زيرميزي آفت فوتبال ايران

بولتن نیوز : تجربه دو، سه ساله عبدي در ليگ برتر و جام حذفي به همراه تيم‌هاي داماش و پرسپوليس در كنار سال‌ها مديريت در تيم‌هاي پايه فوتبال كشور امارات و از همه مهم‌تر، حضور دو دهه‌اي در تيم فوتبال پرسپوليس و كسب جام‌هاي مختلف به همراه اين تيم، حالا چهره كارشناسي زبده را از عبدي به تصوير كشيده است.

ناكامي‌هاي سال‌هاي اخير پرسپوليس، بويژه چهره ضعيف امسال اين تيم كه بي‌تاثير از بحران كلي فوتبالمان نيست، زمينه‌اي بود تا با كاپيتان و مربي پيشين پرسپوليس در روزهاي حضورش در ايران، به گفت‌وگويي بلند بنشينيم.

حسين عبدي، عالي‌‌ترين مدارج و دوره‌هاي مربيگري را پشت سر گذاشته و پس از دوره‌اي مربيگري در داماش و پرسپوليس، وجهه‌اي مناسب براي اين كار به دست آورده است، طوري كه جامعه فوتبالي ما روي او حساب مي‌كند ولي دايره مربيگري در اين فوتبال آنقدر تنگ است كه جايي براي شما باز نمي‌شود!

از تعريف شما ممنونم. مدارج فوتبال بايد پله‌پله طي شود و من هيچ وقت مايل نبوده‌ام در اين مسير با سرعت زيادي به جلو حركت كنم. من در دوران بازيگري هم پله‌پله از تيم نوجوانان به جوانان و از آنجا به تيم بزرگسالان راه پيدا كردم و در حقيقت، حدود 18 تا 20 سال براي تيم‌هاي رده‌هاي مختلف باشگاه پرسپوليس بازي كردم. در عرصه مربيگري هم دو سال با اين تيم بودم، ولي قبول كنيد بعضي جاها تحمل سخت مي‌شود چون بي‌ثباتي‌ها، كار را دچار مشكل مي‌كند. اتفاقا تنش‌هاي مختلف و فراوان موجود در اين فوتبال هم زائيده همين بي‌ثباتي است. به دليل اين‌كه تصميم‌هاي مديران ما صحيح نيست و مرتبا آزمون و خطاها تكرار مي‌شود، اين بي‌ثباتي‌ها به وجود مي‌آيد. به عنوان نمونه؛ مديري را جايي منصوب مي‌كنند و او ابتدا با بازيكناني قرارداد مي‌بندد، سپس مربي مي‌آورد و چون به نتيجه دلخواه نمي‌رسد آن مدير را تعويض مي‌كنند و جايش را به مدير ديگري مي‌دهند كه دوست صميمي خود را به عنوان مربي منصوب مي‌كنند و بعد از آن كه او هم نتيجه نگرفت، تعويضش مي‌كنند ولي دو سال بعد، دوباره آن مدير را برمي‌گردانند!

تصميم‌هاي غلط مديران صفر كيلومتر، چنين تبعاتي را براي فوتبال ما به ارمغان آورده است و متاسفانه همان تصميم‌هاي غلط‌ از سوي مديران بعدي هم تكرار مي‌شود.

البته از سوي چنين مديراني پيشنهادهايي به من شده كه به عنوان سرمربي يا عضو كارگروه علمي همكاري كنم، ولي متاسفانه شرايط لازم براي همكاري را با چشمانم نديده و آنها را پيدا نكرده‌ام. فكر مي‌كنم وجود امكانات، بودجه و برنامه، سه عامل و پيش‌شرط مهم كاركردن است. البته پيش از اين سه عامل، عوامل انساني مجرب نيز لازم است ولي هنوز جايي را نيافته‌ام كه اين عوامل را در كنار يكديگر داشته باشند. مثلا زماني كه به همراه كرانچار به پرسپوليس آمدم، زميني براي تمرين در اختيار نداشتيم. وسط راه بود كه مديرعامل باشگاه و سپس سرمربي تيم تعويض شدند و دوباره سال بعد‌ اختلاف‌ها به وجود آمد. همين بي‌ثباتي است كه محيط را نامناسب مي‌كند. در هر مكاني براي ايجاد سازمان بايد به مخاطبان توجه كنيد. مثلا در فوتبال علاوه بر آن كه بايد دانش هدايت صحيح بازيكن را داشته باشيد، بايد قدرت انتقال اين دانش و محيط مناسب براي اين انتقال را هم در اختيار داشته باشيد يا آن را ايجاد كنيد. براي ايجاد اين محيط، بايد آن سه پيش‌شرط وجود داشته باشد. شما به من بگوييد در حال حاضر در كدام باشگاه، آن سه شرط وجود دارد؟

