اسلامی: تا بازگشت طرف های مقابل به برجام، ایران فقط به تعهدات پادمانی عمل می کند

به گزارش بولتن نیوز به نقل از روزنامه خراسان، سالی که تا کمتر از ۴۸ ساعت دیگر به پایان می‌رسد قطعا یکی از پرتلاطم‌ترین سال‌های هسته‌ای در ایران بود و با دو قطعنامه ضد ایرانی در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی و یک توافق سه بندی برای حل و فصل اختلافات رکورد جالبی زدیم. در این میان سازمان انرژی اتمی ایران هم سال پرکار و شلوغی را پشت سر گذاشت. سالی که هم در عرصه دیپلماتیک پرونده‌های مهمی را جلو برد و هم در حوزه داخلی و صنعت هسته‌ای اعم از غنی سازی و غیر غنی سازی دستاورد‌های خوبی را به همراه داشت. ۱۵۰ دستاورد در این صنعت و دو برابر کردن ظرفیت تولید غنی سازی نشانگر این سال پر کار و پر نتیجه است. در این میان فرصتی دست داد تا با محمد اسلامی رئیس سازمان گفت وگویی داشته باشیم. وی همان طور که بهانه‌های طرف‌های غربی را در حوزه فنی زیر سوال می‌برد، اما معتقد به گفتگو برای ایجاد فهم مشترک و توافق است. اسلامی به آینده نزدیک امیدوار است هرچند کار را سخت و پیچیده می‌داند با این حال می‌گوید تعاملات جدید ما باعث شده جلوی سنگ اندازی صهیونیست‌ها گرفته شود. وی با تاکید بر این که توافق اخیر با آژانس نکته محرمانه‌ای ندارد، می‌گوید نه با دانشمندان اجازه گفتگو می‌دهیم و نه مکان اعلام نشده‌ای داریم، اما دنبال تنش زایی با آژانس هم نیستیم. این گفتگو را در ادامه می‌خوانید:

سوالی که خیلی از مردم بعد از سال‌ها تنش هسته‌ای دارند این است که چرا ایران باید صنعت هسته‌ای داشته باشد و این هزینه‌ها چقدر با فایده‌ای که داشته تناسب دارد؟

پیشرفت هر کشوری الزاماتی دارد. امروز ثروت ناظر بر ذخایر زیرزمینی نیست و بر دانش است. اقتصاد دانش بنیان همین است و روند پیشرفت کشور‌ها تمرکز بر صنایع نوین داشته که ثروت آفرین است. هوافضا، فناوری اطلاعات، هسته‌ای، زیستی و نانو قدرت ساز و برتری ساز هستند. این فناوری‌ها برای کشوری مثل ایران که دنبال استقلال است و استعداد سرزمینی و انسانی بالقوه برای این کار را دارد یک الزام است بنابراین ورود به این حوزه‌ها برای کشوری که ایدئولوژی و اصولی دارد یک اولویت است. این حوزه قدرت ساز در انحصار قدرت‌ها به ویژه آمریکاست و آمریکا از همه ابزار‌ها استفاده می‌کند تا کشور سلطه ستیز و اثرگذار را مهار کند و نگذارد وارد این عرصه که منطقه ممنوعه است شود. برای این کار باید هزینه‌ها و ریسک‌ها را پذیرفت تا به قدرت رسید. ما امروز هزینه زیاد دادیم، اما یک کشور هسته‌ای یا یک کشور فضایی هستیم. اشخاص و موسسات و شرکت‌هایی که در این سال‌ها تحریم شدند همه در حوزه‌های دانشی و قدرت ساز بوده اند. ما یک راکتور در تهران داشتیم که بیش از ۵۰ سال از عمرش می‌گذرد و آمریکایی‌ها ساخته اند در زمان نصب هم اجازه ندادند ایرانی‌ها حضور داشته باشند و بعد از انقلاب هم سوخت این راکتور را که تحقیقاتی بوده و می‌توانسته رادیو دارو تولید کند به ایران ندادند و پشتیبانی نکردند و راکتور خوابید. از یک کشور دیگر هم چند سال سوخت گرفتند و او هم دیگر نداد. کشور باید چه کار کند؟ باید تسلیم شود یا بتواند درون زا مسائلش را حل کند؟ برای این کار باید ابزار و زیرساخت را ایجاد کنید. فرانسوی‌ها برای ۲۰ هزار مگاوات برق هسته‌ای برای ما تحقیق کردند پول گرفتند و سایت یابی کردند، اما بعد از انقلاب رها کردند و رفتند و تحریم کردند. هدف اصلی این فضا جلوگیری از دستیابی به عناصر قدرت ساز است هزینه هم داشته، اما امروز فراتر از خودشان قابلیت داریم نه به لحاظ حجمی بلکه به لحاظ تنوع و پیوستگی کار، چون کسی با ما کار نمی‌کند و همه چیز بر اساس یافته‌های خودمان است و در درون کشور خودمان انجام می‌شود.

