ما هنوز در فتنه‌ایم

اما تحلیل پسینی، بعد از وقوع حادثه به آن می‌پردازد و با توجه به همه‌ی داشته‌های موجود در خصوص آن حادثه، به تحلیلش می‌پردازد. هر چند به دشواری تحلیل پیشینی نیست، اما برای خودش مختصاتی دارد که وجود شواهد و اسناد محکم، و درک کلی حادثه توسط تحلیل‌گر از جمله لوازم ضروری یک تحلیل پسینی خوب و قابل توجه است.

2. در اینکه، فتنه‌ی 88 و یوم‌الله 9 دی یکی از بزرگترین حوادث سیاسی-اجتماعی جمهوری‌ اسلامی‌ست تردیدی وجود ندارد. اما در اینکه آیا این حادثه‌ی عظیم تمام شده و حالا نوبت به تحلیل پسینی آن فرا رسیده تردید وجود دارد. همان‌طور که این مسئله در خصوص انقلاب اسلامی نیز صادق است. چون عمق این حوادث، باعث می‌شود تا در زمان جریان پیدا کنند و به این راحتی‌ها، شرایط را برای تحلیل پسینی فراهم نسازند.

حوادث و اَبَر رویدادهای تاریخی مثل فتنه‌ی 88 و 9 دی، آنقدر بزرگ هستند و آنچنان ظرایف تاریخی دارند که از یکسو، فراهم شدن همه‌ یا لااقل بخش محکمی از شواهد و اسناد تاریخی در مورد آنها به زمان قابل توجهی نیاز دارد و از سوی دیگر، درک کلی آنها توسط تحلیل‌گر، به کلی مطالعه و تفکر محتاج بوده و قطعاً زمان مناسبی می‌طلبد. هرچند بعضی‌ها این حرف‌ را قبول ندارند و قائل به کِش آمدن تاریخی این رویدادها نیستند.

3. از چند روز پیش که به 9 دی نزدیک می‌شدیم، تقریباً همه‌ی فضلا و علما و سیاسیون و رسانه‌ها، شروع به کار کردن بر روی این روز تاریخی کردند. چه نوشته‌ها که نوشته شد، چه سخنرانی‌ها، چه همایش‌ها، چه منبرها، حتی چه صحبت‌های دو یا چند نفره که در مورد 9 دی و کل روند فتنه‌ی 88 در گرفته بود. و به احتمال زیاد، شما هم مخاطب بعضی از آنها بودید. همه‌ی آنهایی که در تلاش‌اند تا این واقعه را تحلیل کنند.

اما چقدر تکراری. چقدر کلیشه‌ای و کسل کننده. چقدر کلی و از سر "صرفاً جهت خودنمایی" و از روی "از سر وا کردن". عموم حرف‌هایی که در این مدت درباره‌ی فتنه‌ی 88 و 9 دی شنیدیم و یا خواندیم، اگر نمی‌شنیدیم و نمی‌خواندیم، چیزی از معرفت سیاسی و تاریخی ما نسبت به این پیچ تاریخی کم نمی‌کرد: روز پیوند امت با ولایت، روز شکست فتنه‌گران، تجلی حضور مردم و ...

4. اما در این بی‌نمکی عموم حرف‌ها و نوشته‌ها، معدودی از مطالب جذاب بودند. مطالبی که تازه دارند بخش‌های پنهان مانده از واقعیت آن روزها را برملا می‌کنند. مثلا فلان شخصیت کشوری اشاره به یکی از حرف‌های خصوصی رهبران فتنه کرده و روی دیگری از سکه‌ی شخصیت آنها را در همین یک کلام نشان می‌دهد. یا بهمان نیروی اطلاعاتی در جایی سخنرانی می‌کند و از پیش‌بینی‌های چند سال پیشش می‌گوید.

البته فقط سند و مدرک نیست. هرچند کم است، اما تک و توک تحلیل‌هایی می‌شنویم و یا می‌خوانیم که نشان می‌دهد تحلیل‌گرش، توانسته قسمت قابل توجهی از ماجرا را درک کند و به فکر پریشان ما در خصوص فتنه‌ی 88 و حماسه‌ی 9 دی، و ماجراهای پس و پیشش نظم ببخشد. مثل گفتگوی رجانیوز با آیت‌الله معصومی شاهرودی که جای تأمل دارد.

5. شاید باز هم آنهایی که باور ندارند "ما هنوز در فتنه هستیم"، به نظرشان معتقد بمانند. اما از همین تحلیل‌های کلیشه‌ای و اطلاعاتی که نرم نرمک به بیرون درز می‌کند می‌توان متوجه این کش آمدن تاریخی فتنه‌ی 88 و حماسه‌ی 9 دی بود. اتفاقی که به قول رهبر انقلاب یک رویداد پیچیده است و نباید با ساده‌سازی و کلی‌گویی در خصوص آن، این یوم‌الله را به ورطه‌ی ابتذال کشاند.

به نظر می‌رسد هنوز هم که هنوز است، زوایای بسیاری از این حادثه مغفول مانده و عقول ما فعلاً نتواسته که آنرا درک کند. همچنان زمان لازم است تا گره از پیچ و تاب این پیچ تاریخی باز شود و رازها و معارف ناب آن، به همگان انتقال پیدا کند. باید صبر کرد و منتظر نشست تا تحلیل‌های پسینی با کیفیت از قیام 9 دی خلق شود.