توسعه مزیت های ریلی و دریایی گمرک آستارا برای نفوذ در بازار 30 میلیارد دلاری اورآسیا

گروه اقتصادی: امکانات فرمانداری، استانداری گیلان، اداره بندر، و سایر سازمان های همجوار گمرک مانند استاندارد، سازمان توسعه تجارت، وزارت صمت، و سایر ارگان ها و سازمان های کشور نیز متناسب با رشد ظرفیت بندر آستارا توسعه یابد

به گزارش بولتن نیوز، ظرفیت های بزرگ زمینی، دریایی و ریلی در گمرک آستارا، نه تنها ظرفیت عبور بیش از 30 میلیارد دلار کالا در سال را دارد بلکه با رشد مزیت های دریایی و ریلی، می توان مسیر ترانزیت و روابط تجاری ایران با اورآسیا را گسترش داد. منطقه مرزی آستارا با برخورداری همزمان از سه گمرک فعال، دروازه ورودی ایران به منطقه اورآسیا به شمار می‌رود که می‌تواند زمینه‌ساز ارتقای ظرفیت مراودات تجاری با کشورهای منطقه باشد و در این مسیر نیازمند توجه ویژه مسئولان امر است.

ظرفیت های بزرگ زمینی، دریایی و ریلی در گمرک آستارا، نه تنها ظرفیت عبور بیش از 30 میلیارد دلار کالا در سال را دارد و می تواند صادرات و واردات گسترده ای را بین کشورهای ایران، کشورهای حوزه دریای خزر شامل روسیه، آذربایجان، ارمنستان، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان، ترکیه، عراق  و... را گسترش دهد، بلکه به دنبال طرح موضوع طرح بزرگ تجاری اورآسیا که کشورهای منطقه به دنبال افزایش تولید و تجارت منطقه ای هستند، می تواند پایگاه اصلی رشد تجارت ایران با کشورهای اورآسیا باشد.

به گزارش بولتن نیوز،  کارشناسان اقتصادی و گمرکی، و صاحب نظران سیاسی و دیپلماسی معتقدند که در سال های آینده با توسعه تجارت بین ایران و کشورهای اورآسیا که یکی از مرزهای اصلی آن گمرک آستارا خواهد بود، نه تنها بندر آستارا در ایران بلکه سایر بنادر و گمرک های کشورهای آذربایجان و مسیر تجاری ایران تا روسیه و ارمنستان، ترکیه، و سایر کشورهای حوزه دریای خزر، پایگاه منطقه ای اثرگذاری برای توسعه تجارت و صادرات و واردات ایران با کشورهای اورآسیا خواهد بود و به رشد تولید و صنعت ایران کمک خواهد کرد. بلکه از نظر سیاسی، فرهنگی و دیپلماسی نیز این تحولات می تواند به بهبود پیوندهای فرهنگی ایران با کشورهای منطقه، رشد تجارت و منافع کشورهای منطقه، افزایش درآمد مردم کشورهای حاشیه دریای خزر منجر شود.

براین پایه، با توجه به ضرورت توسعه روابط تجاری ایران با کشورهای شمال ایران، اورآسیا، روسیه و بلاروس، ارمنستان، آذربایجان، عراق، ترکیه و سایر کشورهای منطقه، ایجاد ارتباط بهتر با کشورهای همسایه، کاهش اختلاف های سیاسی و  به کار بگیری دیپلماسی فعال برای ایجاد روابط بهتر و پیگیری منافع مشترک منطقه، لازم است که نه تنها به مزیت های گمرک آستارا برای ورود به بازار اورآسیا توجه شود بلکه باید امکانات منطقه از جمله، تعریض جاده ها، پل ها، خطوط ریلی، امکانات دریایی، اسکله های بندری، و... نیز در دستور کار قرار گیرد و ظرفیت تجاری و مسافری بندر آستارا چند برابر ظرفیت کنونی شود تا بتواند ظرفیت صادرات و واردات کشور از طریق گمرک آستارا را به بالای 30 میلیارد دلار افزایش دهد.

از سوی دیگر، امکانات فرمانداری، استانداری گیلان، اداره بندر، و سایر سازمان های همجوار گمرک مانند استاندارد، سازمان توسعه تجارت، وزارت صمت، و سایر ارگان ها و سازمان های کشور نیز متناسب با رشد ظرفیت بندر آستارا توسعه یابد.