واقعا اعتقاد من هم همين‌ است. در باشگاه‌هاي بزرگ، چون كارهاي اصولي فني و حرفه‌اي دنبال و احترام‌ها رعايت مي‌شوند چنين حس حميتي موج مي‌زند ولي در پرسپوليس از چند سال پيش و درست از زماني كه مصادف با رفتن من شده بود، اين رعايت‌ها رنگ باخت و رفته‌رفته همه‌چيز به قهقرا كشيده شد. رفتن من از پرسپوليس هم به آن دليل بود كه نمي‌خواستم خود را به اين تيم تحميل يا حاشيه‌اي برايش ايجاد كنم. در حالي كه در سال‌هاي اخير هر كس از باشگاه رفته، حاشيه‌اي براي آن ساخته است. شايد بپرسيد چرا اين قضيه براي من به وجود نيامد؟ چون از ابتدا زندگي خود را تنها بر پايه فوتبال بنا نكرده بودم و از اول پيش‌بيني مي‌كردم كه شايد ده سال از زندگي‌ام را اين ورزش بگيرد. به همين دليل، روي پيگيري تحصيلات و كارهاي اقتصادي هم برنامه‌ريزي كرده و خود را وابسته صرف به فوتبال نكرده بودم. من سال‌هاي 79 و 80 كه انتهاي فوتبالم در پرسپوليس بود، حتي بازوبند كاپيتاني بر دستم نمي‌بستم مگر در مواقعي كه به اجبار داوران، اين كار را مي‌كردم. چون معتقد بودم همه بايد احساس مسئوليت كنند. آن زمان در تيم ما عابدزاده مدعي بود، علي دايي، پيرواني و سايرين هم بودند كه شايد نمي‌خواستند بازيكن بزرگ‌تر حضور داشته باشد و كم‌كم بازيكنان قديمي را پس زدند تا جايي كه بعد از فصل 86 ـ 85 كه رهبري‌فر و سپس شاهرودي از پرسپوليس رفتند، ديگر شايد تنها ساعت عقد قرارداد، معيار تعيين كاپيتان پرسپوليس مي‌شد!

مهدوي‌كيا كه قبلا دو سه سال در پرسپوليس بازي كرده بود، بعد از سال‌ها دوري از اين تيم، از همه با سابقه‌تر و قديمي‌تر است! به نظرم اين اصلا خوب نيست و در ساختار تيم‌هاي ديگر دنيا ديده نمي‌شود.

بله، زماني كه به پرسپوليس آمدم اين تيم با بازيكنان كهنه‌كاري مثل پروين، مايلي‌كهن، پنجعلي و... چه وزني داشت؟ و موقع رفتنم چه وزني؟ اين روند به مرور تا به الان ادامه داشته و نه‌تنها بار فني، بلكه تجربه و كسوت هم پايين آمده است.

گاهي در سيستم اداري، جزيره‌اي رفتار مي‌شود. متاسفانه اين حالت بعضا به تيم‌هاي ورزشي هم تسري پيدا كرده است و تيم را از وحدت دور مي‌كند. در حالي كه قبلا جايگاه‌ها مشخص بود و هر كس به تيم مي‌آمد، مي‌دانست بايد چه زحماتي بكشد تا فيكس شود و چه زحماتي تا كاپيتان. در حقيقت، كاپيتاني يك رويا بود ولي الان به خاطر از بين‌رفتن چارچوب‌ها، از طرفي بسياري از بازيكناني كه سال‌ها مي‌توانستند بازي كنند از بين رفته‌اند و از طرف ديگر، پرسپوليس هم در حال از بين‌رفتن است.