برای بیست فروردین چه دستاورد‌هایی دارید؟

حدود ۱۵۰ دستاورد داریم که دانشی، فناوری و صنعتی است این‌ها حدود ۶۰ مورد دارای امتیازات بالاست که تعدادی را رونمایی می‌کنیم یعنی در یک سال هر دو روز یک دستاورد تحقیقاتی داشتیم.

در حوزه غنی سازی و سانتریفیوژ هم دستاوردی در این سال داشتید؟

بله ما توانستیم هم زیرساخت‌ها و هم ظرفیت و قدرت تولیدمان را دو برابر کنیم.

آقای کمالوندی چندی پیش در گفت وگویی گفت اگر به افزایش غنی سازی نیاز داشته باشیم اعلام می‌کنیم و مخفی کاری نداریم. ایران چه نیازی به غنی سازی ۶۰ درصدی دارد؟

ما باید بتوانیم از ذره ذره مواد استفاده کنیم. غنای بالای اورانیوم صرفا کاربرد نظامی ندارد غنای بالا موجب بهره وری بالاتر است. ما الان تارگت‌هایی از ۶۰ درصد تولید کردیم که برای تولید مواد اولیه رادیو دارو‌ها به ویژه مولیبدن به کار می‌رود که به شدت به آن نیاز داریم.

با همین رویکرد که هر چه درصد غنای اورانیوم افزایش یابد کیفیت و بهره وری هم بالا می‌رود، امکان دارد به سمت غنی سازی ۹۰ درصد هم برای اهداف صلح آمیز برویم؟

ما در جهت دستیابی به نیاز‌های کشور و در چارچوب ضوابط پادمان برای آن اقدام خواهیم کرد.

ما سال‌ها گفتیم آژانس بین المللی انرژی اتمی و مدیرکل، کار سیاسی می‌کند حالا در سفر اخیر با او توافقی نوشتیم که امید‌ها را افزایش داد و حتی مانع قطعنامه جدید در شورای حکام شد. چقدر امیدوارید این توافق عملی شود و گرفتار سیاسی کاری آژانس و گروسی نشود؟