در حال حاضر، مسوولان گمرک ایران و همچنین کارشناسان تجاری و برخی مسوولان اقتصادی کشور، به اهمیت گمرک آستارا در تحقق اهداف طرح تجاری اورآسیا و همکاری ایران با روسیه و سایر کشورهای همسایه و منطقه اورآسیا اشاره کرده و خواستار اقدامات گسترده دولت و سازمان های همجوار گمرک در این زمینه شده اند و از اتاق های بازرگانی تا سایر سازمان ها و دستگاه های اجرایی، باید اقدامات لازم برای توسعه تجارت ایران با اورآسیا را در دستور کار خود قرار دهند و منافع اقتصادی و تجاری و صنعتی این اقدامات را برای مردم ایران، استان های شمالی و ساکنان کشورهای منطقه اورآسیا و همسایه های ایران در حاشیه دریای خزر به ارمغان آورند.

توسعه سیاسی و فرهنگی با محوریت دیپلماسی اقتصادی

سال هاست که صاحبنظران سیاسی و اقتصادی، برنامه دیپلماسی اقتصاد محور را  برنامه ای اساسی برای ایجاد صلح و روابط حسنه بین ایران و کشورهای همسایه، و معتقدند که توسعه تجارت منطقه ای در دو سوی مرزها و با کشورهای منطقه، پیوندهای فرهنگی و تاریخی کشورهای منطقه را تقویت می کند و مردم منطقه به خاطر منافع اقتصادی و تجاری و رشد درآمد خود، در حفظ صلح تلاش خواهند کرد و عوامل رشد اختلاف ها،‌ تروریست ها، گروه های افراطی و اختلاف مرزی و تاریخی را مهار می کنند و اجازه رشد آنها را نمی دهند.

تامین نیازها از طریق پیمان های منطقه ای

از سوی دیگر، فشار کشورهای خارجی و غربی و سلطه طلبی ابرقدرت ها بر ایران، و روسیه و آذربایجان، ترکیه و عراق و... نیز کمتر می شود و مردم کشورهای منطقه اورآسیا و خلیج فارس و کشورهای همسایه ایران، از طریق پیمان های تجاری و پولی و ایجاد شبکه های مالی متکی به خود، می توانند با اتکای کمتر به دلار و مناسبات بین المللی، تجارت را بین خود گسترش می دهند و منافع بیشتری با دخالت های کمتر سیاسی کشورهای سلطه گر داشته باشند.

از این رو، به دنبال برخی حرکات افراطی در منطقه، ظهور داعش، و برخی حرکات های افراطی در مناطق مختلف همسایه ایران، صاحب نظران اقتصادی و سیاسی توصیه می کنند که کشورهای منطقه، باید طرح های اقتصادی برای رشد تجارت بین مردم کشورهای منطقه و منافع مشترک کشورها را پیگیری کنند تا از این طریق، صلح و آرامش و حفظ منافع مشترک، احترام به مردم کشورهای همسایه و روابط حسنه حاکم شود.

براین اساس، ضروری است که در کنار طرح بزرگ تجاری کشورهای اورآسیا شامل ایران،  بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان، روسیه، ارمنستان و... به رشد تجارت با کشورهای عراق، ترکیه، تاجیکستان، گرجستان و... توجه شود و بندر آستارا و گمرکات شمال ایران به قطب تجاری ایران تبدیل شود و از مزیت های بزرگ ریلی، دریایی نیز در کنار مزیت های زمینی گمرک آستارا توجه شود.

دروازه ایران به اورآسیا

ظرفیت های بزرگ زمینی، دریایی و ریلی در گمرک آستارا، نه تنها ظرفیت عبور بیش از 30 میلیارد دلار کالا در سال را دارد بلکه با رشد مزیت های دریایی و ریلی، می توان مسیر ترانزیت و روابط تجاری ایران با اورآسیا را گسترش داد. منطقه مرزی آستارا با برخورداری همزمان از سه گمرک فعال، دروازه ورودی ایران به منطقه اورآسیا به شمار می‌رود که می‌تواند زمینه‌ساز ارتقای ظرفیت مراودات تجاری با کشورهای منطقه باشد و در این مسیر نیازمند توجه ویژه مسئولان امر است.

مدیرکل گمرک آستارا در این زمینه اعلام کرده که مرزهای زمینی، دریایی و ریلی این شهرستان ظرفیت عبور ۳۰ میلیارد دلار کالا در سال را دارند و این امر با اتصال راه آهن آستارا به ریل رشت محقق خواهد شد.

شهرستان آستارا که با جمعیت حدود ۹۵ هزار نفر حدود ۴۳۰ کیلومترمربع وسعت دارد و در همسایگی کشور جمهوری آذربایجان واقع شده است با وجود برخورداری از سه گمرک زمینی، دریایی و ریلی به کشورهای اورآسیا و حاشیه دریای خزر دسترسی خوبی دارد.

