اينجا دست و پاي نو مي‌فروشند

به گزارش بولتن نیوز به نقل از جام جم آنلاين:اينجا چيزي كه بيشتر از همه به چشم مي‌آيد، نام‌هايي است كه روي قالب‌هاي گچي اندام مصنوعي نوشته شده است. از آنجا كه مددجوهاي زيادي به اين مركز مراجعه مي‌كنند تكنيسين‌ها قالب‌هاي زيادي مي‌سازند. آنها براي اين‌كه قالب‌ها با هم اشتباه گرفته نشوند، روي هر كدام از آنها نام مددجو‌ها را مي‌نويسند. اين قالب‌ها قرار است هر كدامشان دست و پايي بشوند براي مددجو‌ها تا آنها با استفاده از اين وسايل كمي از بار مشكلات زندگي خود كم كنند و در جامعه‌اي كه كمتر شرايطي براي زندگي برايشان تدارك ديده شده است، روزگار سپري كنند. به كارگاه‌هاي ساخت ارتوز و پروتز جمعيت هلال احمر تهران رفتيم تا از مراحل ساخت ابتدايي‌ترين نياز معلولان كشور و مشكلاتشان بيشتر بدانيم.

در گوشه‌اي از سالن مرد سالخورده‌اي روي صندلي پلاستيكي آبي‌رنگي نشسته است و زير لب غرولند مي‌كند. كمي جلوتر كه مي‌رويم، متوجه حرف‌هايش مي‌شويم: «چند سال پيش براي خريد پاي مصنوعي 300 هزار تومان دادم. اما حالا از من يك ميليون و 400 هزار تومان مي‌خواهند. از كجا بياورم؟»‌ اگر در راهروهايي كه به كارگاه‌هاي ساخت ارتوز و پروتز هلال احمر مي‌رسد قدم بزنيد، معلولان زيادي را مي‌بينيد كه از اوضاع و احوال خود گله دارند. بيشتر آنها مي‌گويند در جامعه‌اي كه شرايط كار براي معلولان مهيا نيست و آنها نمي‌توانند شغلي داشته باشند. پرداختن هزينه‌هاي كمرشكن براي ارتوز و پروتز واقعا زندگي را برايشان مشكل‌تر كرده است. البته اين در حالي است كه هلال احمر براي مدد جوهايش به اصطلاح تخفيف و كمك هزينه‌هايي در نظر گرفته است وگرنه هزينه خدمات و ساخت اعضاي مصنوعي كه اينجا ساخته مي‌شود، حدود40 تا 70 درصد كمتر از كارگاه‌هاي خصوصي است.

اولين مركز ارتوپدي ايران

حدود 50 سال پيش مراكز ارتوپدي فني يا دست و پا سازي مصنوعي در كشورمان شروع به كار كرد.اين مراكز به كمك متخصصان سازمان ملل و كشور آلمان داير شد. جالب است بدانيد اولين مركز ارتوپدي فني مدرن در ايران در محل ساختمان مركزي جمعيت هلال احمر شروع به فعاليت كرد. اوج فعاليت‌ها و پيشرفت‌هاي توانبخشي جمعيت هلال احمر هم در سال‌هاي جنگ بوده است. اكنون در كشورمان 21 مركز جامع توانبخشي در 18 استان كشور داير است و حدود 77 مركز هم در 31 استان كشور زير نظر جمعيت هلال احمر مشغول به كار هستند.

به گفته مديركل توانبخشي هلال احمر، سالانه بيش از 120 هزار مددجو به مركز توانبخشي هلال احمر تهران مراجعه مي‌كنند تا از خدماتي كه اين مركز ارائه مي‌كند، استفاده كنند.

توانبخشي براي مددجوها

در مركز توانبخشي هلال احمر، توانبخشي به دو صورت مكانيكي و فيزيكي انجام مي‌شود. بخش مكانيكي شامل ارتوز، پروتز و كفش طبي است و بخش توانبخشي فيزيكي خدمات فيزيوتراپي، شنوايي سنجي، بينايي سنجي‌، كارگاه تغذيه و آب درماني را در بر مي‌گيرد. البته همه افرادي كه به اين مركز مراجعه مي‌كنند، معلول نيستند. برخي از آنها تنها براي اطمينان پيدا كردن از سلامت خود به ساختمان هلال احمر مي‌آيند. يكي از دلايلي كه باعث مي‌شود افراد زيادي به اين مركز بيايند هزينه‌هاي پايين اين مركز نسبت به مراكز توانبخشي خصوصي است.

