آشنایی با بزرگ‌ترین سازمان نظامی جهان

در ابتدای جنگ سرد و زمانی که رهبران از تهاجم اتحاد جماهیر شوروی به اروپای غربی واهمه داشتند، سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) را تأسیس کردند؛ این سازمان تحت سلطه آمریکا مأموریتی دفاعی برای خود تعریف کرده بود، دفاع از اعضا در مقابل حملات کشورهای دیگر.

این حمله هیچگاه روی نداد؛ مشخص نیست که آیا وجود این سازمان عاملی بازدارنده بود یا اینکه شوروی اصلاً نیتی برای انجام این کار نداشت؛ شاید هیچگاه جواب این پرسش را ندانیم.

جنگ سرد پایان یافته و تهدید بلوک شرق نیز دیگر وجود ندارد؛ با این حال این سازمان به حیات خود ادامه می‌دهد و با ارائه بازتعریفی از خود به مثابه حافظ نظم نوین کنونی، ظاهراً مأموریت خود را تا ابد تمدید کرده است؛ این اتحاد نظامی که بزرگترین قدرت نظامی جهان را در اختیار دارد؛ برخلاف هدف اولیه این اتحاد نظامی، جهان پس از پایان جنگ سرد بود که اعمال قدرت آن را به عینه مشاهده کرد.

ابتدا در یوگسلاوی و سپس در پاکستان، افغانستان و لیبی جنگ‌های ناتو یکی پس از دیگری آغاز شدند؛ در گزارش حاضر سعی می‌شود تا پرده از جنایت‌های ناتو، بزرگترین گروه تروریستی جهان، برداشته شود.

تظاهرات مردم آمریکا علیه پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در حین برگزاری نشست شیکاگو

*تاریخچه مختصر

سازمان پیمان آتلانتیک شمالی یا ناتو (North Atlantic Treaty Organization) در 4 آوریل 1949 میلادی با هدف دفاع جمعی پایه‌گذاری شد و هم‌اکنون 28 عضو دارد؛ قلب پیمان ناتو ماده 5 آن است که در آن کشورهای امضا کننده توافق کرده‌اند حمله نظامی علیه یک یا چند کشور عضو در اروپا یا آمریکای شمالی را به عنوان حمله به تمامی کشورهای عضو تلقی کرده و به مقابله با آن برخیزند.

نقشه کشورهای عضو ناتو و تاریخ پیوستن آنها

هم‌اکنون سازمان ناتو با برخورداری از 26 عضو در اروپا و آمریکای شمالی بزرگترین نیروی نظامی جهان را تشکیل داده است؛ از سال 1999 تا 2004 میلادی، 10 کشور کمونیستی سابق به عضویت ناتو در آمدند و شمار اعضای ناتو به 26 کشور افزایش یافت.

در سال 2008 تلاش‌هایی برای گسترش ناتو به حوزه بالتیک و پیشروی مرزهای ناتو به نزدیکی مرزهای روسیه انجام گرفت که در این بین با شروع مذاکرات برای عضویت 3 کشور آلبانی، کرواسی و مقدونیه در ناتو موافقت شد ولی درابتدا مخالفت‌هایی با عضویت گرجستان و اوکراین که هم‌مرز با روسیه هستند صورت گرفت در نهایت پس از شروع جنگ اوستیای جنوبی 2008 حمایت‌ها برای عضویت گرجستان افزایش یافت.

در پی تصمیم کشورهای ناتو برای استقرار موشک‌های بالستیک در لهستان روابط این سازمان با روسیه به شدت تضعیف شد.

*حملات هوایی ناتو در جنگ بوسنی و کوزوو

در سال 1995 نیروهای ناتو با توسل به قطعنامه‌های شورای امنیت و پس از اینکه نیروهای صرب به مدت 4 سال به نسل‌کشی مسلمانان بوسنی پرداختند، وارد یکسری عملیات‌های محدود علیه نیروهای صرب شد.