برخلاف سایر نقاط کشور از جمله بنادر جنوبی که ممکن است فعالیتشان تحت‌تأثیر برخی محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها قرار داشته باشد، آستارا در بحث تجارت ظرفیت بسیار زیادی دارد؛ چنانچه طبق آمارهای بخش صنعت و معدن این شهرستان در چهار‌ماهه امسال فقط از طریق گمرک ریلی حدود ۴۰ هزار تن تخته نراد و ام‌دی‌اف وارد و حدود ۷۰ هزار تن سیمان و مصالح ساختمانی صادر شده است.

همچنین از طریق گمرک آبی آستارا ۲۷ هزار و ۸۱۷ تن چوب آلات واردات و ۳۶ هزار و ۷۱۰ تن انواع کاشی، سیمان و مصالح ساختمانی صادر شده ضمن آنکه اینها علاوه بر ترانزیت کالا از گمرکات این شهرستان مرزی از جمله عبور ۴۰ هزار تن آرد و غلات از کشور روسیه به مقصد عراق است.

گمرک آستارا، شاهراه تجاری ایران و اوراسیا

در این میان محصولات کشاورزی بیشترین حجم تجارت گمرکات آستارا را تشکیل می‌دهد که البته میزان آن در تمام فصول یکسان نیست و بیشتر صادرات در ۶ماهه اول سال شامل میوه‌های فصلی و جالیزی، صیفی، سبزیجات، سیر، هندوانه، فلفل‌دلمه‌ای، کاهو، کلم سبز و قرمز، گیلاس، زردآلو، هلو و ۶ماهه دوم کیوی، پرتقال، سیب درختی و انار که این خود به مفهوم تردد حدود ۱۵۰ دستگاه تریلی در روز است.

آمارها اگرچه روند روبه‌رشدی را به نسبت سال گذشته نشان می‌دهد؛ اما باتوجه‌به اینکه سهم تجارت گمرکات آستارا در نتیجه مسائل و تنش‌های سیاسی – نظامی ماه‌های اخیر روسیه و اوکراین به‌عنوان فرصتی بسیار مناسب برای صادرات محصولات و کالاهای ایرانی به کشورهای مشترک‌المنافع و منطقه اوراسیا می‌توانست بیش از اینها باشد، قابل‌قبول نیست.

گمرکات این شهرستان که می‌توانست در این روزها به‌عنوان شاهراه تجاری ایران با کشورهای مشترک‌المنافع و سایر کشورهای حوزه دریای خزر به‌ویژه روسیه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین کشورهای منطقه و جهان عمل کند، متأسفانه با وجود ظرفیت‌های بسیار تا کنون چنان که بایدوشاید موردتوجه قرار نگرفته و در واقع الزامات اداری، سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و زیربنایی در این شهرستان فراهم نیست.

چالش‌های سد راه ارتقای مراودات تجاری

در این زمینه لازم است که امکانات کشور گسترش یافته و مزیت های آستارا نسبت به قبل توسعه یابد. مهم‌ترین مشکل در مرز زمینی مربوط به وضعیت پل مرزی بین ایران و جمهوری آذربایجان است تا جایی که عرض بسیار کم و قدمت بالای این پل به کاهش ظرفیت تردد تریلرها از آن منجر شده است.

نواقص موجود در پایانه مرزی و گمرک آستارا از جمله محوطه‌سازی و ایجاد پست ایکس ری جدید نیز از دیگر مشکلات است که با افزایش قابل‌توجه صادرات از ایران در ۶ماهه دوم سال به‌ویژه به کشور روسیه و حجم بالای ترددها آن را بیش‌ازپیش برجسته می‌کند.

نبود پایانه صادراتی مجهز به سردخانه دارای ظرفیت مناسب در کنار هزینه‌های بالای حمل‌ونقل، کمبود کانتینرهای یخچال‌دار و خودروهای سنگین استاندارد دارای مجوز تردد بین‌المللی در شهرستان آستارا از دیگر مشکلات است.

نبود مکانی جهت اسکان و خواب موقت کامیون‌های حامل محصولات صادراتی نیز یکی از معضلات مسبب ترافیک در مرکز این شهرستان است که گاه موجب تنش‌های اجتماعی می‌شود و باید برای حل آن چاره فوری اندیشیده شود.

