حمایت استعمار انگلیس از اتصال جغرافیایی پان ترکیسم برای حذف ظرفیت های ژئوپلتیک ایران

گروه بین الملل: در این مقاله میبینیم اﻧﮕﻠﻴﺲ و ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮﻳﺘﻴﺶ ﭘﺘﺮوﻟﻴﻮم ﻛﻪ اﻛﻨﻮن دوﻟﺖ ﺳﺎﻳﻪ در ﺟﻤﻬﻮري آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد، چگونه از اﺗﺼﺎل ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﭘﺎن ﺗﺮﻛﻴﺴﻢ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻴﻜﻨﺪ تا ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻫﺎي ژﺋﻮﭘﻠﻴﺘﻴﻚ اﻳﺮان را ﺣﺬف ﻛﻨﺪ.

به گزارش بولتن نیوز، سرانجام بعد از ۲۶ سال ارتش ارمنستان از مناطق اشغالی خاک جمهوری آذربایجان (مناطقی جدای از قره باغ) خارج شده و کنترل موقت منطقه قره باغ نیز به نیروهای صلح بان ارتش روسیه سپرده شد. اما ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ و ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدی ﺗﺮاﻧﺰﻳﺖ اﻧﺮژي و ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و ﺗﺠﺎرت ﻣﻨﺎﻃﻖ آزادﺷﺪه ﻗﺮه ﺑﺎغ ﺑﺮاي اﻳﺮان چیست؟

در گزارش پیش به بررسی ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ و ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدی ﺗﺮاﻧﺰﻳﺖ اﻧﺮژي و ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و ﺗﺠﺎرت ﻣﻨﺎﻃﻖ آزادﺷﺪه ﻗﺮه ﺑﺎغ ﺑﺮاي اﻳﺮان پرداخته شده است:

-1 اﻧﺮژي

ﻃﺒﻖ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﻣﺸﺘﺮك آﺗﺶ ﺑﺲ روﺳﻴﻪ، آذرﺑﺎﻳﺠﺎن و ارﻣﻨﺴﺘﺎن دو ﻣﻨﻄﻘﻪ آغ دام و اراﺿﻲ ﺟﻤﻬﻮري آذرﺑﺎﻳﺠﺎن در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻗﺎزاح ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﺟﻤﻬﻮري ارﻣﻨﺴﺘﺎن ﺑﻮد ﺑﻪ آذرﺑﺎﻳﺠﺎن واﮔﺬار ﺷﺪه و ارﻣﻨﺴﺘﺎن ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻛﻠﺒﺠﺎر و ﻻﭼﻴﻦ را ﻧﻴﺰ ﻃﻲ ﻫﻔﺘﻪ ﻫﺎي آﻳﻨﺪه ﺑﻪ ﺟﻤﻬﻮري آذرﺑﺎﻳﺠﺎن واﮔﺬار ﻛﺮده و ﻛﺮﻳﺪور ﻻﭼﻴﻦ را ﻧﻴﺰ ﺗﺎ ﻋﺮض 5 ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺬاﺷﺖ. ﺗﺎﻣﻴﻦ اﻣﻨﻴﺖ اﻳﻦ ﻛﺮﻳﺪور ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻣﻬﻢ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﻤﻬﻮري آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد. ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﺤﻮرﻫﺎي ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮاي ﻣﺘﺼﻞ ﻛﺮدن ﺟﻤﻬﻮري ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎر ﻧﺨﺠﻮان ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻏﺮﺑﻲ ﺟﻤﻬﻮري آذرﺑﺎﻳﺠﺎن اﻳﺠﺎد ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ. ﻧﻴﺮوﻫﺎي روس ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺮ ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻛﻨﺘﺮل و ﻧﻈﺎرت ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ.

ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﺮﻳﺪور اﺗﺼﺎل ﻧﺨﺠﻮان ﺑﻪ ﺟﻤﻬﻮري آذرﺑﺎﻳﺠﺎن در واﻗﻊ اﺟﺮاي ﻃﺮح اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﮔﻮﺑﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﻨﻮانﺗﺒﺎدل ارﺿﻲ )ﺗﺒﺎدل ارﺿﻲ داﻻن ﻻﭼﻴﻦ ﺑﺎ داﻻن زﻧﮕﺰور( ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ اول ﻗﺮه ﺑﺎغ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه ﺑﻮد. اﮔﺮ ﭼﻪ ﻣﺎﻫﻴﺖ اﻳﻦ ﻛﺮﻳﺪور ﻫﻨﻮز ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ وﻟﻲ ﺑﻨﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻫﺪف ﮔﺬاري ﺟﺒﻬﻪ ﺑﺎﻛﻮ – آﻧﻜﺎرا، اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻛﺮﻳﺪور ﺑﺮاي ﺗﺮدد ﺷﻬﺮوﻧﺪان، ﺗﺮاﻧﺰﻳﺖ ﻛﺎﻻ و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎ ﻋﺒﻮر ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺮژي و ﺑﺮق ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رﻗﻴﺐ ﺑﻮدن ﺑﺎزﻳﮕﺮان دﺧﻴﻞ در زﻣﻴﻨﻪ ﺗﺮاﻧﺰﻳﺖ ﺑﺎ ﻛﺸﻮرﻣﺎن، اﻧﺘﻘﺎل ﺧﻄﻮط ﺟﺪﻳﺪ اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺮژي از ﻛﺮﻳﺪور زﻧﮕﺰور ﺑﺎﻋﺚ ﺣﺬف ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻫﺎي ژﺋﻮﭘﻠﻴﺘﻴﻜﻲ اﻳﺮان در ﺣﻮزه اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺮژي در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ اﺑﻌﺎد آن ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از:

• ﺣﺬف ﺳﻮآپ ﮔﺎز اﻳﺮان ﺑﻪ ﻧﺨﺠﻮان در آﻳﻨﺪه : ﻗﺮارداد ﺳﻮآپ ﮔﺎز ﺟﻤﻬﻮري آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﺑﻪ ﻧﺨﺠﻮان از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﺮان، در ﺳﺎل 2004 ﺑﺮاي ﻣﺪت 20 ﺳﺎل ﻣﻴﺎن ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲ ﺻﺎدرات ﮔﺎز اﻳﺮان و ﺷﺮﻛﺖ ﺳﻮﻛﺎر ﺟﻤﻬﻮري

آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﻣﻨﻌﻘﺪ، و در ﺳﺎل 2005 اﺟﺮاﻳﻲ ﺷﺪ. ﺗﺎ ﭘﻴﺶ از ﺗﺤﺮﻳﻢﻫﺎ، ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ در ﺣﺪود 250-350 ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻣﺘﺮﻣﻜﻌﺐ ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﻲ از آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﺑﻪ اﻳﺮان ﺑﺮاي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﮔﺎز ﺟﻤﻬﻮري ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎر ﻧﺨﺠﻮان ارﺳﺎل ﻣﻲﺷﺪ. اﻳﺮان ﮔﺎز ﺗﺤﻮﻳﻠﻲ از آﺳﺘﺎراي ﺟﻤﻬﻮري آذرﺑﺎﻳﺠﺎن را در آن ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﺳﺮاﺳﺮي وﺻﻞ ﻧﻴﺴﺖ، ﻣﺼﺮف و ﻣﻌﺎدل آن را ﭘﺲ از ﻛﺴﺮ ﺣﻖ ﺗﺮاﻧﺰﻳﺖ از ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﮔﺎز ﺳﺮاﺳﺮي ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﺨﺠﻮان ﺳﻮآپ ﻣﻲﻛﻨﺪ. ﺣﺬف واﺑﺴﺘﮕﻲ ﺟﻤﻬﻮري ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎر ﻧﺨﺠﻮان ﺑﻪ ﮔﺎز، ﺑﺮق و ﺟﺎده ﺗﺮاﻧﺰﻳﺘﻲ اﻳﺮان، در اوﻟﻮﻳﺖ ﻫﺎي راﻫﺒﺮدي ﺑﺎﻛﻮ و آﻧﻜﺎرا ﻗﺮار دارﻧﺪ. ﺑﻮﻳﮋه اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ادﻋﺎي ﺑﺎﻛﻮ، ﺣﻖ ﺗﺰاﻧﺰﻳﺖ ﮔﺎز اﻳﺮان ﺑﻪ ﻧﺨﺠﻮان در ﻗﻴﺎس ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺟﻬﺎﻧﻲ، ﮔﺮاﻧﺘﺮ اﺳﺖ. اﻳﺮان 15 درﺻﺪ ﮔﺎز ﺳﻮآﭘﻲ ﺟﻤﻬﻮري آذرﺑﺎﻳﺠﺎن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﻖ ﺗﺮاﻧﺰﻳﺖ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ، در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ادﻋﺎي ﺑﺎﻛﻮ، در ﻗﺮاردادﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ، ﻛﺸﻮر ﺗﺮاﻧﺰﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﻓﻘﻂ ﭘﻨﺞ درﺻﺪ ﮔﺎز را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﻖ ﺗﺰاﻧﺰﻳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ. ﺑﺎﻛﻮ ﺑﺎرﻫﺎ از اﻳﺮان درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ ﺗﺎ ﺣﻖ ﺗﺮاﻧﺰﻳﺖ ﮔﺎز را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﺗﻬﺮان ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﻗﺒﻞ از ﺟﻨﮓ دوم ﻗﺮه ﺑﺎغ و ﺗﻮاﻓﻘﻨﺎﻣﻪ آﺗﺶ ﺑﺲ و ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﺮ اﻳﺠﺎد ﻛﺮﻳﺪور ﻣﻘﺮي، ﺟﻮﻻي 2020 )ﺗﻴﺮ (1399 ﺷﺮﻛﺖ دوﻟﺘﻲ ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺎز ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ ﺑﻮﺗﺎش ﻣﻨﺎﻗﺼﻪاي را ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺎز ﺑﻪ ﻃﻮل 80 ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ از اﻳﻐﺪﻳﺮ ﺑﻪ ﻧﺨﺠﻮان ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ 4 ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ ﮔﺎز )دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻴﺎز ﻋﺎدي ﻧﺨﺠﻮان( آﻏﺎز ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري در ﺳﺎل 2022 ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺷﺪه اﺳﺖ. ﮔﺎز ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﺬﻛﻮر ﻧﻴﺰ ﻗﺮار ﺑﻮد از ﮔﺎز اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﺟﻤﻬﻮري آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ از ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﻛﻮ- ﺗﻔﻠﻴﺲ – ارزروم ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺷﻮد اﻣﺎ ﺑﺎ اﻳﺠﺎد داﻻن ﻣﻘﺮي و اﺣﺪاث ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﮔﺎز ﺟﻤﻬﻮري آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﺑﻪ ﻧﺨﺠﻮان، ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﮔﺎز ﻧﺨﺠﻮان از اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﻠﻜﻪ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﺬﻛﻮر ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻧﻴﺰ اداﻣﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻫﺎي ﺻﺎدراﺗﻲ ﺟﻤﻬﻮري آذرﺑﺎﻳﺠﺎن و ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻫﺎب اﻧﺮژي ﺗﺮﻛﻴﻪ را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ .ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ از اﻋﺘﺒﺎر ﻗﺮار داد ﺳﻮآپ ﮔﺎز ﺟﻤﻬﻮري آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﺑﻪ ﻧﺨﺠﻮان از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﺮان، ﺗﻨﻬﺎ 4 ﺳﺎل ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ وﺿﻌﻴﺖ ﻓﻌﻠﻲ اﻳﻦ ﻗﺮارداد ﺗﻤﺪﻳﺪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﻳﻜﻲ از ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻫﺎي ژﺋﻮﭘﻠﻴﺘﻴﻜﻲ ﻓﻌﺎل اﻳﺮان، از ﺑﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ .

• ﺣﺬف ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﮔﺎز اﻳﺮان ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ در آﻳﻨﺪه :

ﻗﺮارداد ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺎز اﻳﺮان ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ در دوره ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮي ﻣﺮﺣﻮم ﻧﺠﻢ اﻟﺪﻳﻦ ارﺑﻜﺎن اﻣﻀﺎء ﺷﺪ. ﺑﺮ اﺳﺎس ﻗﺮارداد 25 ﺳﺎﻟﻪ ﺻﺎدارت ﮔﺎز اﻳﺮان ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻛﻪ در ﺳﺎل 1996 در ﺳﻔﺮ ارﺑﻜﺎن ﺑﻪ ﺗﻬﺮان اﻣﻀﺎء ﺷﺪ، ﻣﻘﺮر ﺷﺪ روزاﻧﻪ 30 ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ ﮔﺎز اﻳﺮان ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻬﺎ ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﻮد. از اﻋﺘﺒﺎر اﻳﻦ ﻗﺮار داد ﻣﺪت زﻳﺎدي ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ .ﺑﺎ اﺣﺪاث ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﺟﺪﻳﺪ ﮔﺎز ﺟﻤﻬﻮري آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺟﻨﻮب ارﻣﻨﺴﺘﺎن و ﻧﺨﺠﻮان، اﻳﻦ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﻧﻴﺰ اﻫﻤﻴﺖ ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ داد. در دو دﻫﻪ اﺧﻴﺮ، ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﺧﺘﻼف دو ﻛﺸﻮر ﺑﺮ ﺳﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺎز ارﺳﺎﻟﻲ، ﺗﻬﺮان و آﻧﻜﺎرا دو ﺑﺎر ﺑﻪ داوري ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ دوﺑﺎر ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺑﺎرﻧﺪه ﺑﻮده اﺳﺖ.ﺗﺮﻛﻬﺎ ﻣﺪﻋﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺮ 1000 ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ ﮔﺎز وارداﺗﻲ از اﻳﺮان 490 دﻻر ﺑﺮاي ﺷﺎن ﺗﻤﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ واردات ﮔﺎز از ﺟﻤﻬﻮري آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﻫﺰار ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ 335 دﻻر ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻫﺰﻳﻨﻪ دارد و ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﮔﺎز ﺑﻪ روﺳﻴﻪ 425 دﻻر ﻣﻲ ﭘﺮدازﻧﺪ ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﻣﻴﺰان ﮔﺎز درﻳﺎﻓﺘﻲ ﺗﺮﻛﻴﻪ از روﺳﻴﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ. ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺗﺮاﺷﻲ ﺗﺮﻛﻴﻪ در ﻣﻮرد ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺎز اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ )ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﭘﻴﺮوزي اﻳﺮان در راي داوري ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ(، ادﻋﺎي ﻋﺪم ﭘﺎﻳﺒﻨﺪي ﺗﻬﺮان ﺑﻪ ﺗﻌﻬﺪاﺗﺶ و ﺗﻌﻠﻞ ﺳﻪ ﻣﺎﻫﻪ آن در ﺗﻌﻤﻴﺮ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﺬﻛﻮر ﭘﺲ از اﻧﻔﺠﺎر در ﻣﺎرس 2020 12) ﻓﺮوردﻳﻦ (99 ﻫﻤﮕﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺑﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﺗﺎﻣﻴﻦ ﮔﺎز از روﺳﻴﻪ و ﺟﻤﻬﻮري آذرﺑﺎﻳﺠﺎن، ﺑﻪ ﻋﻤﺮ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ اﻳﺮان ﭘﺎﻳﺎن ﺧﻮاﻫﺪ داد ﻳﺎ آن را ﺑﻲ اﻫﻤﻴﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺳﺎﺧﺖ .ﻫﻤﺎﻧﻄﻮرﻳﻜﻪ ﭘﺲ از ﺗﺎﺳﻴﺲ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﻛﻮ _ ﺗﻔﻠﻴﺲ – ﺟﻴﺤﺎن، ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ روﺳﻲ اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻔﺖ ﺑﺎﻛﻮ _ﻧﻮوروﺳﻴﺴﻚ ﺗﻀﻌﻴﻒ ﺷﺪ. اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻔﺖ از اﻳﻦ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺤﺪي اﻧﺪك ﺑﻮد ﻛﻪ روﺳﻴﻪ در ﻣﻘﺎﻃﻌﻲ ﺑﻪ ﺑﺎﻛﻮ ﻫﺸﺪار داد. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻀﻤﻴﻦ اﻧﺘﻘﺎل ارزان ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺎز از ﺳﻮي ﺟﻤﻬﻮري آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﺑﻪ ﺑﺎﺻﻄﻼح ﺑﺮادر ﺑﺰرﮔﺘﺮ )ﺗﺮﻛﻴﻪ(، ﺑﺎ اﺣﺪاث ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﮔﺎز از ﺟﻤﻬﻮري آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﺑﻪ ﻧﺨﺠﻮان از ﻃﺮﻳﻖ داﻻن ﺟﻨﻮب ارﻣﻨﺴﺘﺎن )داﻻن زﻧﮕﺰور ﻳﺎ ﻣﻘﺮي(، ﺗﺮﻛﻴﻪ در آﻳﻨﺪه درﻳﺎﻓﺖ ﮔﺎز از اﻳﺮان را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻳﺎ ﺑﺸﺪت ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻮاﻫﺪ داد .ﺿﻤﻦ اﻳﻨﻜﻪ ﻃﺮح اﻳﺮان ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺎز ﺑﻪ اروﭘﺎ از ﻣﺴﻴﺮ ﺗﺮﻛﻴﻪ و ﺑﻤﻨﻈﻮر اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺎز ﻓﺎزﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﭘﺎرس ﺟﻨﻮﺑﻲ، ﺑﺎ ﻣﻮاﻧﻊ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻮاﺟﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ.

