اردوغان یا اسد؛کدامیک زودترتسلیم میشود؟

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی شبکه العالم، روزنامۀ القدس العربی چاپ لندن در سرمقالۀ امروز جمعه، در تحلیلی پیرامون آخرین تحولات بحران میان ترکیه و سوریه نوشت:

هوشمندی سوري ها، اردوغان را گرفتار بحراني بسيار خطرناك كرده است؛ حملات حزب كارگران كردستان در جنوب شرق تركيه افزايش يافته، مرزهاي تركيه و سوريه به علت بمباران متقابل متشنج شده است و مخالفان تُرك به رهبري حزب خلق با قدرت تمام به صحنه بازگشته اند و از بحران سوريه براي ضربه زدن به حزب عدالت و توسعه استفاده مي كنند.

بشار اسد رئيس جمهور سوريه كه پس از دوستی با اردوغان، اکنون به دشمن سرسخت او تبديل شده است، توانست احساسات روباه تُرك را تحریک نمايد و با بیرون بردن اردوغان از دایرۀ تدبیر و احتیاط سنتی اش، او را در دام "واکنش" گرفتار کند؛  واكنشي كه توقيف هواپيماي مسافربري سوريه در يكي از فرودگاه هاي آنكارا به بهانه حمل تجهيزات نظامي ممنوعه جدیدترین نمونه آن است .

به عقیدۀ ما "ربودن" هواپیمای سوری توسط ترکیه، نه به خاطر وجود محموله غيرقانوني در این هواپيماي مسافربري، بلكه براي انتقام از نظام سوريه صورت گرفت، تا پاسخی باشد به اقدامات تحريك آميز سوريه، از جمله منهدم كردن يك فروند هواپيماي شناسائي تركيه برفراز درياي مديترانه در مه 2012 و بمباران يكي از مناطق مرزي تركيه. اما مساله قابل توجه در این میان آن است كه يك زن و چهار كودكي كه در بمباران اين منطقه مرزي كشته شدند، اصل و ریشۀ سوري داشتند .

حمل بمب هسته اي يا مواد شيميائي در هواپيماي مسافربري سوريه منتفي است، زيرا مواد شيميائي در سوريه وجود دارد و کلاهک هسته اي نيز توسط موشك حمل مي شود، نه هواپيماي مسافربري. نكته ديگر اين كه خطوط هوائي مستقيمي ميان مسكو و دمشق وجود دارد و ما معتقديم كه تركيه - هر چقدر هم ارتش نیرومندی داشته باشد- جرأت آن را ندارد که تجربه توقیف هواپيماي مسافربري سوريه را در خصوص هيچ یک از هواپيماهاي روسيه تکرار کند.

دولت تركيه هم اكنون گرفتار دو بحران است؛ نخست درگيري با سوريه كه بحراني قديمي است و دوم، درگيري با روسيه؛ كه در اعتراض به توقیف هواپيماي سوريه، سفر اين ماه ولاديمير پوتين رئيس جمهوري خود به آنكارا را لغو كرد و از تركيه خواست كه توضيحات لازم را درباره فرود آوردن هواپيماي سوريه و به خطر انداختن جان 17 سرنشين روسی آن ارائه دهد. 

اردوغان، تركيه را روي "بشکۀ باروت" قرار داده است و ديگر نمي تواند خود را از بالاي كوه به پايين بكشد، زيرا اردوغان نيمي از مسير " حمايت از گروه هاي مسلح فعال در سوريه " را پيموده و با طرف هاي عربي و غربي ائتلاف كرده است. هم پیمانان غربی ترکیه از اردوغان می خواهند که به نمایندگی از آنها وارد جنگ شود، در حالي كه خودشان از دور فقط نظاره گر هستند.

اردوغان در مقابله با سوريه تنها مانده است؛ ديگر نه از نشست هاي موسوم به دوستان سوريه خبری هست و نه متحدی چون آمريكا برای ايجاد منطقه امن یا پرواز ممنوع آمادگی دارد؛ و مهمتر از همه اين كه آمريكا با ارسال موشك هاي پيشرفته ضدزره و ضد هواپيما براي مقابله با نيروي هوائي سوريه نیز مخالفت مي كند .

