چهار روایت از تحول در «رسانه ملی»

گروه فرهنگی: عبدالعلی علی عسکری رئیس سازمان صداوسیما چندی پیش احکامی را صادر کرد که مشخصاً به تغییر، تثبیت و انتصاب در سطح برخی معاونان ارشد این سازمان انجامید. تغییراتی که همزمان برخی با تایید و برخی با انتقاد نسبت به آن واکنش نشان داده‌اند.

به گزارش بولتن نیوز، رعده‌ای این تغییرات را مثبت دانستند و با تایید آنچه اتفاق افتاده است آن را قدمی رو به جلو در مسیر «تحول رسانه ملی» توصیف کردند و گروهی دیگر با انتقاد از کیفیت این تغییرات و جابه‌جایی صرف همان چهره‌های آشنای همیشگی، سراغ از تحولاتی اساسی‌تر را حتی در دیگر بخش‌های سازمان گرفتند.

فارغ از بازتاب‌های رسانه‌ای و واکنش‌های مصداقی نسبت به انتصاب‌های اخیر اما میزان تأثیر این دست تغییرات مدیریتی در سطح معاونت‌های کلیدی رسانه ملی، بر عملکرد کلان سازمان صداوسیما سوالی اساسی است که با هدف یافتن پاسخی برای آن سراغ چهار فعال رسانه‌ای رفتیم؛ چهار چهره آشنایی که وجه مشترک مهم آن‌ها سابقه همکاری جدی هر کدام با رسانه ملی در مقاطع زمانی مختلف است.

بیژن نوباوه، محمد دلاوری، حسن شمشادی و میلاد دخانچی هر یک در حوزه‌های خبر و برنامه‌سازی در رسانه ملی، چهره‌های شناخته‌شده محسوب می‌شوند و جالب اینکه هیچکدام هم در دوران فعالیت خود از حواشی داخلی و خارجی سازمان، مصون نبوده‌اند؛ این ویژگی در کنار تجربه همکاری نزدیک و آشنایی با ساختار فعالیت‌های اجرایی و سیاست‌گذاری‌های کلان در سازمان صداوسیما به روایت‌ها و انتظاراتشان از «تحول در رسانه ملی» سویه‌ای واقعی‌تر و اجرایی‌تر داده است.

آنچه در ادامه می‌خوانید حاصل اقتراح خبرگزاری مهر از این چهار فعال حوزه رسانه است؛ هم درباره تغییرات اخیر و احکام صادره از سوی عبدالعلی علی‌عسکری و هم درباره الزاماتی که احساس می‌کنند برای «تحول اساسی» در رسانه ملی، توجه به آن‌ها ضروری است.

مرور این چهار روایت که در بخش‌هایی تضاد و تعارض صددرصدی با هم دارند، می‌تواند تصویری واقعی‌تر از انتظارات صاحب‌نظران نسبت به عملکرد رسانه ملی و حساسیت مدیریت بر این رسانه تأثیرگذار پیش روی ما قرار دهد.

روایت اول) ‏‬ محمد دلاوری: سن و سال مهم است یا کارنامه؟

محمد دلاوری از مجریان بخش اجتماعی تلویزیون است که پیشینه زیادی هم در بخش خبری داشته است. دلاوری که طراحی و تولید بخش خبری جذاب «صرفاً جهت اطلاع» را در کارنامه خود دارد این روزها اجرای «تهران ۲۰» را بر عهده دارد و جزو مجریان مطالبه‌گر و صریح تلویزیون در حوزه اجتماعی به شمار می‌رود.

دلاوری: باید به جای سن و قد و حتی تحصیلات به کارنامه یک فرد نگاه کرد، اینکه او کجا بوده و در پست‌هایی که داشته است منشا چه تحولاتی بوده است

دلاوری در پاسخ به خبرنگار درباره تغییرات صداوسیما و اینکه چقدر ممکن است این تغییرات برای او و سایر مجریان و دیگر بخش‌های تلویزیون به تحول بینجامد توضیح داد: وقتی مدیر قوی و بانشاطی بر سر کار حضور داشته باشد می‌تواند کمک کننده باشد و این گزاره‌ای بدیهی است در همه جای دنیا هم همین گونه است.