• ﻋﺪم اﺣﻴﺎء و ﺣﺬف ﺳﻮآپ ﮔﺎز ﺗﺮﻛﻤﻨﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ از ﻣﺴﻴﺮ اﻳﺮان :

ﺑﺮاﺳﺎس ﻗﺮارداد ﻣﻨﻌﻘﺪه ﻣﻴﺎن اﻳﺮان و ﺗﺮﻛﻤﻨﺴﺘﺎن، اﻳﺮان ﺳﺎﻻﻧﻪ 8 ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﻣﺘﺮﻣﻜﻌﺐ ﮔﺎز ﺗﺮﻛﻤﻨﺴﺘﺎن را ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﻛﺮد اﻣﺎ ﺑﻪدﻧﺒﺎل ادﻋﺎي ﻃﻠﺐ 1,8 ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻري ﺷﺮﻛﺖ ﺗﺮﻛﻤﻦ ﮔﺎز از ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲ ﮔﺎز اﻳﺮان ﺑﺎﺑﺖ ﺻﺎدرات ﮔﺎز در ﺳﺎلﻫﺎي 1386 و 1387، و ﺗﺸﺪﻳﺪ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﻧﺎﺷﻲ از آن، ﻧﻬﺎﻳﺘﺎ اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺎز ﺗﺮﻛﻤﻨﺴﺘﺎن از ﺳﺎل 1396 ) (2017 از ﺳﻮي ﺗﺮﻛﻤﻨﺴﺘﺎن ﻗﻄﻊ ﺷﺪ و ﺣﻤﻴﺪرﺿﺎ ﻋﺮاﻗﻲ، ﻣﻌﺎون وﻗﺖ وزﻳﺮ ﻧﻔﺖ اﻳﺮان ﻧﻴﺰ اﻋﻼم ﻛﺮد ﻛﻪ ﺗﻬﺮان ﻋﻼﻗﻪ اي ﺑﻪ ﺳﻮآپ ﮔﺎز ﺗﺮﻛﻤﻨﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻧﺪارد ﭼﺮا ﻛﻪ ﺗﺮﻛﻤﻨﺴﺘﺎن رﻗﻴﺐ اﻳﺮان در ﺗﺎﻣﻴﻦ ﮔﺎز ﺗﺮﻛﻴﻪ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﺮاي ﺳﻮآپ ﮔﺎز ﺗﺮﻛﻤﻨﺴﺘﺎن ﺑﻪ ارﻣﻨﺴﺘﺎن و ﺟﻤﻬﻮري آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﻣﺸﻜﻠﻲ ﻧﺪارد .در دي ﻣﺎه 1386 و در اوج ﺳﺮﻣﺎ ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از 20 اﺳﺘﺎن ﻛﺸﻮر ﺑﺎ اﻓﺖ ﺷﺪﻳﺪ دﻣﺎي ﻫﻮا ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻮد، »ﺗﺮﻛﻤﻦ ﮔﺎز« ﺑﺎ ﺳﻮاﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮﺻﺖ و ﻣﻐﺎﻳﺮ ﺑﺎ ﻗﺮارداد ﻣﻨﻌﻘﺪه، اﻋﻼم ﻛﺮد ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺎز ﺻﺎدراﺗﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ اﻳﺮان 9 ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﻻ ﺑﺮده و از 40 دﻻر ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﻫﺰار ﻣﺘﺮﻣﻜﻌﺐ ﺑﻪ 360 دﻻر اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﭘﺬﻳﺮش دوﻟﺖ وﻗﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ اﻣﺎ ﺑﻌﺪا اﻳﺮان ﺑﺎ رد ﻣﻮﺿﻮع ﺧﻮاﻫﺎن ارﺟﺎع آن ﺑﻪ داوري ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﺷﺪ. ﺑﺎ اﻳﺠﺎد داﻻن ﻣﻘﺮي، و اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺎز ﺟﻤﻬﻮري آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﺑﻪ ﻧﺨﺠﻮان و ﺗﺮﻛﻴﻪ، ﺳﻮآپ ﮔﺎز ﺗﺮﻛﻤﻨﺴﺘﺎن ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺑﻠﻜﻪ اﺣﺘﻤﺎل آن ﺑﻪ ارﻣﻨﺴﺘﺎن ﻧﻴﺰ از ﺑﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ و از ﻇﺮﻓﻴﺖ ژﺋﻮﭘﻠﻴﺘﻴﻜﻲ اﻳﺮان در اﻳﻦ ﺧﺼﻮص ﻧﻴﺰ ﻛﺎﺳﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ.

• ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻳﺎ ﺣﺬف ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﮔﺎز اﻳﺮان ﺑﻪ ارﻣﻨﺴﺘﺎن :

در اردﻳﺒﻬﺸﺖ 1383 اﻳﺮان و ارﻣﻨﺴﺘﺎن ﻳﻚ ﻗﺮارداد ﺗﻬﺎﺗﺮ ﮔﺎز و ﺑﺮق اﻣﻀﺎ ﻛﺮدﻧﺪ، ﻣﺪت اﻳﻦ ﻗﺮارداد 20 ﺳﺎﻟﻪ اﺳﺖ. ﺑﺨﺶ اول ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﮔﺎز ﺻﺎدراﺗﻲ اﻳﺮان ﺑﻪ ارﻣﻨﺴﺘﺎن 28 اﺳﻔﻨﺪ 1385 ﺑﺎ ﺣﻀﻮر دﻛﺘﺮ ﻣﺤﻤﻮد اﺣﻤﺪيﻧﮋاد و روﺑﺮت ﻛﻮﭼﺎرﻳﺎن روﺳﺎي ﺟﻤﻬﻮر دو ﻛﺸﻮر اﻧﺠﺎم