البته انگیزه بیشتر این عملیات‌ها نه حفظ جان مسلمانان بلکه حفاظت از نیروهای سازمان ملل مستقر در منطقه و نیز ارائه چهره‌ای انسان‌دوستانه از خود به رسانه‌های جمعی بود که گزارشات زیادی را در مورد نسل‌کشی مسلمانان دریافت و پخش می‌کردند.

این اولین بار پس از تأسیس سازمان ناتو بود که نیروهای آن وارد عملیات رزمی می‌شدند؛ کشورهای عضو ناتو چندین سال قبل درخواست استقرار نیروهای‌شان در بوسنی و هرزگوین و کرواسی را که از جانب علی عزت بگوویچ، رئیس جمهور بوسنی، مطرح شده بود رد کرده بودند.

این در حالی است که 15 سال بعد نیروهای ناتو بدون اینکه منتظر اجازه سازمان ملل بمانند دست به حملات هوایی علیه قذافی زدند و البته این بار نیز هدف جنگ روانی برای کسب محبوبیت و نیز تأمین امنیت چاه‌های نفتی بود.

تصاویری از گورهای دسته‌جمعی نسل‌کشی مسلمانان بوسنی و هرزگووین؛ کشورهای عضو ناتو 4 سال تمام بدون اینکه اقدامی نمایند نظاره‌گر این جنایت‌ها بودند.

به گزارش "دیدبان حقوق بشر" در حدود 489 الی 128 غیرنظامی یوگسلاوی طی عملیات معروف به "عملیات نیروهای ائتلاف" کشته شدند؛ این عملیات در پی حمله نیروهای صرب به کوزوو و عدم اجابت آتش بس از جانب نیروهای اسلوبودان میلسوییچ انجام گرفت.

278 الی 317 نفر از این قربانیان آوارگانی بودند که برای نجات جان خود، خانه و کاشانه خویش را رها کرده بودند اما در دام آتش نیروهای ناتو گرفتار آمدند؛ البته رسانه‌های صربستان این رقم را تا 2 هزار و 500 نفر اعلام کردند.

تصاویری از حمله نیروهای ناتو به مناطق مسکونی بلگراد و حومه آن این حملات چونان نوشدارویی پس از مرگ برای ساکنین کوزوو بودند.

نیروهای ناتو، 78 روز جمهوری یوگسلاوی را بمباران کردند؛ در این عملیات، یک هزار و 100 هواپیمای جنگی با انجام 25 هزار و 200 پرواز، ژراه‌های مواصلاتی، پل‌ها، زیر ساخت‌های شهری، نیروگاه‌های برق، مدارس، بیمارستان‌ها، مناطق مسکونی، فرستنده رادیو تلویزیونی بلگراد، تأسیسات نظامی و حتی سفارت چین را هدف بمب‌های خود قرار دادند، که همه اینها طبق تعاریف بین‌المللی تروریسم دولتی شناخته می‌شوند.

در این بمباران‌ها 25 هزار تن مواد منفجره، از جمله بمب‌های خوشه‌ای و بمب‌های حاوی اورانیوم رقیق شده بر خاک این کشور ریخته شد.

*حملات پهپادها و نیروهای ناتو تحت امر آمریکا به پاکستان

اگر چه آمار و ارقام رسمی تعداد کشته شدگان غیرنظامی پاکستان را در حدود 479 الی 811 نفر اعلام داشته‌اند؛ اما رحمان مالک، وزیر کشور پاکستان، اخیراً اعلام داشته است که اکثریت افرادی که در این حملات جان خود را از دست داده‌اند غیرنظامی‌های بی‌گناه هستند.

به گفته مالک، تنها در حدود 20 درصد از کشته شدگان افراد شبه‌نظامی هستند؛ مالک طی سخنانی در بیرون پارلمان پاکستان اعلام داشت که در حدود 336 حمله در پاکستان انجام گرفته که طی آن 2 هزار و 300 نفر کشته شده‌اند.