وضعیت شرکت انبارهای عمومی، هزینه‌های دریافتی و اختصاص لاینی برای موقعیت‌های فوری و غیرمترقبه از نظر پدافند غیرعامل نیز ضروری است و باید به جد موردتوجه مسئولان امر قرار بگیرد.

مرز دریایی این شهرستان با حدود ۶۰ هکتار وسعت دارای ظرفیت بسیار بالایی برای انجام مبادلات تجاری در دریای خزر است که متأسفانه به علت عمق کم ناشی از رسوب‌گذاری بالای دهانه بندر و اجرانشدن صحیح لای‌روبی در حال حاضر امکان تردد کشتی‌هایی با ظرفیت بالا را ندارد.

باتوجه‌به قرارداد منعقده بین ایران و جمهوری آذربایجان، طرف مقابل باید نسبت به تکمیل پروژه راه‌آهن آستارا – آستارا در بازه زمانی مشخص اقدام می‌کرد که انجام ندادن کامل تعهدات از سوی آذربایجان وضعیت کنونی بارانداز ریلی را در این شهرستان رقم زده است.

نبود باسکول ریلی هم یکی دیگر از مشکلات این بارانداز است که البته بر اساس آخرین بررسی‌ها مقرر شده بود که به‌زودی مراحل نصب آن به اتمام برسد و مورد بهره‌برداری قرار بگیرد.

همچنین تکمیل پل روگذر کمربندی آستارا هم یکی از مسائلی است که انجام نشدن به‌هنگام آن موجب بروز مشکلات ترافیکی و گاه خطرات مالی و جانی برای شهروندان می‌شود.

مشکلات گمرکات و تلاش مسئولان برای رفع موانع

برخی مسائل و مشکلات وجود دارد که امید می‌رود با کمک مسئولان شهری بتوانیم آنها را برطرف کنیم که از جمله می‌توان به معضل ترافیک اشاره داشت؛ به ویژه از اوایل مهرماه که بحث صادرات رونق می‌گیرد، از ورودی شهر تا مقابل درب گمرک با ترافیک سنگین تریلرهای ترانزیتی مواجه می‌شویم.

در حال حاضر کارهای تشریفاتی در پایانه صادراتی انجام می‌شود که در ورودی شهر مستقر است و سپس تریلرها در مسیر جاده ساحلی حرکت می‌کنند تا مقابل گمرک و در نهایت درب خروج برسند که تردد در این مسیر موجب بروز ترافیک در آستارا می‌شود.

یکی از اهداف ما کاهش ترافیک ناشی از تردد این خودورها است که البته از دست گمرک به تنهایی کاری ساخته نیست و از همین رو اعلام آمادگی شده است که با همکاری سایر دستگاه‌ها و نهادها گره از این مشکل باز شود.

اقداماتی مانند راه‌اندازی تیرپارک در دستور کار قرار دارد و قرار است در مجاورت منطقه ویژه اقتصادی آستارا محوطه‌ای وسیع (حدود ۱۵ هکتار) را آماده‌سازی کنند تا تریلرها برای انجام امور ترانشیپ و سایر تشریفات گمرکی به آن نقطه منتقل شوند در همانجا توقف داشته باشند و پس از تکمیل فرآیندها، برای خروج از کشور به سمت گمرک حرکت کنند تا دیگر موجب بروز ترافیک نشوند.

فرماندار، نماینده مجلس، شهرداری و سایر دستگاه‌های ذی‌ربط این شهرستان پیگیر موضوع هستند و امید می‌رود تا پایان سال این اتفاق مهم محقق شود و یا دست‌کم بخش مهمی از کار پیش برود که بخشی از مشکلات موجود نیز از کاهش یابد.

شرایط محوطه گمرک آستارا از دیگر مشکلات است، پیش‌تر انبارهای عمومی در این محوطه جانمایی شده بودند که بعدها بسیاری از آنها تخریب شدند و در حال حاضر پروژه‌ای ملی برای محوطه‌سازی در دست اجرا است که در سه مرحله پیش خواهد رفت.

کمبود دستگاه ایکس‌ری از دیگر مشکلات گمرک آستارا است، در حال حاضر تنها یک دستگاه اسکن وجود دارد که برای ایجاد ظرفیتی جدید، قراردادی بسته شده و کارها در حال انجام است که در صورت بهره‌برداری، بخش بزرگی از کاستی‌ها برطرف خواهد شد و از بار ترافیکی نیز می‌کاهد؛ چرا که گمرک ملزم به اسکن تمام خودروهای ورودی و خروجی است و با نصب دستگاه جدید می‌توان باسکول‌ها را به چهار عدد افزایش داد که به تسریع کار ترخیص کمک خواهد کرد.

کمبود نیروی انسانی از دیگر مشکلات است به طوری که برخی از نیروها با وجود بیش از ۳۰ سال سابقه خدمت هنوز بازنشسته نشده‌اندالبته کل گمرکات کشور با این مشکل روبرو هستند ولی در آستارا شرایط ویژه‌ای حاکم شده و مساله حادتر است.

برخی نیروهای موجود باید بازنشسته شوند، در حالی که به دلیل کمبود نیرو این افراد را نمی‌توان بازنشسته کرد؛ دلیل مساله این است که در گذشته گمرک آستارا با این تعداد نیرو تنها در مرز زمینی فعال بود اما امروز نیروها در منطقه ویژه اقتصادی، گمرک ریلی و دریایی هم باید فعالیت داشته باشند که در چنین شرایطی انتظار می‌رود گمرک کل چاره‌اندیشی کند تا بتوان نیروهای جوان و متخصص جدیدی را به‌کار گرفت.

اموال تملیکی و دپو شده

 سازمان اموال تملیکی در شهرستان آستارا اداره یا نمایندگی ندارد و این فقدان موجب شده تا با وجود نامه‌نگاری با مرکز استان، برخی محموله‌ها حتی از سال ۱۳۹۷ تا کنون جا اشغال کرده و دپو شود؛ در حالی که برخی کالاهای مشمول این پرونده‌ها حتی دیگر قابل استفاده نیست و باید معدوم شود اما در حال حاضر نمی‌توان اقدام خاصی انجام داد.

با توجه به توانمندی‌های فنی و مهندسی موجود در کشور شهرستان آستارا به واسطه ظرفیت‌های بالقوه و بالفعلی که دارد، با سرمایه‌گذاری دولت و جذب فعالان بخش خصوصی جهت ایجاد زیرساخت‌های مورد نیاز، می‌تواند در مدت کوتاهی در کنار بازگشت سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته، سیاست‌های کلان جدید نظام و منویات مقام معظم رهبری را نیز جامه عمل بپوشاند.

در این راستا برنامه‌ریزی برای بهسازی مسیر منتهی به مرز زمینی بین ایران و آذربایجان، ارتقای ظرفیت بنادر، تکمیل گمرک ریلی، ایجاد انبارهای ذخیره کالا و سردخانه‌های استاندارد، تقویت امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری در کنار تامین نیروی انسانی مورد نیاز به منظور تحرک بیش از پیش گمرکات آستارا ضروری است.بنابر اظهارات دست‌اندرکاران امر البته اقداماتی برای رفع برخی از کاستی‌های موجود بر سر راه فعالیت‌های تجاری در گمرکات آستارا حال انجام است اما با توجه به سرعت تحولات سیاسی فرامرزی، به نظر می‌رسد که در صورت تداوم شرایط کنونی و رسیدگی به مسائل منطقه با سرعت و میزان تخصیص اعتبارات کنونی، وضعیت بنادر و گمرکات این شهرستان در آینده نزدیک ارتقای چشمگیری نداشته باشد.

صادرات و واردات

۳۰۷ هزار و ۶۴۱ تن کالا باارزش ۱۷۷ میلیون و ۳۱۱ هزار و ۵۶۸ دلار از طریق سه گمرک ریلی، زمینی و دریایی از ابتدای فروردین تا اواخر تیر صادر شده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۳۵ درصد از لحاظ وزنی و ۷۰ درصد از لحاظ ارزشی رشد داشته است.

این کالاها شامل محصولات کشاورزی و باغی (انواع کلم و کاهو، سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی، پیاز، سیر خشک، هویج، بادمجان، سبزی تازه، بلال سبز، خرما، پرتقال، کیوی، کشمش، هندوانه و سیب درختی)، محصولات پتروشیمی (کامپاند پلی‌اتیلن، گرانول پلی‌اتیلن)، کاشی، سرامیک و انواع سنگ‌های ساختمانی، انواع آبزیان (ماهی زنده و لاشه ماهی)، مصنوعات پلاستیکی (ظروف یکبار مصرف، نایلکس و دمپایی پلاستیکی)، محصولات معدنی و لبنیات بوده است.

65 هزار و ۱۷۳ تن کالا باارزش ۳۷ میلیون و ۲۵۹ هزار و ۵۶ دلار از طریق گمرک‌های ریلی، زمینی و دریایی آستارا در مدت یاد شده وارد کشور شده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته به میزان ۶ درصد از لحاظ ارزشی رشدیافته است.