وی درباره انتخاب معاونان جدید صداوسیما و اینکه با توجه به سن و سالشان می‌توانند نشاط و پویایی داشته باشند یا خیر؟ اظهار کرد: بین نشاط و شادابی و کارنامه یک مدیر و سن او لزوماً رابطه مستقیم وجود ندارد. اینگونه نیست که اگر مدیری سن کمی داشته باشد ضرورتاً مدیر قدرتمندی است و می‌تواند اثر مثبتی روی مجموعه‌اش بگذارد و یا برعکس اگر سن بالایی داشته باشد نمی‌تواند. طبیعی است که سن و سال کم، نشاط جسمانی بیشتری را به همراه می‌آورد ولی آنقدر خود من موارد نقض این گزاره را دیده‌ام که به آن به عنوان یک اصل فکر نمی‌کنم.

این مجری تلویزیون درباره ملاک‌هایی که باید در انتصاب‌های سازمان در راستای تحول مد نظر قرار گیرد، گفت: باید به جای سن و قد و حتی تحصیلات به کارنامه یک فرد نگاه کرد، اینکه او کجا بوده و در پست‌هایی که داشته است منشا چه تحولاتی بوده است. به نظر من در ارزیابی یک مدیر فقط کارنامه اوست که اهمیت دارد چون حتی خیلی از مدیرانی که تحصیلات مرتبطی هم با حرفه شان دارند لزوماً افراد موفقی نبوده‌اند. حتی گاهی سن و سال کمی داشته‌اند اما آن هم عامل موفقیت نبوده است. کارنامه است که روشن می‌کند فردی موفق خواهد بود یا خیر.

دلاوری درباره تغییرات فعلی سازمان صداوسیما هم گفت: من از این تغییرات مثل خیلی از تغییرات دیگر استقبال می‌کنم و از هر اتفاقی که موجب بهتر شدن کار شود خوشحالم. البته هر تغییری موجب بهبود نمی‌شود اتفاقات بزرگ نیاز به طراحی دقیق دارد. یعنی بگوییم الان در چه وضعیتی هستیم و در یک دهه آینده قرار است به کجا برسیم و برای این برنامه‌ها هم طراحی داشته باشیم. شاید این تغییراتی که در سازمان صداوسیما پیش آمد مقدمه‌ای باشد که این برنامه‌ریزی‌ها شکل بگیرد.

روایت دوم) ‏‬ میلاد دخانچی: معنی «مدیریت» واکنش به گاف‌ها نیست!

میلاد دخانچی مجری دیگری است که او را بیشتر با برنامه‌هایی چون «جیوگی» و گفتگوهایی درباره جامعه، نخبگان، فرهنگ و… می‌شناسیم. او از برنامه‌سازانی است که کار خود را از بخش بین‌الملل رسانه ملی و در شبکه پرس‌تی‌وی آغاز کرد و بعد به‌واسطه برنامه‌های جنجالی‌اش خبرساز شد.

دخانچی که این روزها اجرایی هم در تلویزیون ندارد درباره نفس تغییرات اخیر در صداوسیما با همان صراحت آشنایش در اجرای برنامه‌های تلویزیونی به خبرنگار مهر گفت: تا جایی که اطلاع دارم آقای علی عسکری مدتی بود می‌خواست مرتضی میرباقری معاون سیما را به دلیل اختلافاتی که با هم داشته‌اند تغییر دهد. واقعیت این است آقای میرباقری در حوزه معاونت سیما ضعیف عمل کرد. معاون سیما باید مدیر سیما باشد و واقعاً مسائل را مدیریت کند. اینکه بالا بایستید و فقط حکم انتصاب بزنید و بعد ببینید چه کسی گاف داده و نسبت به آن واکنش نشان دهید مدیریت نیست.

این برنامه‌ساز و مجری تلویزیون درباره حضور شاه‌آبادی در کسوت معاونت سیما نیز بیان کرد: نفس تغییر یک قدم رو به جلو است اما باید دید شاه‌آبادی می‌خواهد مدیر ایده‌ها باشد یا می‌خواهد صرفاً کارتابل امضا کند و حکم بدهد.