12 آذر 1387 ﺑﺎ اﺗﺼﺎل ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺎزﻣﺮﺣﻠﻪ از ﻃﺮح اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺎز اﻳﺮان – ارﻣﻨﺴﺘﺎن ﻧﻴﺰ ﺷﺪ. آﺧﺮﻳﻦ اﻳﺮان ﺑﻪ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﺳﺮاﺳﺮي ارﻣﻨﺴﺘﺎن در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻛﺎﺟﺎران اﻳﻦ ﻛﺸﻮر، ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺖ. 23 اردﻳﺒﻬﺸﺖ 1388 ﺻﺎدرات ﮔﺎز اﻳﺮان ﺑﻪ ارﻣﻨﺴﺘﺎن در ﻣﺮز ﻧﻮردوز آﻏﺎز ﺷﺪ. ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺎز از ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ اﻳﺮان ﺑﻪ ارﻣﻨﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﻗﻄﺮ30 اﻳﻨﭻ و ﺑﻪ ﻃﻮل 113 ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ )ﺣﺪ ﻓﺎﺻﻞ ﺗﺒﺮﻳﺰ ﺗﺎ ﻣﺮز ارﻣﻨﺴﺘﺎن(، ﺳﺎﻻﻧﻪ 2,5 ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ اﺳﺖ. ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ اﻟﻬﺎم ﻋﻠﻲ اف رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر آذرﺑﺎﻳﺠﺎن، ﺑﺎرﻫﺎ اﻋﻼم ﻛﺮده ﺑﻮد ﻛﻪ ارﻣﻨﺴﺘﺎن در ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮش ﺻﻠﺢ در ﻗﺮه ﺑﺎغ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ از ﻣﺰاﻳﺎي ﺗﺮاﻧﺰﻳﺖ و اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺮژي و ﻃﺮح ﻫﺎي ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻠﻲ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﺷﻮد. ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ واﺑﺴﺘﮕﻲ ﮔﺎز ارﻣﻨﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﺟﻤﻬﻮري آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﺗﻀﻤﻴﻨﻲ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺑﺮﺗﺮي ﺑﺎﻛﻮ در ﻗﺮه ﺑﺎغ و ﻧﻴﺰ ﺗﻀﻤﻴﻨﻲ ﺑﺮاي اﺳﺘﻘﺒﺎل ارﻣﻨﺴﺘﺎن از ﻋﺒﻮر ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺮژي ﺑﻪ ﻧﺨﺠﻮان از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺮﻳﺪور ﻣﻘﺮي اﺳﺖ .ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ آﻣﺎدﮔﻲ ﺟﻤﻬﻮري آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﺑﺮاي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﮔﺎز ارﻣﻨﺴﺘﺎن ﺑﺎ ﻣﺒﺎﻟﻐﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ﮔﺎز اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ اﻳﺮان در آﻳﻨﺪه و ﺑﻮﻳﮋه ﺑﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﻗﺮارداد 20 ﺳﺎﻟﻪ اﻳﺮان و ارﻣﻨﺴﺘﺎن ﻣﺤﺘﻤﻞ اﺳﺖ .ﺿﻤﻦ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ روﻧﺪ اﻳﺪه ﺳﻮآپ ﮔﺎز ﺗﺮﻛﻤﻨﺴﺘﺎن از ﻣﺴﻴﺮ اﻳﺮان ﺑﻪ ارﻣﻨﺴﺘﺎن ﻛﻪ ﻗﺒﻼ ﻣﻴﺎن ﺳﻪ ﻛﺸﻮر ﺗﺮﻛﻤﻨﺴﺘﺎن، اﻳﺮان و ارﻣﻨﺴﺘﺎن ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺮد.

اﺣﻴﺎي ﻃﺮح اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺗﺮاﻧﺲ ﺧﺰر :ﻃﺮح ﺗﺮاﻧﺲ ﺧﺰر ﻛﻪ در ﺳﺎل 1999 ﻣﻴﺎن روﺳﺎي ﺟﻤﻬﻮري آذرﺑﺎﻳﺠﺎن، ﮔﺮﺟﺴﺘﺎن، ﺗﺮﻛﻴﻪ و ﺗﺮﻛﻤﻨﺴﺘﺎن و ﺑﺎ ﺣﻀﻮر رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر اﻣﺮﻳﻜﺎ در ﺣﺎﺷﻴﻪ اﺟﻼس ﺳﺎزﻣﺎن اﻣﻨﻴﺖ و ﻫﻤﻜﺎري ﺗﻮﺳﻌﻪ  اروﭘﺎ در اﺳﺘﺎﻧﺒﻮل اﻣﻀﺎء ﺷﺪ، ﻗﺮارﺑﻮد، ﮔﺎز ﺗﺮﻛﻤﻨﺴﺘﺎن را از ﺑﺴﺘﺮ درﻳﺎي ﺧﺰر و از ﻃﺮﻳﻖ ﺟﻤﻬﻮري آذرﺑﺎﻳﺠﺎن و ﮔﺮﺟﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﻨﺪ. اﻳﻦ ﻃﺮح ﺑﺎ دو ﻣﺎﻧﻊ ﻣﻬﻢ روﺑﺮو ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻋﻼم ﺷﻜﺴﺖ رﺳﻤﻲ آن در ﺳﺎل 2001 از ﺳﻮي ﻋﺸﻖ آﺑﺎد ﺷﺪ. اﻳﻦ دو ﻣﺎﻧﻊ ﻋﺒﺎرت ﺑﻮدﻧﺪ از: اول، ﭼﺎﻟﺶ ﻫﺎي ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﺮاي اﺣﺪاث ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ از ﺑﺴﺘﺮ درﻳﺎي ﺧﺰر و دوم، ﻣﺴﻴﺮ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ دور زدن ارﻣﻨﺴﺘﺎن و ﻋﺒﻮر از ﮔﺮﺟﺴﺘﺎن. ﻣﺎﻧﻊ اول ﺑﺎ اﻣﻀﺎي ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن رژﻳﻢ ﺣﻘﻮﻗﻲ درﻳﺎي ﺧﺰر در اوت 2018 ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺳﺎﺣﻠﻲ ﺧﺰر از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺸﻮرﻣﺎن اﻳﺮان، ﺗﺎ ﺣﺪود زﻳﺎدي ﻣﺮﺗﻔﻊ ﺷﺪ. در واﻗﻊ اﺗﺼﺎل ﺧﻂ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﭘﺎن ﺗﺮﻛﻴﺴﻢ ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ ﺗﻮاﻓﻘﻨﺎﻣﻪ آﺗﺶ ﺑﺲ ﻣﺴﻜﻮ و ﺗﻮاﻓﻖ ﺑﺮ ﻛﺮﻳﺪور ﻣﻘﺮي ﻳﺎ زﻧﮕﺰور ﺻﻮرت ﺑﮕﻴﺮد، از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻮاﻓﻘﺖ اﻳﺮان و روﺳﻴﻪ ﺑﺎ اﺣﺪاث ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ از ﺑﺴﺘﺮ ﺧﺰر در ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻮاد 11، 12 و 14 ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن رژﻳﻢ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺧﺰر، ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﻣﺎﻧﻊ دوم ﻃﺮح ﺗﺮاﻧﺲ ﺧﺰر ﻧﻴﺰ ﺑﺎ اﺣﺪاث داﻻن ﻣﻘﺮي )زﻧﮕﺮوز( ﺑﺮﻃﺮف ﻣﻲ ﺷﻮد و زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺮاي اﺣﻴﺎي اﻳﻦ ﻃﺮح اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد. اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﺮاي اﻣﺮﻳﻜﺎ و اﻧﮕﻠﻴﺲ اﻫﻤﻴﺖ دارد ﻛﻪ از ﻣﻴﺰان واﺑﺴﺘﮕﻲ ﺗﺮﻛﻤﻨﺴﺘﺎن ﺑﻪ روﺳﻴﻪ، ﭼﻴﻦ و اﻳﺮان ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺎز ﻛﺎﺳﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد. در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺻﺎدرات ﮔﺎز ﺗﺮﻛﻤﻨﺴﺘﺎن ﺑﻪ روﺳﻴﻪ اﮔﺮﭼﻪ، ﺑﻪ ﻛﻤﺘﺮ از ده ﻣﻴﻠﻴﺎد ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﻪ ﭼﻴﻦ ﺳﺎﻻﻧﻪ 35 ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ از ﻃﺮﻳﻖ ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪ آﺳﻴﺎي ﻣﺮﻛﺰي ﭼﻴﻦ، ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ. دوم اﻳﻨﻜﻪ، ﺟﻤﻬﻮري آذرﺑﺎﻳﺠﺎن و ﺣﻮزه ﺷﺎﻫﺪﻧﻴﺰ)ﺑﺮﻳﺘﻴﺶ ﭘﺘﺮوﻟﻴﻮم ﭘﺮوژه 40 ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻري ﻛﺮﻳﺪور ﺟﻨﻮﺑﻲ اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺎز ﺷﺎه دﻧﻴﺰ دوم را ﺑﻪ اروﭘﺎ دارد ﻛﻪ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن اروﭘﺎ ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ اﺗﻜﺎ ﺑﻪ روﺳﻴﻪ از آن ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ. اﻳﻦ ﭘﺮوژه در آﺳﺘﺎﻧﻪ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺎل 2020 اﺳﺖ و ﮔﺎز درﻳﺎي ﺧﺰر را از ﺑﺎﻛﻮ - ﺗﻔﻠﻴﺲ و ﺳﭙﺲ آﻧﺎﺗﻮﻟﻲ ﺑﻪ ﻳﻮﻧﺎن و ﺑﻪ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ و اروﭘﺎ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ. آﻧﻬﺎ در ﭘﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن ﺧﻄﻮط ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺧﻄﻮط ﮔﺎز ﺑﺎﻛﻮ-ﺗﻔﻠﻴﺲ و ﺟﻴﻬﺎن ﻧﻴﺰ در ﻫﻤﺴﺎﻳﮕﻲ روﺳﻴﻪ ﻗﺮار دارد و ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻛﺮﻳﺪور دﻳﮕﺮي ﻛﻪ دورﺗﺮ از ﻫﻤﺴﺎﻳﮕﻲ ﺑﺎ روﺳﻴﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﻚ ﻫﺪف اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﺑﺮاي اروﭘﺎﺳﺖ. اﻛﻨﻮن ﻛﺮﻳﺪور ﻣﻘﺮي ﻫﻢ ﺑﻌﻨﻮان راه ﺳﻮﻣﻲ ﮔﺸﻮده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﻄﻮط ﺑﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪد 200 ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﻛﺮﻳﺪور اﻧﺮژي را از ﻣﺴﻴﺮ ﺟﻨﻮب ﺑﺎﻛﻮ ﺑﻪ ﻣﻘﺮي و ﺗﺎ ارزروم ﻛﻮﺗﺎه ﺧﻮاﻫﺪﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﮔﺎز ﺗﺮﻛﻴﻪ و اروﭘﺎ را ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﻨﺪ. ﺑﺎﻛﻮ ﺟﻬﺖ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﺗﻌﻬﺪات در ﭘﺮوژه ﻛﺮد(.ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺗﺎﻧﺎپ ﺑﻪ 4 ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﻣﺘﺮﻣﻜﻌﺐ ﮔﺎز ﺗﺎ ﺳﺎل 2023 ﻧﻴﺎز ﭘﻴﺪا ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد و ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻧﻴﺰ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺗﺮاﻧﺰﻳﺖ ﮔﺎز ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻪ اروﭘﺎ را دارد. ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺗﺎﻧﺮ ﻳﻠﺪﻳﺰ، وزﻳﺮ وﻗﺖ اﻧﺮژي ﺗﺮﻛﻴﻪ در ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﺳﺎل 2012 اﻋﻼم ﻧﻤﻮد ﻛﻪ دوﻟﺖ ﺗﺮﻛﻴﻪ از ﻣﺴﻴﺮ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﺗﺮاﻧﺲ ﺧﺰر، از ﺗﺮﻛﻤﻨﺴﺘﺎن ﮔﺎز ﺧﺮﻳﺪاري ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد.ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﺗﺪاوم ﻣﻮاﻧﻊ، در 7 ﻧﻮاﻣﺒﺮ 2014 ﻣﻮاﻓﻘﺘﻨﺎﻣﻪ اي ﺑﻴﻦ ﺷﺮﻛﺖ دوﻟﺘﻲ ﺗﺮﻛﻤﻦ ﮔﺎز ﺗﺮﻛﻤﻨﺴﺘﺎن و ﺷﺮﻛﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲ آﺗﺎﮔﺎز ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ﮔﺎز ﺗﺮﻛﻤﻨﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﺗﺎﻧﺎپ در ﺣﻀﻮر رﺟﺐ ﻃﻴﺐ اردوﻏﺎن و ﻗﺮﺑﺎﻧﻘﻠﻲ ﺑﺮدي ﻣﺤﻤﺪ اف، روﺳﺎي ﺟﻤﻬﻮر ﺗﺮﻛﻴﻪ و ﺗﺮﻛﻤﻨﺴﺘﺎن ﺑﻪ اﻣﻀﺎء رﺳﻴﺪ. ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﻦ ﺗﻮاﻓﻘﻨﺎﻣﻪ، ﺗﺮﻛﻤﻨﺴﺘﺎن ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺨﺸﻲ از ﮔﺎز ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﭘﺮوژه ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺎز ﺗﺮاﻧﺲ آﻧﺎﺗﻮﻟﻲ )ﺗﺎﻧﺎپ( را ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﻨﺪ اﻣﺎ ﺗﺤﻘﻖ اﻳﻦ ﻣﻮاﻓﻘﺘﻨﺎﻣﻪ ﺟﺪﻳﺪ از ﻣﺴﻴﺮ اﻳﺮان ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﺮﻛﻤﻨﺴﺘﺎن رﻗﻴﺐ ﺧﻮد در اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺎز ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻣﻲ داﻧﺪ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﺒﻮد و از ﻣﺴﻴﺮ درﻳﺎي ﺧﺰر و ﮔﺮﺟﺴﺘﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻣﻀﺎء ﻧﺸﺪن ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن رژﻳﻢ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺧﺰر و ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﻮدن ﻣﺴﻴﺮ ﮔﺮﺟﺴﺘﺎن، ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد اﻣﺎ اﻛﻨﻮن ﺑﺎ اﻣﻀﺎي رژﻳﻢ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺧﺰر و ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﺮﻳﺪور ﻣﻘﺮي در ﺗﻮاﻓﻘﻨﺎﻣﻪ آﺗﺶ ﺑﺲ ﻗﺮه ﺑﺎغ در ﻣﺴﻜﻮ، اﻳﻦ ﻣﻮاﻧﻊ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ. اﺣﻴﺎي ﻃﺮح ﺗﺮاﻧﺲ ﺧﺰر ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز ﺣﻀﻮر اﻳﺮان در ﻣﻌﺎدﻻت اﻧﺮژي ﻣﻨﻄﻘﻪ و اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺎز اﻳﺮان ﺑﻪ اروﭘﺎ را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺮد.

• ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻣﻮاﻧﻊ اﺣﺪاث ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﮔﺎز اﻳﺮان ﺑﻪ اروﭘﺎ :

آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺗﻮان ﺗﺎﻣﻴﻦ ﮔﺎز ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﻧﺎﺑﻮﻛﻮ )ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﺧﺰر ﺗﺎ اﺗﺮﻳﺶ( و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﻪ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﮔﺎز ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻗﻔﻘﺎز ﺟﻨﻮﺑﻲ و ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻳﻌﻨﻲ )ﺑﺎﻛﻮ- ﺗﻔﻠﻴﺲ- ارزروم(، ﺗﺮاﻧﺲ آﻧﺎﺗﻮﻟﻲ )ﺗﺎﻧﺎپ( و ﻟﻮﻟﻪ ﺗﺮاﻧﺲ آدرﻳﺎﺗﻴﻚ )ﺗﺎپ( ﻛﻪ در ﻣﺠﻤﻮع از آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »ﻛﺮﻳﺪور ﺟﻨﻮﺑﻲ اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺮژي اروﭘﺎ« ﻳﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد، ﻧﺪارد.ﻣﻴﺰان ﺻﺎدرات ﮔﺎز ﺑﻪ اروﭘﺎ ﻃﺒﻖ آﻧﭽﻪ در ﭼﺎرﭼﻮب اﻳﻦ ﺧﻄﻮط ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ، ﺳﺎﻻﻧﻪ 31 ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ ﮔﺎز ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺪون اﻳﺮان ﺗﺎﻣﻴﻦ ﮔﺎز ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻛﻮ ﻣﻴﺴﺮ ﻧﺒﻮد اﻣﺎ ﺑﺎ رﻓﻊ ﻣﻮاﻧﻊ اﺣﺪاث ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪ از ﺑﺴﺘﺮ درﻳﺎي ﺧﺰر و ﻛﻮﺗﺎه ﺷﺪن ﻣﺴﻴﺮ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻛﺮﻳﺪور ﻣﻘﺮي، در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﮔﺎز ﺗﺮﻛﻤﻨﺴﺘﺎن از ﺑﻨﺪر ﺗﺮﻛﻤﻦ ﺑﺎﺷﻲ و ﮔﺎز ﻗﺰاﻗﺴﺘﺎن از ﺑﻨﺪر آﻛﺘﺎﺋﻮ ﺑﻪ ﺑﻨﺪر ﺑﺎﻛﻮ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮد، ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﮔﺎز اﻳﺮان ﻣﻨﺘﻔﻲ ﻳﺎ ﺗﻀﻌﻴﻒ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ. ﺑﺮ ﺧﻼف ﻧﮕﺎه ﺳﻨﺘﻲ، ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻤﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺧﺼﻮص اﻳﺮان ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮد ﻋﺪم ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ روﺳﻴﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻃﺮحﻫﺎﺳﺖ. ﻓﺪراﺳﻴﻮن روﺳﻴﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺸﺎرﻛﺖ در دو ﻃﺮح اﻧﺘﻘﺎل ﺧﻂ ﮔﺎز از ﺑﺴﺘﺮ درﻳﺎي ﺳﻴﺎه )ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﮔﺎزي ﺗﺮك اﺳﺘﺮﻳﻢ( و ﺑﺴﺘﺮ درﻳﺎي آدرﻳﺎﺗﻴﻚ )ﺟﺮﻳﺎن ﺷﻤﺎﻟﻲ (2 دﻳﮕﺮ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﻫﻤﺴﻮ ﺑﺎ اﻳﺮان، رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻼﺣﻈﺎت زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ را در ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻃﺮح ﺗﺮاﻧﺲ ﺧﺰر از ﺑﺴﺘﺮ ﺧﺰر ﻣﻄﺮح ﻧﻤﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ، و ﺑﻬﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻧﻴﺰ ﻣﺴﻜﻮ ﺑﺎ ﻣﻮاد ﻣﺬﻛﻮر در ﻛﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن رژﻳﻢ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻧﻜﺮد. در ﻃﺮح اوﻟﻴﻪ ﻧﺎﺑﻮﻛﻮ ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻋﺮاق، اﻳﺮان و ﺣﺘﻲ ﻣﺼﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﮔﺎز اﻳﻦ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ، اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻌﺎدﻻت اﻧﺮژي، اﻣﻜﺎن ﻣﺸﺎرﻛﺖ اﻳﺮان در اﻳﻦ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﻴﺶ از ﻫﺮ زﻣﺎن دﻳﮕﺮ ﺿﻌﻴﻒ ﺗﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ .

ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮع ﻣﺴﺎﻳﻞ اﺷﺎره ﺷﺪه اﻛﻨﻮن ﻣﻲ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﭼﺮا اﻧﮕﻠﻴﺲ و ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮﻳﺘﻴﺶ ﭘﺘﺮوﻟﻴﻮم ﻛﻪ اﻛﻨﻮن دوﻟﺖ ﺳﺎﻳﻪ در ﺟﻤﻬﻮري آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد، از اﺗﺼﺎل ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﭘﺎن ﺗﺮﻛﻴﺴﻢ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻴﻜﻨﺪ. از دﻳﺪﮔﺎه اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻔﺘﻲ اﺳﺘﻌﻤﺎري ﺑﺮﻳﺘﻴﺶ ﭘﺘﺮوﻟﻴﻮم ﻛﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻘﺶ را در ﻣﻌﺎدﻻت اﻧﺮژي ﻗﻔﻘﺎز دارد، اﺗﺼﺎل ﺧﻂ ﭘﺎن ﺗﺮﻛﻴﺴﻢ، ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺻﺮﻓﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﭘﺮوژه ﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺮژي ﺣﻮزه ﺧﺰر را ﭘﺮرﻧﮓ و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻫﺎي ژﺋﻮﭘﻠﻴﺘﻴﻚ اﻳﺮان را ﺣﺬف ﻛﻨﺪ.از اﻳﻨﺮو ﺟﺎي ﺗﻌﺠﺐ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ در ﻣﺮاﺳﻢ اﻓﺘﺘﺎح ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﻛﻮ – ﺗﻔﻠﻴﺲ - ﺟﻴﺤﺎن در ﺳﺎل 2006 در ﺑﺎﻛﻮ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر  روﺳﺎي ﺟﻤﻬﻮري وﻗﺖ ﮔﺮﺟﺴﺘﺎن، ﺗﺮﻛﻴﻪ و ﺟﻤﻬﻮري آذرﺑﺎﻳﺠﺎن و رﺟﺐ ﻃﻴﺐ اردوﻏﺎن ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ وﻗﺖ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ، ﻧﻘﺸﻪ اي ﺗﻮﺳﻂ آﻧﻬﺎ ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﺷﺪ ﻛﻪ در آن ﻣﺮز اﻳﺮان ﺑﺎ ارﻣﻨﺴﺘﺎن ﻛﺎﻣﻼ ﻗﻄﻊ و ﻛﺮﻳﺪور ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﭘﺎن ﺗﺮﻛﻴﺴﻢ ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﺷﺪه ﺑﻮد.

روزﻧﺎﻣﻪ ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ اردوﻏﺎن ﻳﻌﻨﻲ ﻳﻨﻲ ﺷﻔﻖ در اﻳﻦ ﺟﻨﮓ دوﺑﺎر ﺷﺎدي ﺧﻮد را ﻧﻤﺎﻳﺎن ﻛﺮد ﻳﻜﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﺑﺎﻛﻮ ﺑﻪ زﻧﮕﻼن و ﻣﺮز ارﻣﻨﺴﺘﺎن رﺳﻴﺪﻧﺪ و اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻛﺎراﮔﻮل ﺳﺮدﺑﻴﺮ آن رﺳﻤﺎ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ارﺗﺒﺎط اﻳﺮان را ﺑﺎ ﻗﺮه ﺑﺎغ ﻗﻄﻊ ﻛﺮدﻳﻢ. اﻳﻦ ﻳﻚ ﭘﻴﺎم ﺑﻪ اﻳﺮان ﺑﻮد. دﻳﮕﺮي زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻮاﻓﻖ 9 ﻧﻮاﻣﺒﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪ و ﺑﺎز ﻫﻤﻴﻦ روزﻧﺎﻣﻪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﻛﺮﻳﺪور ﻧﺨﺠﻮان، اﻳﺮان را از اﻧﺮژي ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻛﻨﺎر زد. ﺗﺮﻛﻴﻪ اﻳﻦ ﺟﻨﮓ را راه اﻧﺪاﺧﺖ ﭼﻮن ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز ﻗﻔﻘﺎز را ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ اﮔﺮ ﭼﻪ ﺧﻮد ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ اﻣﺎ اﻛﻨﻮن ﺻﺎﺣﺐ ﻛﺮﻳﺪورﻫﺎي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ و ﭘﺮ ﺳﻮد اﺳﺖ.

• ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪ: ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺟﻤﻬﻮري آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﻗﺮارداد ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺸﺘﺮك دو ﻧﻴﺮوﮔﺎه آﺑﻲ ﺑﺮ روي رود ارس را ﺑﺎ اﻳﺮان اﻣﻀﺎ ﻛﺮد و اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻬﺎ در واﻗﻊ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺧﺪاآﻓﺮﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﺨﺶ آذرﺑﺎﻳﺠﺎﻧﻲ آن ﺗﺤﺖ اﺷﻐﺎل ﺑﻮد، ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ.

• ﻫﻤﺎن زﻣﺎن ﺗﻮﺟﻴﻪ دوﻟﺖ ﺑﺎﻛﻮ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ اﮔﺮ اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ اﺷﻐﺎﻟﻲ آزاد ﺷﻮد، ﺧﻮد آذرﺑﺎﻳﺠﺎن از آب ﺳﺪﻫﺎ و ﺑﺮق ﺗﻮﻟﻴﺪي 50) درﺻﺪ اﻳﺮان و 50 درﺻﺪ آذرﺑﺎﻳﺠﺎن( اﺳﺘﻔﺎده ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد و اﮔﺮ ﻧﺸﻮد، ﺳﻬﻢ آذرﺑﺎﻳﺠﺎن از آب و ﺑﺮق اﻳﻦ ﭘﺮوژهﻫﺎ ﺑﻪ اﻳﺮان ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ. ﺳﺎﺧﺖ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻬﺎ ﻃﻲ ﺳﻪ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ اداﻣﻪ داﺷﺘﻪ و اﻛﻨﻮن اﻧﮕﻴﺰه ﻣﻀﺎﻋﻔﻲ ﺑﺮاي آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﺑﺮاي ﺗﻜﻤﻴﻞ آﻧﻬﺎ در آﻳﻨﺪه ﻧﺰدﻳﻚ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻫﺮ دو ﻛﺸﻮر در ﺷﺮاﻳﻂ ﻓﻌﻠﻲ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺳﺮﻳﻊ اﻳﻦ ﭘﺮوژهﻫﺎ ﺑﺮاي آﺑﻴﺎري ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺮزي و ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺑﺮق اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ دارﻧﺪ.