حملات پهپادهای نیروهای تحت امر آمریکا تاکنون اعتراضات زیادی را از جانب مقامات و مردم پاکستان برانگیخته است؛ البته حمله به پاکستانی‌ها تنها محدود به پهپادها نشده است؛ در عملیات‌های متعددی که تاکنون توسط نیروهای ناتو در مرز بین افغانستان و پاکستان انجام گرفته است مناطق قبایلی پاکستان بارها مورد اصابت آتش خمپاره و توپخانه ناتو قرار گرفته و ده‌ها نفر از غیرنظامیان ساکن در این مناطق جان خود را از دست داده‌اند.

اما نیروهای ناتو نه فقط غیرنظامیان پاکستانی بلکه ارتش پاکستان را نیز هدف حملات خود قرار داده‌اند؛ در نوامبر سال 2001 نیروهای ناتو با حمله به نیروهای نظامی پاکستانی مستقر در مرز افغانستان و پاکستان به سوی دو ایستگاه بازرسی آنها آتش گشوده، 24 سرباز پاکستانی را کشته و 13 نفر دیگر را زخمی کردند.

پس از این حمله که طی آن 2 تن از افسران بلند پایه ارتش پاکستان نیز کشته شدند، روابط پاکستان و آمریکا رو به وخامت نهاد؛ پاکستان واکنشی خشمگینانه به این حمله نیروهای ناتو نشان داده و آن را متناقض حاکمیت ملی آن کشور و تعهد نیروهای بین‌المللی در افغانستان دانسته است.

فرمانده ارتش پاکستان نیز به نیروهای پاکستانی دستور داد، تدابیر لازم را برای اقدامات تلافی جویانه در صورت تکرار اینگونه حملات ناتو، اتخاذ کنند؛ افکار عمومی پاکستان با برگزاری تظاهرات اعتراض آمیز در سراسر کشور واکنش نشان دادند و متعاقب این امر پایگاه هوایی شمسی و نیز خطوط تدارکاتی نیروهای ناتو مسدود شدند.

*جنگ ناتو در افغانستان؛ بخش اعظمی از تلفات غیرنظامیان هستند

در سال 2001، نیروهای ناتو تحت فرماندهی آمریکا به بهانه مبارزه با تروریست‌هایی که تا چندی پیش آنها را به رسمیت شناخته و مورد حمایت قرار داده بودند به افغانستان حمله برده و این کشور را به اشغال خود درآوردند؛ اشغالی که تاکنون ادامه یافته است.

اما این حملات بیش از هر چیزی جنایتی علیه مردم بی‌دفاع افغانستان بودند که به مدت چندین دهه در زیر چکمه‌های سربازان ابرقدرت‌های شرق و غرب قرار گرفته‌اند؛ بنا بر گزارش‌ها تاکنون ده‌ها هزار تن از مردم بی‌گناه این کشور قربانی حملات ناتو و هم‌پیمانان آمریکا شده‌اند.

آمار شمار قربانیان غیر نظامی افغان بین سال‌های 2001 میلادی تا 2003 میلادی را رقمی معدل 6.300 الی 23.600 نفر برآورد کرده‌اند؛ در سال 2006 میلادی ناظر حقوق بشر کشته شدن 4.400 غیر نظامی را در پی حملات نیروهای آمریکایی و ناتو به شبه نظامیان طالبان اعلام کرد؛ خبرگزاری آسوشیتدپرس نیز در همین سال به نقل از مقامات دولت افغانستان و سازمان ناتو این تعداد را 4 هزار غیرنظامی اعلام کرد.