در ابتداي مسير ورود براي كسب مدارج مربيگري، اين كار را بسيار سخت تصور مي‌كردم چون استرس مربيان پرسپوليس را ديده بودم ولي وقتي در فصل 2006 ـ 2005 به انگليس رفتم و در دوره مربيگري B يوفا نفر اول شدم، انگيزه‌هاي زيادي به دست آوردم و متوجه شدم فوتبال هم دانشي جدي است و كلمه دانش به‌واقع تنها در رياضي، فيزيك يا شيمي خلاصه نمي‌شود. در حالي كه، برخي‌ها ـ كه هنوز پايه‌هاي اين دانش را هم نياموخته‌اند ـ نگرشي علمي به فوتبال ندارند وحتي مدعي هدايت تيم ملي هم مي‌شوند! در مرحله بعدي؛ از بين 70 تا 80 نفر، جزو سه نفر قبولي در دوره‌A يوفا شدم. بعد از آن هم در پرسپوليس بودم كه با من تماس گرفته شد و اطلاع دادند از بين 500 نفر، جزو 16 نفري هستم كه براي اخذ Pro Licence برگزيده شده‌ام؛ بنابراين به انگليس رفتم و آن مدرك را هم دريافت كردم تا مفيدتر باشم ولي بعد از آن مشاهده كردم از هر‌جايي مقاومت مي‌شود و زمينه كار صحيح و موفق وجود ندارد. ‌به هر جايي دعوت به همكاري مي‌شوم، مي‌گويند بيا و اين كار را بكن ولي فلان امكانات را در اختيار نداريم يا بودجه كافي نداريم. واقعا اگر بودجه كافي وجود نداشته باشد چگونه بازيكن بگيرم؟ يا اگر امكانات وجود نداشته باشد، اطلاعات و تجربه من چه كاربردي خواهد داشت؟! مي‌گويند حالا بيا دور هم هستيم و كارهايي مي‌كنيم؛ اين بدترين حرف ممكن است. براي موفقيت در تيم‌هاي ما بايد تغييراتي دوساله انجام دهيم كه در اين فعاليت دوساله لازم است ارتباطات و نظرهاي شخصي را دور بريزيم و تنها بر مبناي لياقت‌ها انتخاب‌هايمان را انجام دهيم. در چنين صورتي، تيمي خواهيم داشت كه سال اول خيلي خوب بازي خواهد كرد و در سال دوم، استانداردهايي فراتر از آسيا نشان خواهد داد. ولي آيا اگر كسي بيايد و چنين كاري را انجام دهد و با بودجه‌اي كمتر در مسير موفقيت قرار بگيرد در مقابلش مقاومت نمي‌كنند؟

بايد مربي‌اي بياوريد كه با خود برنامه بياورد، نه آن كه هنرپيشه باشد. من با مربيان خارجي حاضر در فوتبال ايران كار كرده‌ام. آنها هنوز در فضاي فوتبال سال‌هاي 1993 تا 1997مانده‌اند. البته ايويچ بهترين آنها و واقعا قابل احترام بود. حتي استانكو هم مربي خوبي بود و وقتي نخستين بار به ايران آمد دانش فوتبال ما در حد پنجم ابتدايي بود در حالي كه دانش او به نسبت ما در حد ديپلم قرار داشت. ولي وقتي دومين بار به ايران آمد او در ديپلم باقي‌مانده بود در حالي كه ما به ليسانس رسيده بوديم. اوج هنر ژوزه، پيروزي پرگل بر پيكاني بود كه واقعا در برابر پرسپوليس بسيار ضعيف به ميدان آمده بود. حتي كار پرسپوليس به جايي كشيده شده بود كه تساوي 2 ـ 2 با ملوان، خيلي باارزش تلقي مي‌شود! من واقعا نمي‌فهمم با اين همه بازيكن و هزينه، بايد كيفيت پرسپوليس و ديگر تيم‌هاي ما همين باشد؟ من فقط سپاهان را در بازي خود با داماش در حد و اندازه‌هاي خوب و آبرومندانه‌اي از فوتبال ديدم.

بايد به صداي اهالي فوتبال گوش داد. اگر آنها به ورزشگاه نمي‌آيند به اين دليل است كه لذتي از اين فوتبال نمي‌برند. چون در آن چيزي جز استرس براي نتيجه‌گرايي وجود ندارد.

وقتي در هر باشگاهي، داشتن فلسفه الزامي مي‌شود به مفهوم آن است كه بايد تعريفي در زمينه طرز تفكر، احترام‌ها و... وجود داشته باشد و بر آن قاعده رفتار شود. در دوراني كه در تيم‌هاي پايه پرسپوليس بازي مي‌كردم، روزي يكي از بازيكنان تيم بزرگسال از نزديك ما عبور كرد و متاسفانه متوجه حضورش نشديم. به خاطر دارم كه به همين دليل، همه ما توبيخ شديم. پرسش من اين است كه آيا پرسپوليس سال‌هاي اخير، طرز تفكري از خود نشان داده است؟ تغييرات جهتداري انجام داده است؟ و آيا اين همه مدير توانسته‌اند فلسفه يا ثباتي در آن ايجاد كنند؟!