نكته: در‌كارگاه‌هاي جداگانه‌اي به مردان و زنان معلول خدمات پروتز و ارتوز ارائه مي‌شود. ارتوز وسيله‌اي كمكي است كه شخص‌ از آن براي رفع مشكل دفرمه‌شدن اندام‌ يا پيشگيري ازآن استفاده مي‌كند افرادي كه براي اولين بار به اين مركز آمده‌اند تا پروتز يا ارتوز تهيه كنند، بعد از پذيرش و تشكيل پرونده به اتاق معاينه مي‌روند تا پزشك با توجه به مشكل‌ آنها برايشان نسخه‌اي بپيچد. به اين ترتيب بيمار با توجه به مشكلي كه دارد به يكي از كارگاه‌هاي ساخت ارتوز و پروتز هدايت مي‌شود، اما گاهي هم پيش مي‌آيد مشكل مراجعه‌كننده فقط با چند جلسه فيزيوتراپي يا آب درماني برطرف مي‌شود. استادان، يكي از كارشناسان توانبخشي درباره تفاوت ارتوز و پروتز و خدماتي كه دراين مركز ارائه مي‌شود، مي‌گويد: «اينجا در كارگاه‌هاي جداگانه به مردان و زنان معلول خدمات پروتز و ارتوز ارائه مي‌شود. ارتوز وسيله‌اي كمكي است كه شخص از آن براي رفع مشكل‌ دفرمه‌شدن اندام يا پيشگيري از آن استفاده مي‌كند.» از ديگر موارد كاربرد ارتوز مي‌توان به زانوبند يا قوزبند‌ها اشاره كرد. البته برخي ديگر از بيماران مانند آنها كه دچار آسيب‌ديدگي در غضروف و مفاصل شده‌اند از ارتوز‌ها براي كاهش فشار به مفصل آسيب‌ديده استفاده مي‌كنند، اما پروتز‌ها وسيله جايگزين هستند و افرادي كه قطع عضو شده‌اند، از آنها بهره مي‌برند.

بعد از اين‌كه مددجو پذيرش و معاينه شد به يكي از كارگاه‌ها فرستاده مي‌شود. در آنجا براي فردي كه دچار قطع عضوشده و نياز به پروتز دارد ابتدا قالبي از باقيمانده عضو تهيه مي‌شود. استادان ادامه مي‌دهد: «مثلا اگر پايش را از پايين زانو از دست داده باشد ما از قسمت باقيمانده كه به آن استند مي‌گويند قالب گچي تهيه مي‌كنيم.» گرفتن قالب گچي با نوارهايي گچي انجام مي‌شود كه معمولا هنگام گچ‌گرفتن دست و پاي شكسته كاربرد دارند. بعد از اين كه قالب آماده شد، كارشناسان آن را بررسي مي‌كنند تا مشكلي نداشته باشد. بعد از اين مرحله تكنيسين‌ها با استفاده از موادي از جنس رزين و حرارت دادن آنها قالب پلاستيكي را براي مددجو آماده مي‌كنند. اين قالب پلاستيكي روي پا يا دست مددجو تست مي‌شود تا اطمينان پيدا شود متقاضي بعد از قرار گرفتن قالب روي عضو صدمه ديده‌اش احساس راحتي دارد.

مرحله به مرحله

به گفته استادان، كار ساخت پروتز براي مددجو مرحله به مرحله پيش مي‌رود تا مراجعه‌كننده به كارگاه‌هاي هلال احمر از پروتزي كه برايش ساخته مي‌شود، رضايت كامل داشته باشد: «بعد از اين‌كه قالب گچي آماده شد. تكنيسين‌ها ورقه‌هاي رزين را در كوره قرار مي‌دهند تا ذوب شوند. بعد از اين مرحله آنها روي قالب‌هاي گچي پارچه‌هايي توري كه مانند جوراب هستند مي‌كشند و موارد رزين را لابه‌لاي پارچه‌هاي توري تزريق مي‌كنند.» به اين شكل تكنيسين‌ها مي‌توانند قالب پلاستيكي را آماده كنند. در مرحله تست اگر مشخص شود قالب پلاستيكي به قسمت‌هايي از بدن بيمار فشار وارد مي‌كند تكنيسين‌ها قسمت‌هايي را كه ايراد دارد، مشخص مي‌كنند تا در كارگاه‌ها به وسيله سوهان و دستگاه‌هاي تراش مخصوصي كه دارند نقص اش را بر طرف كنند.

بعد از اين مرحله يعني وقتي قالب پلاستيكي كاملا آماده شده تكنيسين‌ها وسيله‌هاي ديگري به آن اضافه مي‌كنند؛ وسيله‌هايي مانند سوكت و گيره. در اين مرحله پروتز تقريبا آماده شده است. براي همين مددجو چند جلسه‌اي با پروتز خود تمرين مي‌كند تا اگر مشكلي وجود داشت بر طرف شود. جلسات تمريني زير نظر كارشناس انجام مي‌شود تا مددجو ياد بگيرد چطور با پروتز كار كند.

وقتي مددجو و كارشناس‌ها مطمئن شدند پروتز ساخته شده كاملا مناسب است، نوبت مرحله آخر و طبيعي‌سازي عضو مصنوعي مي‌رسد. استادان مي‌گويد: «در اين مرحله پروتز با وسايلي مانند اسفنج و پلاستيك پوشانده مي‌شود تا دقيقا شبيه عضو سالم مددجو به نظر برسد.»

مدد جوها بعد از اين‌كه پروتزهاي جديد خود را تحويل گرفتند چند جلسه‌اي با آن تمرين مي‌كنند. اگر معلولي براي اولين باشد كه از پروتز استفاده مي‌كند، كارشناسان هلال احمر كلاس ديگري هم براي او در نظر مي‌گيرند تا مددجو بتواند هرچه بهتر از پروتز ساخته‌شده بهره ببرد و در جامعه‌اي كه هنوز در برابر نيازهاي او آن‌طور كه بايد و شايد پاسخگو نيست، به زندگي خود ادامه دهد.