در سال 2007 میلادی ناظر حقوق بشر شمار کشته شدگان غیر نظامی در افغانستان که به طور مستقیم توسط سربازان ناتو و آمریکایی کشته شدند، 434 نفر اعلام کرد که 321 نفر از این افراد در حملات هوایی جان باخته‌اند؛ در همین حال دفتر نمایندگی سازمان ملل متحد در افغانستان شمار کشته شدگان را 700 نفر اعلام کرد؛ در حالی که به گفته استاد دانشگاه نیو همپشایر شمار کشته شدگان غیر نظامی افغان در این سال 5.700 تا 6.500 نفر، بوده است.

در همین حال در 27 تیر ماه سال گذشته، سازمان ملل متحد، در گزارشی از افزایش 15 درصدی شمار تلفات غیرنظامیان در افغانستان در 6 ماهه نخست سال 2011 میلادی نسبت به مدت مشابه در سال قبل از آن خبر داد. 'استفان دی‌ میستورا' نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد در افغانستان، با ارائه گزارشی در کابل، گفت که در 6 ماه نخست سال جاری 1.462 غیر نظامی افغان در اثر انفجار، تیر‌اندازی و حملات هوایی جان خود را از دست داده‌اند.

و اما لیست حملات ناتو به غیرنظامیان در سال جاری میلادی چنین است (بر اساس گزارش‌های رسمی):

8 فوریه 2012 – 7 کودک و یک بزرگسال در حملات نیروهای ایساف در استان کاپیسا کشته شدند.

17 فوریه 2012 – 6 غیرنظامی شامل یک زن و کودک در حمله هوایی شبانه نیروهای ناتو در استان کونار کشته شدند.

11 مارس 2012 – 16 غیرنظامی شامل زنان و کودکان توسط یک سرباز آمریکایی در استان قندهار به قتل رسیدند.

27 می 2012 – اعضای یک خانواده افغان، شامل 6 کودک و یک زن، طی حمله هوایی ناتو در شرق افغانستان به قتل رسیدند.

2 جولای 2012 – 8 عضو یک خانواده افغان شامل 6 کودک و 2 زن طی حمله هوایی ناتو در شرق افغانستان کشته شدند.

2 جولای 2012 – 3 مغازه‌دار طی حمله هوایی نیروهای ناتو در منطقه چارخ در شرق افغانستان کشته شدند.

سپتامبر 2012 – ناتو طی حمله هوایی به لاغمن 8 زن را کشته و 7 زن دیگر را نیز زخمی کرد.

*مداخله نظامی ناتو در لیبی

در سال 2001 شورای امنیت سازمان با صدور قطعنامه 1973 به سازمان ناتو اجازه داد که به منظور حفظ جان غیرنظامی‌های در معرض حمله دست به عملیات‌های نظامی هوایی در لیبی بزند.

نیروهای ناتو تا زمان پایان عملیات در حدود 26.000 پرواز و 9.600 مأموریت تهاجمی انجام داده و در حدود 5.900 هدف را قبل از پایان حملات هوایی در 31 اکتبر انجام دادند.

گزارش‌هایی که در سال جاری توسط سازمان‌های مستقل حقوق بشری خاورمیانه انجام گرفته‌اند نشان می‌دهند که نیروهای ناتو در زمان بمباران شهرهای لیبی مرتکب جنایات جنگی و نیز نقض حقوق بشری شده‌اند. گزارشی که توسط "سازمان عربی حقوق بشر"، "مرکز فلسطینی حقوق بشر" و "کنسرسیوم کمک‌های حقوقی بین‌المللی" و با همکاری تعداد زیادی از متخصصین حقوق بین المللی و حقوق بشر منتظر شد، ثابت کرد که نیروهای ناتو طی دوران جنگ لیبی دست به کشتار تعداد زیادی از غیرنظامی‌های لیبی زده‌اند.

سازمان‌های مستقل حقوق بشری خاورمیانه به مانند سازمان عربی حقوق بشر"، "مرکز فلسطینی حقوق بشر" و "کنسرسیوم کمک‌های حقوقی بین‌المللی" با انتشار گزارشی نسبت به کشتار غیرنظامیان لیبی توسط نیروهای ناتو اعتراض کردند.