-2 ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و ﺗﺠﺎرت

• ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺴﻴﺮ ﻛﻮﺗﺎه زﻣﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﻧﺨﺠﻮان را ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣﺎدري آذرﺑﺎﻳﺠﺎن وﺻﻞ ﻣﻲﻛﺮد، اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﺎك اﻳﺮان ﺑﻮد. در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ روز ﺑﻌﺪ از اﻋﻼم آﺗﺶﺑﺲ ﻗﺮهﺑﺎغ، اﻋﻼم ﻛﺮد ﻛﻪ ﻗﺼﺪ اﺣﺪاث ﺧﻂ آﻫﻦ از ﺷﻬﺮ ﻗﺎرص ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺗﺎ ﻧﺨﺠﻮان را دارد.

• ﺟﻤﻬﻮري ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎر ﻧﺨﺠﻮان ﺑﺎ ﺑﺎرﻳﻜﻪاي ﺑﻪ ﻧﺎم ﺻَﺪَرَك ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻣﺮز ﻣﺸﺘﺮك دارد. ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻢ اﻳﻨﻜﻪ، ﺣﺘﻲ ﻗﺒﻞ از ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ ﺷﻮروي، ﺧﻂ آﻫﻦ در ﻣﺴﻴﺮ ﻧﺨﺠﻮان-ارﻣﻨﺴﺘﺎن-آذرﺑﺎﻳﺠﺎن وﺟﻮد داﺷﺖ و ﺑﺮاي 50 ﺳﺎل ﻓﻌﺎل ﺑﻮد و اﻛﻨﻮن دوﺑﺎره اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ راهاﻧﺪازي ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ.

• ﺗﻨﻬﺎ 50 ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ از اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ در ﺧﺎك ارﻣﻨﺴﺘﺎن ﻗﺮار دارد و ﺗﻌﻤﻴﺮ آن ﺷﺎﻳﺪ ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻃﻮل ﻧﻜﺸﺪ.

• ﺳﻪ دﻫﻪ ﻗﺒﻞ ارﻣﻨﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از ﻗﺮهﺑﺎغ ﻛﻮﻫﺴﺘﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﺳﺎﻛﻨﺎن آن ارﻣﻨﻲ ﺑﻮدﻧﺪ، ﻫﻔﺖ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﺮك ﻧﺸﻴﻦ دﻳﮕﺮ را ﻧﻴﺰ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺣﺎﺋﻞ ﺑﺮاي ﻗﺮهﺑﺎغ« اﺷﻐﺎل ﻛﺮده ﺑﻮد ﻛﻪ اﺗﻔﺎﻗﺎ ﺳﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﻢ ﻣﺮز ﺑﺎ اﻳﺮان ﺑﻮد ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﻀﻮﻟﻲ، ﺟﺒﺮاﺋﻴﻞ و زﻧﮕﻴﻼن اﺳﺖ و ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻗﺒﺎدﻟﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻣﺮزﻫﺎي اﻳﺮان ﻗﺮار داﺷﺖ.

• ﺑﻌﺪ از ﺟﻨﮓ 44 روزه و ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻮاﻓﻖ آﺗﺶﺑﺲ، ﻫﻤﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻫﻔﺖ ﮔﺎﻧﻪ ﺗﺮكﻧﺸﻴﻦ ﺑﻪ آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﺗﺤﻮﻳﻞداده ﺷﺪ.

• در ﺟﺮﻳﺎن اﺷﻐﺎل ﻗﺮهﺑﺎغ و ﻫﻔﺖ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻳﺎد ﺷﺪه، ﺣﺪود ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن آذرﺑﺎﻳﺠﺎﻧﻲ آواره ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ 400 ﻫﺰار ﻧﻔﺮ آن ﺳﺎﻛﻨﺎن ﺳﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﺮزي ﺑﺎ اﻳﺮان ﺑﻮدﻧﺪ.

• اﻛﻨﻮن اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﺎزﭘﺲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و ﺳﺎﻛﻨﺎن آﻧﻬﺎ دوﺑﺎره ﺑﻪ ﺧﺎك ﺧﻮد ﺑﺎزﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺸﺖ؛ اﮔﺮﭼﻪ ﺗﺼﺎوﻳﺮ و وﻳﺪﻳﻮﻫﺎي ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه از اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﻫﻤﻪ ﺷﻬﺮﻫﺎ و روﺳﺘﺎﻫﺎ ﻃﻲ اﻳﻦ ﺳﻪ دﻫﻪ اﺷﻐﺎل و ﺗﺮك ﺳﻜﻨﻪ ﺷﺪن اراﺿﻲ، از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ و ﺑﺎﻳﺪ دوﺑﺎره ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ.

• اﻣﺎ اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ 132 ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﺑﺎ اﻳﺮان ﻣﺮز ﻣﺸﺘﺮك دارﻧﺪ و اﺣﻴﺎي دوﺑﺎره ﺷﻬﺮﻫﺎ و روﺳﺘﺎﻫﺎ، اﻳﺠﺎد ﮔﺬرﮔﺎﻫﻬﺎ و ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺮزي ﺑﻪ روﻧﻖ ﺗﺠﺎرت آذرﺑﺎﻳﺠﺎن و اﻳﺮان ﻣﻨﺠﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ.

• ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻢ اﻳﻦﻛﻪ ﺑﻪ رﻏﻢ ﺷﻴﻮع ﻛﺮوﻧﺎ، اﻓﺖ درآﻣﺪﻫﺎي ﻧﻔﺘﻲ و ﺟﻨﮓ ﻗﺮهﺑﺎغ، ذﺧﺎﻳﺮ ارزي آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﺎرﺳﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮي ﻧﻜﺮده و در ﻣﺤﺪوده 50 ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر، ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻴﺶ از ﻛﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﻲ ﻛﺸﻮر، ﻗﺮار دارد و دوﻟﺖ ﺑﺎﻛﻮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮاي اﺣﻴﺎي زﻧﺪﮔﻲ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﺎزﭘﺲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه را دارد.
• آﻣﺎرﻫﺎي ﮔﻤﺮك ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺑﺮﺧﻼف ﮔﻤﺮك اﻳﺮان، ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻲ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ از ﻛﺸﻮر ﻣﺒﺪا ﺧﺮﻳﺪاري ﺷﺪه و ﻛﺎﻻﻫﺎي ﺗﺮاﻧﺰﻳﺘﻲ را در آﻣﺎرﻫﺎي واردات از ﻛﺸﻮر ﻣﺒﺪا ﻟﺤﺎظ ﻣﻲﻛﻨﺪ. ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ آﻣﺎرﻫﺎي ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ در 9 ﻣﺎه اﺑﺘﺪاﻳﻲ 2020، ﺣﺪود 782 ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﻛﺎﻻ از اﻳﺮان وارد ﻛﺮده، اﻣﺎ آﻣﺎرﻫﺎي ﮔﻤﺮك اﻳﺮان ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﺣﺘﻲ ﺻﺎدرات 7 ﻣﺎﻫﻪ اﺑﺘﺪاﻳﻲ ﺳﺎل ﺟﺎري ﺧﻮرﺷﻴﺪي ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺑﻴﺶ از 1,4 ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﺑﻮده اﺳﺖ.

• ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ، در اﺻﻞ ﺑﻴﺶ از ﻧﻴﻤﻲ از ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از اﻳﺮان وارد ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺷﺪه، در واﻗﻊ ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺠﺎر ﺗﺮك از ﻛﺸﻮرﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺧﺮﻳﺪاري ﻛﺮده و از ﻣﺴﻴﺮ اﻳﺮان ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺗﺮاﻧﺰﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ.

