنیم که وی می تواند با سرعت ۴۶۵ کیلومتر در ساعت رانده باشد و بمب حدود ۴ مگاتنی را بر بالای خلیجی در فاصله ۱۰ کیلومتری منفجر کرده باشد، باز هم باید بخش اعظم شهر خاکستر شود، با خاک یکسان شود، و در یک کلام کاملا نابود شود. با این حال، ساکنان شهر در امنیت کامل می توانند بالا رفتن ابر قارچی شکل را پس از نور کورکننده ببینند. جالب اینجاست که شما هم زمان صدای کرکننده انفجار را می شنوید؛ در حالی که صوت بسیار آهسته تر از نور حرکت می کند، و صدای انفجار باید در حدود ۳۰ ثانیه پس از مشاهده نور آن شنیده شود. این صحنه مثل این است که با مشت به شکم علم کوبیده باشید!

درجه نقض علمی: بالا

● Total Recall

در نسخه ۲۰۱۲ بازسازی فیلم یادآوری کامل، وقوع یک جنگ جهانی تنها دو منطقه قابل زندگی را در زمین باقی گذاشته است: «مهاجرنشین» در کشوری که پیش از آن به عنوان استرالیا شناخته می شد، و فدراسیون متحد بریتانیای کبیر (UFGB). برای رفتن از مهاجرنشین برای کار در کارخانه های UFGB، باید از یک آسانسور جاذبه که از مرکز کره زمین می گذرد استفاده کرد. وسیله نقلیه ای که به طور فرضی این سفر را در ۱۷ دقیقه انجام می دهد.

اجازه بدهید برای چند لحظه، دما و فشار وحشتناک زیر پوسته زمین و وجود نداشتن ماده ای که بتواند چنین شرایطی را تحمل کند فراموش کنیم. اگر قرار باشد یک وسیله نقلیه خیلی ساده از یک طرف سوراخ سقوط کند و از طرف دیگر آن سر بر آورد، تنها تحت اثر گرانش زمین این سفر ۴۰ دقیقه طول خواهد کشید. قطار جادویی فیلم توتال ریکال این کار را در حدود یک سوم این زمان انجام می دهد. بر اساس محاسبات منتقدان این فیلم، چنین وسیله ای باید با سرعت ۵۰ هزار کیلومتر بر ساعت حرکت کند، و به شتابی معادل ۱۰ برابر شتاب جاذبه زمین (۱۰g) برسد. ترسناک ترین ترن هوایی های تنها شتابی حدود ۴g دارند، و اغلب مردم در شتاب حدود ۹g دچار بی هوشی می شوند. به جزء برخی از فناوری های ضد جاذبه این دستگاه، هم امکان تامین انرژی مورد نیاز و هم قابلیت زیست پذیری چنین آسانسوری خیلی پایین به نظر می رسد.

درجه نقض علمی: وحشتناک

● Prometheus

از فیلم بیگانه ای پرومتئوس ریدلی اسکات انتظارات بیشتری می رفت، اما مجموعه ای از انتخاب های ضعیف این فیلم را به مضحکه ای از اشتباهات علمی دیوانه کننده و خنده دار بدل کرد.

در فاصله ای بسیار دور و نامعلوم از زمین، یک روبات ظاهرا نمی تواند زمان را درست بشمارد. زمانی که از وی سوال می شود چه مدت از آغاز ماموریت گذشته است، وی می گوید: «۲ سال، ۴ ماه، ۱۸ روز، ۳۶ ساعت، ۱۵ دقیقه» در حالی که باید بگوید: «۲ سال، ۴ ماه، ۱۹ روز، ۱۲ ساعت، ۱۵ دقیقه». نکته بدتر اینجاست که وقتی خدمه از خواب زمستانی مصنوعی خود بیدار می شوند هرگز قبل از آن همدیگر را ندیده اند، آن هم در ماموریتی که احتمالا پرخرج ترین و پیچیده ترین تلاشی است که بشر تاکنون انجام داده است.

زمانی که دانشمندان و سربازان سفینه را ترک می کنند و وارد معبد بیگانه ها می شوند، قضیه از این هم بدتر می شود. به قول یکی از منتقدین، زمانی که تنها چند دقیقه پس از ترک سفینه آنها کلاه فضایی خود را از سر بر می دارند، ما شاهد برخی از بی مسئولیت ترین، بی عرضه ترین و نادان ترین باستان شناسانی هستیم که لباس فضایی پوشیده اند. صرف نظر از اینکه آیا حسگرهای پیشرفته تشخیص هوا وجود دارد، چه می شود اگر یک ترکیب ناشناخته، غیر قابل کشف و فوق العاده سمی در هوا وجود داشته باشد؟ و یا نژادی از حیات سمی؟ البته جای نگرانی نیست: خیلی زود شخصیت های فیلم به بیگانه هایی با ظاهر مرموز دست می زنند (و البته با مرگی وحشتناک روبه رو می شوند). سپس آنها سرهای بیگانه ها را به فضاپیمای خود می برند و آنقدر برق به آنها وصل می کنند تا منفجر شوند. تازه بعد از تمام این مرگ ها و فجایع است که آنها تصمیم می گیرند تا از معبد نقشه برداری کنند. گویی تنها نکته درستی که اسکات در این فیلم به آن اشاره کرده است، بی عرضگی و نادانی سازمانی ماموریت است.

درجه نقض علمی: دیوانه کننده