این مجری تلویزیون با اشاره به ریاست محمد سرافراز بر صداوسیما اظهار کرد: محمد سرافراز می‌خواست کاری انجام دهد شاید کارش اشتباه بود اما فارغ از اشتباه یا درست بودن، برنامه‌هایی داشت که می‌خواست آن‌ها را اجرایی کند اما نشد و باید دید اکنون معاون سیما چقدر چنین برنامه‌هایی را در دستور کار خود دارد.

مجری «جیوگی» درباره این تغییرات و اینکه چقدر تحولات مثبت را در پی خواهد داشت، عنوان کرد: زمانی افراد را جا به جا می‌کنید و هدفی را دنبال می‌کنید. راهبردهای کلانی دارید و بسته به آن راهبردها دست به تغییر می‌زنید. من اما اعتقاد دارم صداوسیما راهبرد کلان و جدیدی ندارد لذا از تغییر افراد بیشتر دلیل هماهنگی با مدیریت کلان به ذهن می‌رسد.

دخانچی درباره فضای فکری تلویزیون در رشد ایده‌ها و خلاقیت‌ها در حوزه علوم انسانی هم عنوان کرد: در همین مدت، چهار بار برای اجرای برنامه‌های مختلف از طرف تهیه‌کنندگان دعوت شده‌ام اما بعد از اینکه شرایطم را گفتم اتفاقی نیفتاد و تهیه‌کننده به طور مثال یا نتوانست آن ایده‌ها را محقق کند و یا گفت که شبکه و مدیریت شبکه مخالفند. فضای تلویزیون در حوزه علوم انسانی بسته است و بیشتر به‌نظر می‌رسد فضای شبکه نسیم بر کلیت امروز تلویزیون حاکم است.

روایت سوم) بیژن نوباوه: جوان‌گرایی یعنی «تفکر جوان»

با وجود این نگاه‌های انتقادی اما برخی هم تغییرات اخیر صداوسیما را کاملاً مثبت ارزیابی می‌کنند و پیشنهادهایی هم برای معاونت جدید سیما دارند. از جمله بیژن نوباوه یکی از فعالان قدیم حوزه رسانه که همکاری‌های مختلفی هم با سازمان صداوسیما داشته است. نوباوه به تازگی دوباره به مجلس شورای اسلامی ورود کرد و به عنوان یکی از دو نماینده مجلس در شورای نظارت بر صداوسیما انتخاب شده است.

بحث تغییرات صداوسیما را با نوباوه مطرح کردیم و نظر و تحلیل وی را نسبت به این تغییرات جویا شدیم که با رویکرد مثبت نسبت به این تغییرات به خبرنگار مهر گفت: این بار خوشبختانه دو تغییر خوب انجام شد که اولی حضور حمید شاه آبادی در معاونت سیما بود و بعدی جایگزین شدن علی بخشی‌زاده در معاونت صدا. شاه آبادی سال‌ها سابقه فرهنگی در وزارت ارشاد دارد و طی سه سال حضورش در رادیو اتفاقات خوبی را رقم زده است و کارنامه نسبتاً خوبی دارد.

وی اضافه کرد: شاه آبادی توانست رادیو را با بیشترین مخاطب همراه کند و آن را ارتقا دهد. آمدنش به سیما رویکرد خوبی برای سازمان است و حتماً با توجه به تجربه‌هایش برنامه‌هایی هم دارد.

نوباوه درباره الزامات و اقدامات اولیه در حوزه معاونت سیما بیان کرد: امیدوارم شاه آبادی با نگاه «انقلاب محوری» که داشته است در استفاده و بهره‌گیری از نیروهای متدین و مدیران کارآزموده بکوشد. جریان فیلمنامه‌نویسی در تلویزیون ضعف‌های عمده دارد و هنوز نویسندگان خوب در سازمان بروز و ظهور ندارند. حتی تهیه‌کنندگانی داریم که در بخش‌های مختلف خارج از سازمان هستند و فعالند و باید در جذب تهیه‌کنندگان خوشنام تلاش کرد.