كسي نيست كه نداند چقدر پرسپوليس را دوست دارم. بنابراين مشتاق كمك به تيم خود هستم؛ هر چند آدم‌هايي هستند كه در اين مورد مقاومت مي‌كنند. مشاوراني كه با حرف‌هاي غيرمنطقي، مديران را به بيراهه مي‌فرستند. وقتي با دايي هم همكاري مي‌كرديم، معتقد بوديم پرسپوليس خيلي بزرگ است و بايد در مرتبه‌هاي خيلي عالي‌تري قرار بگيرد، ولي براي اين منظور ابتدا بايد ساختار فوتبال اصلاح شود؛ چون ساختار فوتبالمان ايرادهاي بزرگي دارد. حضور در اين فوتبال، باتلاقي براي مربيان است، بنابراين وقتي چنين فضايي را ديدم ترجيح داده‌ام به پيشنهادهاي تيم‌هاي ليگ برتري و ليگ يكي پاسخ مثبتي ندهم و در آنها فعاليتي نكنم. بنابراين احتمال زيادي مي‌دهم كه براي دوره بعدي عمر حرفه‌اي خود، كار در تيم‌هاي زير 16 سال انگليس را برگزينم. البته اگر روزي واقعا پرسپوليس و مردم بخواهند اينجا باشم مي‌آيم. معتقدم اگر كسي را بخواهند او مي‌تواند هر كاري بكند، ولي اگر بخواهد به زور بيايد اين مقاومت‌ها و ارتباط‌ها او را ويران خواهند كرد. همان‌طور كه اگر كسي با استفاده از ارتباط‌ها جايي برود يا نمي‌تواند كاري از پيش ببرد يا آن كار مقطعي پيش مي‌رود. من خود را مي‌شناسم و بعيد مي‌دانم براي تصميم‌هايي كه كارشناسي و فوتبالي نيست و صرفا از بالا گرفته مي‌شود، بتوانم عمرم را تلف كنم. من براي مملكتم هر خدمتي را انجام خواهم داد، ولي نه با هر شرايطي.

البته معتقدم از جهت بودجه پيشرفت كرده‌ايم، ولي در ساير ابعاد فقط با پسرفت مواجه بوده‌ايم.

وقتي كرش به ايران آمد من خوشحال شدم كه يك مربي علمي آمده تا به ما كمك كند ولي هر چه جلوتر رفتم با اين پرسش مواجه شدم كه او بازيكنان مورد نيازش را بايد از كجا بياورد؟ البته در ظاهر، جواب به اين پرسش ساده است چون او بازيكنانش را از باشگاه‌ها مي‌گيرد ولي آيا اين باشگاه‌ها مي‌توانند بازيكناني آماده و هماهنگ تحويل او دهند؟ البته همين مشكل را هم كاپلو در تيم ملي انگليس داشت. او تنها سه روز پيش از بازي ملي، بازيكنانش را از باشگاه‌ها مي‌گرفت و بعد از بازي، پس مي‌داد ولي شما چطور مي‌توانيد شرايطي كه مربيان ليگ برتري انگليس براي بازيكنان به وجود مي‌آورند را با شرايطي كه مربيان ليگ برتري ما به وجود مي‌آورند، مقايسه كنيد؟ كرش كار سختي دارد ولي مي‌تواند كار سهلي براي خود آماده كند به شرطي كه نوع بازي تيم ملي ايران را به فرهنگ ما نزديك‌تر كند. اگر ما در بازي با لبنان و ازبكستان، در شرايطي كه كاملا سرتر از حريف بوديم برنده مي‌شديم از حالا در جام جهاني قرار داشتيم. چنين موفقيتي، شدني بود به شرطي كه كرش، كمي ظريف‌تر و دقيق‌تر عمل مي‌كرد. او بايد گاهي با مربيان جلسه بگذارد و آنها را با خود همسو كند. واقعا تاسف‌آور است كه برخي مربيان ليگي ما، فاصله زيادي با دانش اوليه كار دارند همان مربياني كه وقتي از آنها برنامه خواسته مي‌شود، تقويم ليگ را روي ميز مي‌گذارند! واقعا اين برنامه يك مربي است؟ پس جزئيات كار كجا مي‌رود و اين كه آن مربي براي ابتداي فصل، نيم‌فصل و... چه فرآيند‌ها و تغييراتي را در نظر گرفته است؟! واقعا نمي‌فهمم چنين مربياني چه كمكي مي‌توانند به فوتبال ما بكنند و عجيب اين كه آنها هميشه هم هستند!

بله، اين فوتبال به شومن‌هايي نياز دارد كه من از آنها نيستم. من در زمان بازي هم به چشم نمي‌آمدم، ولي وقتي نبودم خلأ نبودم حس مي‌شد. هميشه فقط خودم بوده‌ام، نه اين كه مثل بعضي‌ها بيايم و بگويم ال مي‌كنم و بل مي‌كنم تا كارشان راه بيفتد. البته من آنهايي كه چنين مربياني را مي‌آورند مقصر مي‌دانم. وقتي مي‌بينم فدراسيون ما در آسيا بهترين شده در حالي كه همه تيم‌هاي ما ناموفق بوده‌اند اين پرسش را مطرح مي‌كنم كه اگر خوب بوده‌ايم چرا همه تيم‌هايمان ناموفق بوده‌اند و اگر بد بوده‌ايم چرا انتخاب شده‌ايم؟! حالا متوجه مي‌شويد چرا نمي‌خواهم در اين فوتبال بمانم؟