جنگجویان موسوم به "اسلامگرا" از نخستين روز بحران سوريه وارد اين كشور شدند، ولي معارضان سوري خود با يكديگر اختلاف دارند و همه تلاش ها براي متحد كردن مخالفان با شكست مواجه شده است . 

آمريكا از خشونت طلبان اسلامگرا، بيشتر از نظام سوريه مي ترسد، زيرا تلفات زيادي در افغانستان، عراق، سومالي و ليبي به دست گروه هاي مدعی اسلامگرایی متحمل شده است و شايد این گروه ها در آينده نزديك وارد اروپا نيز بشوند، چنان که اکنون جنگجویان زيادي در شمال غرب قاره آفريقا و جنوب صحراي بزرگ اين قاره مستقر هستند .

دولت اردوغان با وادار کردن هواپيماي مسافربري سوريه به فرود، باعث خشنودي بشار اسد شد. چه بسا نظام دمشق مساله وجود محموله غيرقانوني در هواپيماي مسافربري سوريه را عمدا مطرح كرد تا اردوغان را در دام خود گرفتار كند و ميان آنكارا و مسكو دشمني ايجاد نماید، آن هم در شرایطی كه دولت اردوغان 10 روز پيش، توافقنامه اي تجاري به ارزش چند ميليارد دلار با مسكو امضا كرده بود.

تنش مرزي تركيه و سوريه، ربوده شدن هواپيماي مسافربري سوريه و منهدم كردن هواپيماها، بيش از آن که به نفع ترکیه باشد، به سود نظام سوریه خواهد بود؛ و اگر جنگي تمام عيار آغاز شود، دمشق نفع بيشتري خواهد برد، زيرا اين جنگ باعث بروز فاجعه اقتصادي بزرگی براي تركيه خواهد بود و دستاوردها و ثبات اين كشور از بين خواهد رفت و طرح تبلیغاتی "به صفر رساندن مشکلات با همسايگان" كه برای احمد داود اوغلو، وزير امور خارجه تركيه به یک "علامت تجاری ثبت شده" تبدیل گشته بود، اعتبار خود را از دست خواهد داد . 

اردوغان مرتكب دو اشتباه بزرگ شد؛ نخست این كه تصور مي كرد درگيري هاي سوريه بيش از چند هفته يا چند ماه طول نخواهد كشيد و نظام سوريه به سرعت سرنگون خواهد شد؛ و اشتباه دوم اين كه گمان مي كرد ائتلاف اعراب و غرب كه به پيشنهاد تركيه تشكيل شد، مي تواند نظام سوريه را مانند نظام ليبي و نظام عراق سرنگون كند.

اما تنش مرزي و هوائي تركيه و سوريه ادامه خواهد داشت و احتمالاً به اوج خواهد رسید و شايد تركيه يا سوريه يا طرفي ثالث به نمايندگي از يكي از اين دو طرف، آتش جنگ را برافروزد. 

چنان که بارها گفته ایم، نظام سوريه در صورت وقوع جنگ داخلي شديد (شبيه جنگ 15 ساله لبنان)، چيزي براي از دست دادن نخواهد داشت، ولي اردوغان چيزهاي بسياري را از دست خواهد داد. نصیحت ما به اردوغان این است كه خوددار باشد، زيرا حتی اگر در جنگ با سوريه پيروز هم بشود،  باز هم بازندۀ اصلي اين جنگ خواهد بود، چرا که آغاز كردن جنگ و حتي پيروزي در آن آسان است، ولي مشكل واقعي پس از جنگ بروز مي كند. اگر اردوغان در مورد سخنان ما تردید دارد، مي تواند از متحدان آمريكائي خود بپرسد، چرا که آنها این حقیقت را عملا تجربه کرده اند