نوباوه: صداوسیما آنقدر برای مردم رو است که هر حاشیه‌ای با حساسیت‌های بالایی مواجه می‌شود. امروز هر تصمیمی بگیرید مردم شب نتیجه آن را روی آنتن تلویزیونی می‌بینند و شاید دیگر ارگان‌ها و سازمان‌ها هر تغییر و تحولی هم داشته باشند اینقدر در برابر مخاطب آشکار نباشد
این نماینده مجلس شورای اسلامی در ادامه درباره حضور علی بخشی‌زاده در معاونت صدا نیز گفت: بخشی زاده یکی از متدین‌ترین نیروهای صداوسیماست هم سابقه سازمانی خوبی دارد و هم تجربه‌های مهمی دارد، مدیر شبکه دو سیما بوده و در بخش‌های مختلفی حضور داشته است.

وی درباره اینکه تغییرات چگونه باید به تحولات مثبت بینجامد اظهار کرد: تغییر و تحولات لازم است و من تا اینجا آنها را مثبت می‌دانم. اعتقاد مهمی دارم که مدیران باید از کسانی باشند که تخصص داشته باشند و به این ترتیب اتفاقات درستی رقم می‌خورد. هرچند صداوسیما آنقدر برای مردم رو است که هر حاشیه‌ای با حساسیت‌های بالایی مواجه می‌شود. امروز هر تصمیمی بگیرید مردم شب نتیجه آن را روی آنتن تلویزیونی می‌بینند و شاید دیگر ارگان‌ها و سازمان‌ها هر تغییر و تحولی هم داشته باشند اینقدر در برابر مخاطب آشکار نباشد.

نوباوه درباره لزوم تغییر در دیگر معاونت‌ها نیز گفت: عملکرد هر معاونت در حد و اندازه خودش بسیار مهم است و اگر قرار باشد تحولی ایجاد شود باید دید چقدر ضرورت دارد مثلاً معاونت سیاسی یکی از قوی‌ترین معاونت‌های سازمان است که کارنامه خود را هم نشان داده است.

وی در پاسخ به برخی انتقادات مطرح شده با محوریت فقدان جوان گرایی در انتصابات اخیر هم گفت: این نوع نگاه به جوان گرایی را مردود می‌دانم. جوان گرایی شعار خوبی است اما باید دید چقدر در این شعار به جوان گرایی به معنای فکری آن توجه شده است اینکه آدم‌ها تفکر جوانی داشته باشند و هنوز بتوانند دست به اقدامات جدید بزند مهم است نه سن و سال.

نوباوه با ارزیابی همه احکامی که علی عسکری چندی پیش و طی یک روز صادر کرد، همه را گامی رو به جلو دانست و تصریح کرد: رویکرد اول نسبت به این تغییر و تحولات مثبت است اما درباره حذف ساختار یکی از معاونت‌ها باید بررسی کرد و دید این تغییر بر چه اساسی بوده است.

روایت چهارم) حسن شمشادی: غفلت از تغییرات مهمتر!

در عین حال برخی از کارشناسان هم هستند که انتقاداتی به تغییرات اخیر داشته و دارند؛ از جمله معروف‌ترین آنها می‌توان به حسن شمشادی خبرنگار باسابقه صداوسیما اشاره کرد که چند وقتی است بازنشسته شده و سال‌ها به عنوان خبرنگار برون‌مرزی در رسانه ملی فعالیت می‌کرد.

شمشادی درباره انتصابات اخیر عبدالعلی علی عسکری و اینکه چه تحولات مثبتی را در پی خواهد داشت به خبرنگار مهر بیان کرد: آقای علی عسکری بعد از حدود چهار سال مسئولیت در چند وقت گذشته تغییراتی را انجام داد که با نگاهی که رهبر انقلاب روی آن تاکید دارند باید نگاه ما هم امیدوارانه باشد که ان شاءالله تغییرات مثمر ثمری خواهد بود و در معاونت سیما، صدا و فضای مجازی، مفید خواهد بود.

وی در سخنانش به غفلت از یک معاونت مهم اشاره و اضافه کرد: علی رغم تغییراتی که در معاونت صدا و معاونت سیما می‌بینیم که به آن امیدوار هم هستم باید اشاره کرد که ما هیچ تغییری در معاونت سیاسی نمی‌بینیم. معاونت سیاسی یکی از ارکان اصلی رسانه ملی است که پخش خبر را در دستور کار دارد. در تمام دنیا هم یکی از بخش‌های اصلی تحلیل خبر و اطلاع رسانی است اما در این حوزه هیچ تغییری دیده نمی‌شود و لازم بود در کنار دیگر معاونت‌ها این تغییر هم صورت می‌گرفت.

شمشادی ادامه داد: معتقدم معاون فعلی سیاسی سازمان صداوسیما هر خدمتی را که می‌توانسته انجام دهد به گمانم در زمان عزت‌الله ضرغامی انجام داده است. آقای سرافراز ایشان را که بازنشسته شده بود کنار گذاشت و بعد آقای علی عسکری وی را دوباره بر سر کار آورد. البته مساله من ورود دوباره ایشان به سازمان نیست مساله این است که در این چند سالی که وی بر سر کار بوده چه اقدامی انجام داده است؟ به ویژه که در معاونت سیاسی بحث شخص نیست بلکه بحث گروهی است که سال‌هاست در حوزه تحلیل و تفسیر و اطلاع رسانی کار می‌کند و خروجی تفکرشان روی آنتن است. نتیجه این خروجی هم در هر نظرسنجی منصفانه‌ای مشخص است که اعتماد مخاطب چقدر بوده و به کجا رسیده است؟ و یا چند درصد خبرها را دنبال کرده و به آن اعتماد می‌کنند.

شمشادی: به ویژه که در معاونت سیاسی بحث شخص نیست بلکه بحث گروهی است که سال‌هاست در حوزه تحلیل و تفسیر و اطلاع رسانی کار می‌کند و خروجی تفکرشان روی آنتن است. نتیجه این خروجی هم در هر نظرسنجی منصفانه‌ای مشخص است که اعتماد مخاطب چقدر بوده و به کجا رسیده است؟

وی درباره اینکه چقدر حوزه معاونت سیاسی افراد به روز و متخصص دارد، بیان کرد: البته ممکن است که از صدر تا ذیل معاونت سیاسی افراد حرفه‌ای و تاثیرگذاری در حال کار باشند اما مدل برنامه‌ریزی و اتاق فکری که در معاونت سیاسی وجود دارد بستر فعالیت به تفکرات نو را نمی‌دهد، اینها فکر می‌کنند تنها خودشان می‌فهمند و غیر آنها کسی حرفی بزند درست نیست، تاکتیک‌های خبری را فقط اینها می‌دانند و آنچه را خودشان فکر می‌کنند درست است اعمال می‌کنند.

این کارشناس بازنشسته رسانه ملی اظهار کرد: من خودم را نمی‌گویم اما از باقی کسانی که بازنشسته شده‌اند چه استفاده‌ای شده است. از بازنشسته‌هایی بهره گرفته می‌شود که ظرفیت‌های آن‌ها تمام شده است، بله قربان گو هستند و نظر انتقادی و یا نقد مصلحانه و با راهکار ندارند.

شمشادی در واکنش به این سوال خبرنگار که چقدر ممکن است برخی انتقادات اخیر او به دلیل بازنشستگی‌اش از صداوسیما و برخی محدودیت‌هایی که از طرف مدیریت تلویزیون برایش اعمال شده باشد، تصریح کرد: اگر حسن شمشادی را از سال ۹۰ در فضای مجازی پیگیری کنید، متوجهید که این انتقادات مربوط به ۱۴ یا ۱۵ ماه اخیر که بازنشسته شده‌ام نیست. زمانی که شمشادی بازنشسته شد باتوجه به قانونی که درباره سابقه ایثارگری وجود داشت می‌توانست تا ۱۰ سال دیگر همچنان در سازمان خدمت کند با این حال با توجه به شرایط موجود من عطای سازمان را به لقای آن بخشیدم. نکته بعدی اینکه من همه دغدغه‌ها و مسائلم را از حیث نقدهایی درون سازمانی مطرح کرده‌ام.

وی اضافه کرد: ماموریت من فروردین سال ۹۴ به طور رسمی در سوریه پایان یافت و به تهران بازگشتم و تا مرداد ۹۸ که به طور رسمی بازنشسته شدم حدود چهار سال و نیم شیفت شب خبرگزاری صداوسیما کار کردم چراکه هیچ نگاه مثبتی برای تغییر در آنتن صداوسیما و خبر و احترام و جلب توجه مخاطب ندیدم. مدیران هم از حضورم در شیفت شب استقبال کردند چون دیگر مرا نمی‌دیدند و انتقادی هم از من نمی‌شنیدند!