• در ﻣﻮرد ﺻﺎدرات ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺑﻪ اﻳﺮان ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺻﺎدق اﺳﺖ. آﻣﺎرﻫﺎي ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ در 9 ﻣﺎه ﺳﺎل ﺟﺎري ﻣﻴﻼدي 1,5 ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﺻﺎدرات ﺑﻪ اﻳﺮان داﺷﺘﻪ، اﻣﺎ آﻣﺎرﻫﺎي ﮔﻤﺮك اﻳﺮان اﻳﻦ رﻗﻢ را ﺑﺮاي ﻫﻔﺖ ﻣﺎه ﺳﺎل ﺟﺎري ﺷﻤﺴﻲ ﺑﻴﺶ از 2,2 ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﮔﺰارش داده اﺳﺖ. ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ، ﺑﻴﺶ از 700 ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﻛﺎﻻﻳﻲ ﻛﻪ از ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺑﻪ اﻳﺮان وارد ﺷﺪه، در واﻗﻊ ﺑﺮاي ﺗﺮاﻧﺰﻳﺖ ﺑﻪ دﻳﮕﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ.

• ﺗﺮﻛﻴﻪ از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﺮان ﺑﺨﺸﻲ از ﻛﺎﻻﻫﺎي ﺻﺎدراﺗﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ آذرﺑﺎﻳﺠﺎن )ﺳﺎﻻﻧﻪ 100 ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر(، ﻛﺸﻮرﻫﺎي آﺳﻴﺎي ﻣﻴﺎﻧﻪ، اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن و ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﺻﺎدر ﻣﻲﻛﻨﺪ.

• ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ، ﻧﻘﺶ اﻳﺮان در ﺗﺮاﻧﺰﻳﺖ ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﻛﺎﻻ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ اﺳﺖ، اﻣﺎ ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﻛﺮﻳﺪور ﻧﺨﺠﻮان- ارﻣﻨﺴﺘﺎن-آذرﺑﺎﻳﺠﺎن، ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻣﺴﻴﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﺗﺎهﺗﺮي ﻛﺎﻻﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﻪ آذرﺑﺎﻳﺠﺎن و ﻛﺸﻮرﻫﺎي آﺳﻴﺎي ﻣﻴﺎﻧﻪ ارﺳﺎل ﻛﻨﺪ.

• ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺧﻂ آﻫﻦ ﺑﺎﻛﻮ-ﺗﻔﻠﻴﺲ-ﻗﺎرص راهاﻧﺪازي ﺷﺪ و ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﺑﺨﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ از ﻛﺎﻻﻫﺎي ﺻﺎدراﺗﻲ و وارداﺗﻲ آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﻫﻢ ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ و ﻫﻢ ﻛﺸﻮرﻫﺎي اروﭘﺎﻳﻲ و آﻓﺮﻳﻘﺎﻳﻲ از ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﻴﺮ ﻣﻲﮔﺬرد.

• ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻃﻲ ﺳﻪ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺻﺎدرات آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ 1,5 ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر و وارداﺗﺶ از ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻧﻴﻢ ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر اﻓﺰاﻳﺶ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ.

• اﻛﻨﻮن ﺗﺮﻛﻴﻪ در ﻧﻈﺮ دارد ﺧﻂ آﻫﻦ ﻗﺎرص-ﻧﺨﺠﻮان را ﻧﻴﺰ اﺣﺪاث ﻛﻨﺪ.
• ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﮔﺮﭼﻪ ﻧﻘﺶ ﺗﺮاﻧﺰﻳﺘﻲ اﻳﺮان در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻛﻢ رﻧﮓﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺎزي

ﺑﻪ ﮔﺎز اﻳﺮان ﺑﺮاي ﻧﺨﺠﻮان ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد، اﻣﺎ ﻳﻚ ﺑﺎزار ﺟﺪﻳﺪ 400 ﻫﺰار ﻧﻔﺮي و ﺷﺎﻳﺪ ﺣﺘﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻨﺎﻃﻖ آزاد ﺷﺪه ﻣﺮزي اﻳﺮان و آذرﺑﺎﻳﺠﺎن اﻳﺠﺎد ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻤﻲ از ﺻﺎدرات ﻛﻨﻮﻧﻲ اﻳﺮان ﺑﻪ آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﺷﺎﻣﻞ ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﺨﺶ ﺳﺎﺧﺖ و ﺳﺎز ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد )ﺳﻴﻤﺎن، ﺳﺮاﻣﻴﻚ، ﻛﺎﺷﻲ، ﺳﻨﮕﻬﺎي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ و ﻏﻴﺮه( اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود ﺧﺮﻳﺪ اﻳﻦ اﻗﻼم ﺗﻮﺳﻂ آذرﺑﺎﻳﺠﺎن از اﻳﺮان اﻓﺰاﻳﺶ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي ﻳﺎﺑﺪ.

• ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪ درﺧﺼﻮص ﻣﻨﻄﻘﻪ آزاد ارس:

در ﺻﻮرت راه اﻧﺪازي ﻛﺮﻳﺪور اﻧﺮژي زﻧﮕﺰور،واﺑﺴﺘﮕﻲ اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﻤﺎل ارس ﺑﻮﻳﮋه ﻧﺨﺠﻮان ﺑﻪ اﻳﺮان ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ. ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻨﻮب ارس ﻛﻪ از اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺤﺮان زده اﻳﺮان آﺳﻴﺐ دﻳﺪهاﻧﺪ ﺣﺎل ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﺪ در ﭼﻨﺪ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ آن ﻃﺮفﺗﺮ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ﻛﻪ دﻫﻠﻴﺰﻫﺎي ﺷﻜﻮﻓﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ و روﻧﻖ آﻧﺠﺎﺳﺖ. ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؟ ﻣﻨﻄﻘﻪ آزاد ﺗﺠﺎري ارس ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎزﻧﺪه اﻳﻦ ﻛﺮﻳﺪور اﺳﺖ. اﮔﺮ ﭼﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺳﻜﻮي ﺻﺎدرات اﻳﺮان ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﺸﺪه و ﺗﺠﺎرت ﻣﻌﻜﻮس در اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﻴﺪاد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ. ﻣﺎ اﮔﺮ ﻧﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺪﻳﻠﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺮﻳﺪور اﻧﺮژي و اﻗﺘﺼﺎدي زﻧﮕﺰور ﻳﺎ ﻣﻘﺮي ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻨﻴﻢ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻨﻄﻘﻪ از دﺷﺖ ﻣﻐﺎن ﺗﺎ ﻣﺎﻛﻮ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺮﻳﺪور ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮي ﺟﻨﻮب و ﺷﻤﺎل ارس داﻣﻦ ﺧﻮاﻫﺪ زد و آﺛﺎر ﻣﻨﻔﻲ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﻴﺰ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﮔﺮاﻳﺶﻫﺎي ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﻛﺰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ.

• ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪ :

ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺷﺮﻛﺖ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺑﺮﻳﺘﻴﺶ ﭘﺘﺮوﻟﻴﻮم ﺑﺮاي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز ، آﻧﮕﻠﻮ اﻳﺸﻴﻦ ﻣﺎﻳﻨﻴﻨﮓ ﺑﺮاي ﻃﻼي زﻧﮕﻼن در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻣﺮزﻫﺎي ﻣﺎ ﺧﻴﺰ ﺑﺮداﺷﺘﻪاﻧﺪ. در ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻨﮓ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻛﻪ زﻧﮕﻼن ﺗﺼﺮف ﺷﺪ ﺳﻬﺎم ﺷﺮﻛﺖ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ در ﻟﻨﺪن اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ. آﻧﻬﺎ در ﺣﺎل ﻣﺬاﻛﺮه ﻓﺸﺮده ﺑﺎ ﺑﺎﻛﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﺪﺗﻬﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺮارداد اﺳﺘﺨﺮاج ﻃﻼ را اﻣﻀﺎء ﻛﺮدهاﻧﺪ.

• ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ از ﻣﺴﻴﺮ درﻳﺎي ﺧﺰر ﺧﻮد را ﺑﻪ ﭼﻴﻦ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﺧﻂ ﺗﺠﺎري ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺟﺎده اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﺠﺎري را ﻓﻌﺎل ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻨﻜﻪ در اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ ﺗﺠﺎري اﻳﺮان ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ، ﺗﺮﻛﻴﻪ آن را در دﺳﺖ ﺧﻮدش ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﺑﺎزﻳﮕﺮ اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﻛﺮﻳﺪور ﭘﺮﺳﻮد ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ.