به گزارش بولتن نیوز به نقل از خراسان، مصطفی عبدالهی – چشم بستن بر توانایی‌ها، دستاوردها و موفقیت‌هایمان، یک اشتباه بزرگ و تکراری است که سبب شده گاهی خودمان هم به آن‌چه داریم باور نداشته باشیم؛ به ویژه دارایی‌هایمان در حوزه پژوهش و فناوری که صد درصد آن متولد ذهن و اندیشه دانشجویان و استادان دانشگاهی‌مان است و فارغ از هرنوع باور فکری، فرهنگی و حتی سیاسی، نباید این نبوغ ایرانی را کوچک شمرد.

آماده ثبت رکوردی تازه در 2022

بهتر است از 25 سال قبل شروع کنیم؛ زمانی که به گفته معاون پژوهشی وزیر علوم، تعداد مقالات جهانی ایرانی‌ها 850 و رتبه ما 58 بود، اما حالا با سالانه بیش از 76 هزار مقاله، رتبه 15 جهان را داریم.

این رتبه 15، به استناد گزارش نمایه بین‌المللی Scopus بود که در سال 2022 هم تاکنون همین جایگاه را حفظ کرده‌ایم؛ اما خبر خوش این‌که اگرچه هنوز فهرست مقالات علمی منتشرشده در سال 2022 تکمیل نشده است، گزارش نمایه معتبر Web Of Science نشان می‌دهد که رتبه ما در این نمایه هم با یک پله صعود، از 16 به 15 ارتقا یافته است. مهم‌تر آن‌که، در سال 2022 سهم‌مان از تولید علم جهان هم از 2.03 درصد به 2.1 افزایش یافته است، هرچند که برای مقایسه دقیق، باید منتظر تکمیل و نهایی شدن گزارش‌های 2022 بود.

رکوردشکنی حتی در اچ.ایندکس

البته موفقیت‌های پژوهشگران ما تا به این‌جای 2022، فقط در تعداد مقالات و ارتقای رتبه و سهم از تولید علم در جهان نبوده، بلکه توانسته‌اند شاخص «اچ.ایندکس» کشورمان را هم بهبود بخشند. این شاخص که نشان‌دهنده میزان بهره‌وری و اثرگذاری علمی دانشمندان یک کشور و برگرفته از تعداد مقالات برتر و پژوهش‌های پراستناد آن‌هاست، در سال 2022 - تا 10 سپتامبر- برای ایران به عدد 410 رسیده است؛ در حالی که اچ.ایندکس ما در سه سال گذشته میلادی، 347، 313 و 272 بوده است. گزارش Scopus هم روایتی تقریبا مشابه دارد: رسیدن سهم تولید علم ما به 2.16 درصد تا به این‌جای 2022 و به دست آوردن اچ.ایندکس 416 طبق نظام رتبه‌بندی بین‌المللی سایمگو.

تعداد مقالات ما چقدر است؟

اگر بخواهیم از نظر عددی هم بررسی کنیم، تعداد مقالات ثبت شده ما در نظام‌های معتبر جهانی، مسیر رو به رشدی داشته است؛ به طوری که از 56هزارو600 مقاله در سال 2018، به 76 هزار و 571 مقاله در 2021 رسیده و در سال جاری میلادی نیز که هنوز آمار آن نهایی نشده است، 48 هزار و 388 مقاله داشته‌ایم.

افزایش تعاملات علمی با جهان

دستاورد مهم و دلگرم‌کننده دیگر، افزایش تعاملات علمی محققان و پژوهشگران ما با محققان سایر کشورهاست که به تولید و انتشار مقالات دارای مشارکت بین‌المللی منجر شده است. طبق گزارش اسکوپوس، در حالی که در سال 2018 میلادی، 24.2 درصد از مقالات ما دارای مشارکت بین‌المللی بوده، این سهم در سال 2022 به 35.1 درصد افزایش یافته است. عددی که گزارش Web Of Science هم تقریبا مشابه آن است و صحتش را تایید می‌کند: رسیدن سهم مقالات دارای مشارکت بین‌المللی، از 24.8 درصد در سال 2018 به 36.8 درصد در سال 2022. نکته مهم این‌که در این مقالات، پژوهشگرانی از کشورهای آمریکا، چین، کانادا و استرالیا که سهم قابل توجهی از تولید علم در جهان دارند، پژوهش مشترک با ایرانیان داشته‌اند و این یعنی مُهر تاییدی دیگر بر جایگاه علمی محققان کشور.
پزشکان و مهندسان پیشتازند
حتما برای شما هم جالب خواهد بود که بدانید پرکارترین محققان ایرانی، در چه رشته‌هایی مشغول پژوهش و تلاش برای بیشترکردن سهم ایران در تولید علم هستند. بر اساس گزارش دو نمایه معتبر بین‌المللی، رشته‌های پزشکی، مهندسی، شیمی و علم مواد قلمروهای پژوهشی برتر ایرانیان است و البته سایر رشته‌ها هم از تیررس محققان ما پنهان نمانده است؛ فیزیک، ریاضی، نجوم، بیوشیمی، علوم کامپیوتر، مکانیک، پلیمر، کشاورزی و... .
هفته پژوهش فرصت خوبی بود برای این که مرور کنیم، طبق تایید معتبرترین نمایه‌های بین‌المللی، ایرانی‌ها سهم قابل توجهی در تولید علم جهان دارند و نمی‌شود این واقعیت را انکار کرد. در داخل کشور هم تلاش شده است در کنار دانشگاه‌ها، که مهم‌ترین بستر برای پرورش محققان و پژوهشگران است، 51 پارک علم و فناوری، 240 مرکز رشد و بیش از 300 مرکز نوآوری برای استفاده از این علم فعال و 110 هزار نفر در آن‌ها مشغول به کار شوند. اما این‌که چرا این بنیه علمی بالقوه، در مسیر بالفعل‌شدن دچار مشکل است، موضوعی است که در گزارش‌های آینده هفته پژوهش به آن خواهیم پرداخت.