همچنین به میزان ۹۶ هزار و ۵۹۹ تن کالا از طریق گمرکات آستارا از کشور ترانزیت شده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته به میزان ۳۲ درصد از لحاظ وزنی رشد داشته و شامل البسه، لوازم‌خانگی (مبلمان و سرویس خواب)، لوازم و ظروف آشپزخانه، لاستیک، چای و برنج بوده است.

افزایش تجارت با همسایگان حاصل تسهیلگری دولت سیزدهم است

اقدامات دولت سیزدهم با ایجاد تسهیلات در گمرک، شرایط پولی و مالی و توافقنامه‌های اقتصادی منجر به افزایش تجارت با همسایگان شد.

این موضوع را می‌توان دررابطه‌با عضویت در سازمان همکاری‌های شانگهای، تجارت با کشورهای همسایه، امضای توافقنامه‌های اقتصادی با روسیه و چین، فراهم‌کردن امکانات فیزیکی، تسهیل شرایط پولی و مالی، ‌ تسهیلات گمرکی مشاهده کرد که با توجه ویژه به این شاخصه‌ها، نتایج مثبتی به‌دست‌آمده است.

مجموع این شرایط آثار مثبتی را نشان می‌دهد که برخلاف همه مشکلات منطقه‌ای و غیر منطقه‌ای و تحریم‌ها، رشد مناسبی را تجربه کرده‌ایم که این روند جز با دنبال‌کردن سیاست‌های درست امکان‌پذیر نبود.

۱۵ کشور همسایه ایران سالانه یک هزار و ۲۰۰ میلیارد دلار کالا را با یکدیگر مبادله می‌کنند که ایران ظرفیت کافی و استاندارد لازم برای دستیابی به ۳۰۰ میلیارد دلار از این صادرات و واردات را دارد و می‌تواند به آن دست پیدا کند.

روند دستیابی به این هدف در دولت سیزدهم آغاز شده که با ایجاد تسهیلات و مقدمات لازم ادامه‌دار نیز خواهد شد که نشانه‌های رشد را نیز در تجارت یک سال اخیر شاهد بوده‌ایم و دولت سیزدهم توانست مسیر را در تجارت با همسایگان هموار کند.

مزیت آستارا نسبت به گمرکات جنوبی

برخلاف سایر نقاط کشور از جمله بنادر جنوبی که ممکن است فعالیتشان تحت‌تأثیر برخی محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها قرار داشته باشد، آستارا در بحث تجارت ظرفیت بسیار زیادی دارد؛ چنانچه طبق آمارهای بخش صنعت و معدن این شهرستان در چهار‌ماهه امسال فقط از طریق گمرک ریلی حدود ۴۰ هزار تن تخته نراد و ام‌دی‌اف وارد و حدود ۷۰ هزار تن سیمان و مصالح ساختمانی صادر شده است.

همچنین از طریق گمرک آبی آستارا ۲۷ هزار و ۸۱۷ تن چوب آلات واردات و ۳۶ هزار و ۷۱۰ تن انواع کاشی، سیمان و مصالح ساختمانی صادر شده ضمن آنکه اینها علاوه بر ترانزیت کالا از گمرکات این شهرستان مرزی از جمله عبور ۴۰ هزار تن آرد و غلات از کشور روسیه به مقصد عراق است.

در این میان محصولات کشاورزی بیشترین حجم تجارت گمرکات آستارا را تشکیل می‌دهد که البته میزان آن در تمام فصول یکسان نیست و بیشتر صادرات در ۶ماهه اول سال شامل میوه‌های فصلی و جالیزی، صیفی، سبزیجات، سیر، هندوانه، فلفل‌دلمه‌ای، کاهو، کلم سبز و قرمز، گیلاس، زردآلو، هلو و ۶ماهه دوم کیوی، پرتقال، سیب درختی و انار که این خود به مفهوم تردد حدود ۱۵۰ دستگاه تریلی در روز است.

آمارها اگرچه روند روبه‌رشدی را به نسبت سال گذشته نشان می‌دهد؛ اما باتوجه‌به اینکه سهم تجارت گمرکات آستارا در نتیجه مسائل و تنش‌های سیاسی – نظامی ماه‌های اخیر روسیه و اوکراین به‌عنوان فرصتی بسیار مناسب برای صادرات محصولات و کالاهای ایرانی به کشورهای مشترک‌المنافع و منطقه اوراسیا می‌توانست بیش از اینها باشد، قابل‌قبول نیست.

گمرکات این شهرستان که می‌توانست در این روزها به‌عنوان شاهراه تجاری ایران با کشورهای مشترک‌المنافع و سایر کشورهای حوزه دریای خزر به‌ویژه روسیه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین کشورهای منطقه و جهان عمل کند، متأسفانه با وجود ظرفیت‌های بسیار تا کنون چنان که بایدوشاید موردتوجه قرار نگرفته و در واقع الزامات اداری، سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و زیربنایی در این شهرستان فراهم نیست.

ویترین گمرکات کشور

آستارا با داشتن سه مرز و گمرک شبانه روزی، ویترین گمرکات ایران است و با اتصال راه آهن و بارانداز به راه آهن رشت و فعال شدن کامل کریدور شمال - جنوب، گمرک این شهرستان در خاورمیانه پیشرو خواهد بود.

گمرک آستارا از سال ۹۷ شبانه روزی شد اما با توجه به انجام ۳۰ رویه و خدمت گمرکی در این تشکیلات بزرگ، نیاز به توسعه اداری و تکمیل ساختار بود و از اینرو  شهریور امسال گمرک منطقه ویژه اقتصادی بندر فعال شد و امروز سرپرست آن معرفی می شود.

آستارا با توجه به داشتن ۲۰۰ کیلومتر فاصله با مرکز استان گیلان و با عنایت به قابلیت و استعداد مرزی ویژه، استحقاق داشتن اداره گمرک در راه آهن را نیز دارد و در آینده نزدیک شاهد ایجاد آن نیز خواهیم بود.

کیانوش امیری رئیس اداره بندر و دریانوردی منطقه ویژه اقتصادی آستارا به اثر توان اداره بندر در رشد بندر آستارا اشاره کرد و گفت: بندر آستارا قبل از سال ۸۸ به عنوان بندر شیلاتی فعالیت داشت اما امروز با توجه به اینکه نسبت به بنادر شمال ایران، ۳۰ مایل به بنادر کشورهای حوزه خزر نزدیک تر است، یکی از بنادر فعال محسوب می شود.

تخلیه و بارگیری کالا در بندر آستارا در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، ۱۶ درصد رشد داشته است و پهلوگیری کشتی ها در بندر آستارا ۲۵ درصد، صادرات کالا از این بندر ۱۴ درصد و صادرات کانتینری کالاها ۱۰۰ درصد رشد را نشان می دهد.

 تردد نخستین کشتی در بندرآستارا به فروردین سال ۹۲ باز می گردد و این بندر چند منظوره با ۶۰ هکتار وسعت، نخستین بندر بخش خصوصی کشور و نزدیک ترین و مقرون به صرفه ترین مسیر تجارت و حمل و نقل کالا بین آسیا، آفریقا و اروپاست و برای تخلیه و بارگیری کشتی های ۲ هزار و ۵۰۰ تنی طراحی شده  و خواهرخواندگی این بندر و بندر آستاراخان روسیه زمینه‌ساز تحول در فعالیت‌ و تجارت دریایی و بندری است.

با تصویب منطقه ویژه اقتصادی بندر این شهرستان در هیئت دولت در سال ۸۳ و راه اندازی گمرک آن در شهریورماه، فعالیت اداره گمرک در حوزه تجارت و ترانزیت خارجی با جهش اقتصادی همراه شد.

ویژگی های جمعیتی آستارا

شهرستان مرزی بندر آستارا با ۹۱ هزار نفر جمعیت در منتهی الیه غرب استان گیلان، حاشیه دریای خزر و مرز جمهوری آذربایجان واقع شده و از مبادی مهم تجارت و ترانزیت خارجی است.

گمرکات این شهرستان که می‌توانست در این روزها به عنوان شاهراه تجاری ایران با کشورهای مشترک المنافع و سایر کشورهای حوزه دریای خزر به ویژه روسیه به عنوان یکی از مهمترین کشورهای منطقه و جهان عمل کند، متاسفانه با وجود ظرفیت‌های بسیار تا کنون چنان که باید و شاید مورد توجه قرار نگرفته و در واقع الزامات اداری، سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و زیربنایی در این شهرستان فراهم نیست.

صادرات از گمرک آستارا 50 درصد افزایش یافت

در سال 1399 مسوولان از رشد ۵۰ درصدی صادرات در آستارا خبر داد ند و براین اساس، گمرک آستارا نیازمند توسعه پایانه‌ صادراتی است.

همچنین گمرک آستارا اکنون از لحاظ تعداد اظهار کالا در رویه صادرات سومین گمرک کشور بوده و دارای حدود 500 میلیون دلار صادرات است.

در مرز زمینی آستارا یک پل وجود دارد که ظرفیت این پل حداکثر 250 کامیون در روز است و اکنون پل گمرکی آستارا از حداکثر ظرفیت خود استفاده‌ می‌کند.

ترافیک کامیون‌ها گمرک آستارا زمانی مشکل تلقی می‌شود که از ظرفیت‌های حداکثری استفاده نشود و گمرک نتواند خدمات لازم را ارائه دهد.

صادرات ۱۹۱ هزار تن کالا از طریق گمرک آستارا در هشت ماه نخست سال 96

در سال 96 نیز اعلام شده که در گمرک آستارا عمده کالاهای وارده شامل مواد شیمیایی، چوب، آهن آلات و ماشین آلات و لوازم برقی بوده است که از کشورهای روسیه، گرجستان و آذربایجان وارد کشور شده است .

در هشت ماهه نخست96، مقدار ۱۹۱ هزار تن کالا به ارزش ۱۰۳ میلیون دلار از گمرک آستارا به خارج کشور صادر شده است .

عمده کالاهای صادره شامل محصولات کشاورزی، مواد غذایی، سیمان، گچ، شوینده ها، محصولات شیمیایی، پارچه، صنایع دستی، فرش و موکت، البسه، کیف و کفش، مصالح ساختمانی و پلاستیکی، محصولات معدنی و فلزی بوده است . محصولات مذکور از طریق گمرک آستارا به کشور های آذربایجان، گرجستان و روسیه صادر شده است .

همچنین طی مدت یاد شده مقدار ۸۹ تن کالا به ارزش ۲۶۴ هزار دلار در قالب تجارت چمدانی از طریق گمرک آستارا به خارج از کشور صادر شده است . عمده کالاهای صادرات چمدانی شامل مواد غذایی، مواد پلاستیکی، محصولات کشاورزی بوده است که در هشت ماهه نخست امسال از طریق گمرک آستارا به کشور جمهوری آذربایجان صادر شده است . همچنین طی مدت مذکور ۱۶۵ هزار تن کالا به ارزش ۵۸ میلیون دلار از مبدا گمرک آستارا وارد کشور شده است .

عمده کالاهای وارده شامل مواد شیمیایی، چوب، آهن آلات و ماشین آلات و لوازم برقی بوده است که از کشورهای روسیه، گرجستان و آذربایجان وارد کشور شده است .

در هشت ماهه نخست امسال، ۶۰ هزار تن کالا به ارزش ۹۹ میلیون دلار از طریق گمرک آستارا ترانزیت شده است . این میزان ترانزیت خارجی ورودی در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از لحاظ وزن ۶۵ درصد افزایش و از لحاظ ارزش ۱۴ درصد افزایش داشته است . عمده کالاهای ترانزیت ورودی لوازم چوب، فرآورده های نفتی، پنبه، الیاف مصنوعی، شمش آهن، مس، پشم شیشه و ورق آهن بوده است که از کشورهای آذربایجان، روسیه، گرجستان و اوکراین به مقصد کشورهای ترکیه، عراق، امارت متحده ترانزیت شده است .

همچنین طی مدت مذکور مقدار ۱۸۹ هزار تن کالا به ارزش ۸۶۶ میلیون دلار از طریق گمرک آستارا ترانزیت خارجی شده است . این میزان ترانزیت خارجی انجام شده از سوی گمرک آستارا طی هشت ماه، از لحاظ وزن ۲۰ درصد و از حیث ارزش ۴۳ درصد افزایش داشته است . عمده کالاهای ترانزیت خارجی شامل لوازم برقی، خودروی سواری، مبلمان، ماشین آلات، لوازم بهداشتی، مصالح ساختمانی، گچ، سیمان، ظروف شیشه ای، البسه، مواد شیمیایی و محصولات کشاورزی بوده است .

کالاهای مذکور از سوی گمرک آستارا از قاره های مختلف به کشور آذربایجان، روسیه، گرجستان، اوکراین ترانزیت شده است . همچنین در هشت ماهه نخست امسال، ۵۰۷ هزار و ۳۱۴ نفر مسافر از طریق مرز گمرک آستارا تردد کرده اند که این میزان نسبت به مدت مشابه سال قبل مسافرین خروجی با یک درصد افزایش و مسافرین ورودی نیز یک درصد افزایش داشته است . درآمد عمومی اداره کل گمرک آستارا در هشت ماهه سال جاری مبلغ ۲۶۷ میلیارد ۷۹۵ میلیون ریال بوده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۰ درصد کاهش داشته است .