آن چه در تهران انجام شد بیانیه مشترک ایران و آژانس بود و مهم این است که آژانس صرف نظر از رفتاری که کشور‌های غربی به خصوص سه کشور اروپایی و آمریکا و رژیم صهیونیستی دارند عمل کند. سند برجام که یک معامله بین ایران و ۱+۵ است تعهداتی دارد که طرف مقابل غیر از یک مدت کوتاه انجام ندادند. برای بخش ایران این سند آژانس ماموریت دارد نظارت کند و به شورای امنیت و شورای حکام آژانس گزارش دهد. آژانس این کار روتین خود را انجام می‌دهد و با خط کش برجام اندازه گیری می‌کند تا انحراف از برجام را گزارش دهد. ما به آژانس به ویژه بعد از حذف دوربین‌های برجامی گفتیم وقتی آن‌ها به تعهدات برجامی عمل نمی‌کنند دلیلی ندارد ما هم عمل کنیم. نکته‌ای که برای آژانس ایجاد می‌شود تداوم نظارت است، چون برای آژانس مهم است که این نظارت بیش از پادمان ادامه داشته باشد و قطعی نداشته باشد. ما در این بیانیه مشترک گفتیم معیار اندازه گیری ما و گزارش‌های ما الان برجام است در حالی که طرف مقابل ما تعهداتش را انجام نمی‌دهد و ما کاهش تعهدات مان به این خاطر و برمبنای بند ۲۶ و ۳۶ برجام است؛ بنابراین با خط کش ان پی تی و پادمان ما را اندازه گیری کنید. گفتیم دلیلی ندارد ما با آژانس چالش داشته باشیم و طبق این ضوابط اندازه گیری کنید. همان سه بند در توافق بر همین مبناست.

ظاهرا اعتماد بین ایران و آژانس تا حدی برگشته است.

بله البته با یک کار دو ماهه و این طور نبود در یک جلسه یا یک سفر این اتفاق بیفتد. مقدماتی داشت و رفت و آمد‌هایی انجام شد و این بیانیه که توافق شد حاصلش این بود که ما هیچ حرکتی که ناقض ان پی تی باشد نداریم.

یک سری از منتقدان می‌گویند این توافق یک نرمش گسترده از سوی ایران بوده و به نفع آژانس است و قبول کردیم اطلاعات و دسترسی درباره این سه مکان مورد ادعا بدهیم در حالی که قبلا این کار را کردیم و شاید نیازی نباشد.

بیانیه ما واضح است. بند یک می‌گوید رابطه ایران و آژانس بر اساس ان پی تی است که ایران متعهد است. بند دوم توضیح این موضوع را می‌دهد و بند سوم می‌گوید یک نشست فنی قرار است مدالیته برای بررسی بیشتر ایجاد کنند. این خط کشی جدید بر اساس ان پی تی است و هیچ نرمش گسترده‌ای نیست ما باید تعاملاتمان با آژانس تنش زدا باشد و نه تنش زا. نمی‌شود با متولی این کار در دنیا کار نکنیم و بگذاریم رژیم صهیونیستی مدام اخبار دروغ بدهد و آژانس را آشفته کند و برای ما فشار ایجاد کند ما باید با تعامل کار را جلو ببریم دیدید اولین کسی که از این بیانیه ناراحت شد اسرائیلی‌ها بودند. پیام واضحی داشت و توانست رژیم صهیونیستی را متوقف کند تا با اخبار دروغ و کذب ایران را به عنوان یک کشور خاطی و نظارت ناپذیر معرفی نکند.

ما بار‌ها جواب این سه مکان را دادیم و حتی در بیانیه سازمان انرژی اتمی ایران در خرداد ماه توضیح دادیم که در این سه مکان چه رخ داده این که در آباده معدنی قدیمی بوده یا در ورامین موضوع شوره بوده و ... مشکل کجاست و چرا جواب‌های ما مورد قبول آن‌ها واقع نشده است؟ این را که تا اراده سیاسی نباشد مسائل فنی حل نمی‌شود چقدر قبول دارید؟

دقیقا این طور بوده است. همین نوع اتهامات را ۲۰ سال است گفته اند از زمان آقای روحانی و لاریجانی و جلیلی و ظریف تا امروز مذاکره کرده اند حاصل ۲۰ سال مذاکره برای همین مکان‌ها و ادعا‌ها سند برجام شده و در برجام به عنوان پی ام دی بسته شده است. این اراده سیاسی که می‌گوییم این است که اگر شما می‌خواهید به برجام برگردید برجام با همه محتوایش باید قبول شود و همین ادعا‌ها هم در قالب پی ام دی بسته شده و نمی‌شود دوباره باز شود. مدت‌ها فشار آوردند که شما اول این ادعا‌ها را باید با آژانس حل کنید بعد توافق کنید که این حرف غلطی است و ۲۰ سال صرف این کار‌ها شده بود و ایران بابت این موضوع فعالیت‌های هسته‌ای اش را محدود کرد. برای همین می‌گوییم کار سیاسی است که این‌ها را از هم جدا کردند در حالی که این دو تا یکی هست.

غیر از توافقی که منتشر شد متن محرمانه یا غیرقابل انتشار دیگری نیست؟

بله همین است و چیز دیگری نیست.

چون بحث‌هایی را گروسی در وین مطرح کرد که حاشیه ساز بود.

خیر گروسی نگفت، خانم خبرنگار و برخی دیگر از خبرنگاران وابسته به اسرائیل حرف‌هایی گفتند. این‌ها هر هفته مطالبی را مطرح می‌کنند و رویترز و رسانه‌های غربی منتشر می‌کنند. این خانم خبرنگار پرسیده و گروسی حرفی زده که توضیح خودش بوده، ولی حرف خبرنگار را منتشر کردند.

اما آقای کمالوندی تایید کردند تعداد بازرسی‌ها افزایش می‌یابد و ما می‌دانیم بازرس‌ها ممکن است کار جاسوسی کنند.

اولا کشور‌هایی که بالاتر از بیست درصد غنی سازی می‌کنند عضو ان پی تی نیستند و آژانس دسترسی ندارد و ما تنها عضو ان پی تی هستیم که بالای ۲۰ درصد غنی سازی دارد. ثانیا آقای کمالوندی هنوز توافقی نکرده و دسترسی‌های آن‌ها از گذشته بوده و هر جا مواد و تاسیسات هسته‌ای وجود دارد باید به صورت سیستماتیک و سرزده بازدید کنند البته تعداد بازدید‌ها با توافق است. ممکن است یک نوع عدم انطباقی داشته باشید و برای رفع این نبود تطابق یک دسترسی‌هایی بدهیم و آمدن و رفتن است، عکس گرفتن و ... نیست مثلا درباره آرایش سانتریفیوژ‌ها حداقل در یک هفته هر روز با بچه‌های ما آمدند و بازدید کردند و رفتند و سر ۸۴ درصد همان روز سرممیز خودمان با بازرس رفت و قبول کرد اشتباه کرده، اما چون گزارش رفته بود و رسانه‌های آن‌ها منتشر کرده بودند برای حفظ حیثیت موضع گرفتند. ما تداوم دادیم تا موضوع حل شود.

درباره نشست فنی که قرار است بین ایران و آژانس برگزار شود، چه خروجی انتظار دارید اتفاق بیفتد؟ قرار است موضوع سه مکان ادعایی حل شود؟

بله بحث سه مکان است. سه مکان را ما چند صد صفحه گزارش و جواب دادیم، اما ممکن است مسائلی پیش بیاید که یک نوع فهم مشترک روی یک نوشته ایجاد نشود و نیاز به گفتگو دارد مثلا در موضوع آباده معدنی که هست مال ۵۰ سال پیش است و شوروی کار می‌کرده و نیترات اورانیوم بوده که اورانیوم ۲۳۶ است و ما چنین چیزی در داخل اصلا نداریم. توضیح دادیم آن جا معدن متروکه بوده و متوجه شدیم در معدنی در کویر یزد هم که انگلیس و آمریکا قبل از انقلاب کار می‌کردند نیترات اورانیوم ۲۳۶ آن جا هم هست. افراد علمی ما دقیق بررسی کردند و دیدند، چون دستگاه‌های تجزیه و تحلیل دقیق نبوده از این مواد برای آنالیز استفاده می‌کردند و اتفاقا در آن آزمایشگاه متروکه شیشه‌های این مواد را پیدا کردند و مستند سازی کردیم. سعی کردیم پاسخ‌های ما دقیق و قابل رویت باشد. فکر می‌کنم جریان خصومتی که وجود دارد تضعیف شده و امروز این تعاملات به نحوی ان شاءا... مسیر ما برای همکاری بیشتر با آژانس را تقویت کند و در جهت اعتماد آفرینی کار کنیم.

خرداد ماه دوباره نشست شورای حکام را داریم فکر می‌کنید تا آن زمان موضوع حل و فصل شود؟

من امیدوارم حل شود البته کار سختی است باید اراده سیاسی هم شکل بگیرد شواهد و قراین نشان می‌دهد که خودشان به این نتیجه رسیدند که دیگر بس است و چیز دیگری نمی‌توانند بگویند البته ما گفتیم اگر قطعنامه جدید بدهند اقدامات جدیدی انجام می‌دهیم، برای نشست شورای قبلی هم آماده بودیم که اگر قطعنامه تصویب کردند بدون وقفه و بلادرنگ جواب دهیم.

درباره اکتشافات معدن اورانیوم، وضعیت کشور در چه سطحی است؟

در بحث معدن در همین یک سال در ۵ معدن جدید عملیات اکتشاف و استخراج را شروع کردیم. تا قبل از دولت سیزدهم سه معدن داشتیم که یکی متوقف شده بود و ظرفیت نداشت و با دو معدن دیگر کار می‌کردیم. الان ۷ معدن شده که سابقه نداشته و عناصر همراهی دارد که به اقتصاد معدن و اشتغال کمک می‌کند و در سال آینده هم ۶ یا ۷ معدن جدید را شروع می‌کنیم، چون ۱۱ معدن کشف شده داریم.

اگر ما با آژانس به توافق برسیم خطوط قرمز ما چه خواهد بود مثل مصاحبه با دانشمندان یا بازرسی از مکان‌های خاص؟

ما هیچ مکان اعلام نشده نداریم و در سازوکار ما با آژانس مصاحبه با دانشمندان هم نداریم و مال مواردی است که به خطوط قرمز فعالیت نظامی رسیده باشد و بخواهند راستی آزمایی کنند که ما به این مرحله نرسیدیم و نخواهیم رسید، چون سیاست کشور این نیست. ما از روز اول هر کاری بخواهیم بکنیم با هماهنگی و اطلاع آژانس است.

در پایان به این نکته نیز باید اشاره کنیم که آژانس بین المللی انرژی اتمی و سازمان انرژی اتمی ایران هفته پیش و در پی سفر دو روزه رافائل گروسی مدیرکل آژانس به تهران توافقاتی را درباره حل‌وفصل مسائل پادمانی انجام دادند که بر اساس آن، ایران به صورت داوطلبانه به آژانس اجازه می‌دهد چنان چه مقتضی باشد، فعالیت‌های راستی آزمایی و نظارت بیشتر را اجرا کند. قرار شد درباره روش اجرای آن در جلسات فنی بین دو طرف توافق شود. گروسی هفته پیش در حاشیه نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به خبرنگاران گفته بود که تیم فنی این سازمان به زودی برای شرکت در جلسات با ایران و حل و فصل مسائل پادمانی، راهی تهران می‌شود. دو روز پیش بهروز کمالوندی معاون بین الملل و سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران با بیان این که در روز‌های گذشته گفتگو‌های ایران و آژانس توسط کارشناسان آژانس با کارشناسان سازمان انرژی اتمی انجام گرفته، از ادامه این گفتگو‌ها در روز‌های آینده خبر داد. وی گفت: قرار است گفتگو‌ها طی روز‌های آینده توسط این جانب و آقای آپارو معاون پادمانی آژانس در تهران دنبال شود. حالا به استقبال سالی خواهیم رفت که طبق گفته رئیس سازمان انرژی اتمی امید فراوانی وجود دارد تا با توجه به تعاملات جدید میان ایران و آژانس، شاهد حل و فصل نهایی توافق احیای برجام و به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته‌ای باشیم که نتیجه اش رفع تحریم‌های ظالمانه علیه مردم ایران خواهد بود.