"هیئت جامعه مدنی مستقل اعزامی به لیبی" پس از مصاحبه قربانیان حملات و پس از دیدار اماکن مورد هدف ناتو، اعلام داشت که سازمان ناتو بسیاری از اهداف غیرنظامی را به عنوان اهداف نظامی طبقه‌بندی کرده است.

البته علاوه بر سازمان‌های حقوق بشری خاورمیانه‌ای، سایر سازمان‌های بین‌المللی به مانند "دیده‌بان حقوق بشر" و "عفو بین‌الملل" نیز با انجام تحقیقات مستقل به افشای حملات هواپیماهای ناتو به اهداف غیر نظامی پرداختند.

"عفو بین‌المللی" و "دیده‌بان حقوق بشر" جزو سازمان‌های بین‌المللی هستند که کشتار غیرنظامیان لیبی توسط ناتو را محکوم کردند.

سازمان "عفو بین‌الملل" در گزارش خود اعلام داشته که، "سازمان ناتو تحقیقات مناسبی در مورد مرگ غیرنظامی‌ها بر اثر حملات هوایی طی عملیات 7 ماهه انجام نداده و غرامتی به قربانیان این حوادث پرداخت نکرده است."

به گزارش عفو بین‌الملل، تعداد زیادی از مردم لیبی که در جنگ دخیل نبودند طی بمباران‌های ناتو کشته یا زخمی شده‌اند در حالیکه هیچگونه تحقیقاتی در مورد آنها صورت نگرفته است.

به گزارش "دیدبان حقوق بشر" تنها در یکی از این حملات نیروهای ناتو حداقل 8 مجموعه مسکونی را بدون اینکه نشانی از فعالیت‌های نظامی یا خصمانه در آن مشاهده شود مورد حمله قرار داد؛ طی این حمله 72 غیرنظامی شامل 24 کودک را به قتل رساند؛ علی‌رغم درخواست‌‌های مکرر نهادهای حقوق بشری مقامات ناتو از انجام تحقیقات در مورد این حوادث سرباز زدند.

*سوریه هدف جدید ناتو؟

کشورهای عضو پیمان ناتو از زمان آغاز درگیری‌های داخلی در سوریه حمایت بی‌قید و شرطی را از شبه‌نظامیان تروریست سوری آغاز کرده‌اند؛ علاوه بر هجمه رسانه‌ای شدید کشورهای عضو ناتو علیه دولت بشار اسد، اسنادی که اخیراً توسط ویکیلیکس منتشر شده‌اند نشان می‌دهد که ناتو دست به حمایت‌های اطلاعاتی و لجستیکی از نیروهای شبه نظامی مخالف دولت اسد زده است.

*آیا سوریه تبدیل به میدان جنگی جدید ناتو خواهد شد؟

ناتو به پیشقراولی ترکیه سیاست‌هایی کاملاً خصمانه در قبال دولت مشروع سوریه در پی‌گرفته است و اخیراً با تصویب ارسال موشک‌های پاترویوت به مرز سوریه باعث افزایش تنش‌ها در منطقه شده است.

یقیناً سوریه – و اصابت چند خمپاره به مناطقی از ترکیه به صورت تصادفی – نمی‌تواند به مثابه تهدیدی برای ترکیه قلمداد شود زیرا این کشور به هیچ وجه در صدد آغاز یک ماجراجویی نظامی علیه ترکیه نیست.

اما آیا سازمان ناتو هم قصد پرهیز از رویارویی نظامی دارد؟ جواب آنها هم اکنون امید به پیروزی شبه‌نظامیان سوری بسته‌اند اما آیا در صورت مشاهده شکست قریب الوقوع آنها نیز به فعالیت‌های کنونی بسنده خواهند کرد؟ آینده پاسخ این سؤال را خواهد داد.