نسبت عدالت و توسعه، درس هایی از اعتراضات آمریکا

گروه اقتصادی- میثم ظهوریان دکترای مدیریت رفتاری و پژوهشگر اقتصادی نوشت:جنبش وال_استریت و جنبش اعتراضی اخیر در آمریکا را می توان ذیل مسئله مبارزه با اشکال مختلف بی عدالتی مفهوم سازی نمود. مهمترین دلالت اعتراضات اخیر آمریکا می تواند در نسبت عدالت و توسعه تعریف شود.

به گزارش بولتن نیوز، آمریکا حدود چهار درصد از جمعیت دنیا را دارد اما 29% از کل ثروت دنیا در اختیار این کشور است. یعنی بیش از 7 برابر مقداری که در شرایط #برابری مطلق بین ملت ها سهم این کشور بود؛ اما به واسطه ساختار اقتصادی ناعادلانه درونی نظام #سرمایه_داری 51 میلیون آمریکایی در فقر مطلق هستند.

فارغ از وضع موجود روندهای مرتبط با نابرابری نیز دامن زننده نارضایتی در بین مردم آمریکا است. در دهه 1970 میلادی، #یک_درصد نخست از #ثروتمندترین آمریکایی ها 10 درصد از کل درآمد ملی را به خود اختصاص داده بودند. در سال 2007 با افزایش نابرابری این عدد به 24 درصد رسیده بود.

در سال 2011، با رشد بیشتر نابرابری 40 درصد ثروت آمریکا در اختیار یک درصد ثروتمند بوده است. همچنین طی سه دهه گذشته سهم #یک_هزارم نخست از ثروتمندترین آمریکایی ها از ثروت ملی نیز از 9 درصد به 22 درصد افزایش یافته است. اگر به جای افراد خانوارها را در این معادله محاسبه کنیم این فاصله افزایش نیز پیدا می کند.

افزایش فاصله #اقتصادی فاحش موجود در آمریکا تنها به این کشور منحصر نیست. بر اساس داده های #بانک_جهانی، تقریباً همه کشورهای عضو سازمان همکاری و #توسعه_اقتصادی، در بعد از دهه 1980 و پس از ظهور سیاست های تند بازار در دولت های #تاچر و #ریگان و توصیه همین سیاست ها توسط #بانک_جهانی و صندوق بین المللی پول با افزایش قابل توجه نابرابری مواجه بودند

توماس_پیکتی در کتاب مشهور سرمایه در قرن بیست و یکم، گرایش به #نابرابری_اقتصادی را از ویژگیهای ذاتی نظام سرمایه داری می داند. البته به اعتقاد وی سال های میانی قرن بیستم مستثنی از این قاعده است. دو عامل بروز جنگ های جهانی و ظهور #کمونیسم باعث می شود حکومت های سرمایه داری برای دفاع از ماهیت خود تعدیل نابرابری را در دستور قرار دهند. اما بعد از تضعیف کمونیسم و رفع خطر آن از دهه 1980 دوباره سیاست های تند تشدید کننده نابرابری در دستور این کشورها قرار می گیرد.

فوکویاما صاحب نظریه «پایان تاریخ»، که در سال ۱۹۹۲ و اوج اقتدار #سرمایه_داری پس از پایان جنگ سرد، لیبرالیسم را تکامل ایدئولوژیک بشریت و آخرین شکل حکومت بشری دانسته بود امروز از بازگشت به #سوسیالیسم می گوید و به لیبرال‌ها در این باره هشدار می دهد. او در گفتگویی در باب احیای چپ در آمریکا و انگلستان می گوید « #سوسیالیسم نه‌تنها قابلیت ظهور مجدد دارد بلکه اجبارا باید بازگردانده شود. دوره متمادی استقلال #بازار که در زمان ریگان و تاچر آغاز شد، از جوانب مختلف آثار فاجعه‌باری داشته است.». گفته های وی به عنوان نماد بازگشت از نظام شکست خورده تر سرمایه داری به سمت الگوی شکست خورده سوسیالیسم است.

سیاست های اقتصادی #سرمایه_داری از سال 92 در کشور ما نیز در برخی حوزه ها رشد قابل توجهی داشته است. گزارش اخیر مرکز پژوهش های مجلس نشان می دهد #درآمد_سرانه و #قدرت_خرید هر ایرانی (با حذف عامل تورم) بین سال های 90 تا 98 بیش از 34 درصد کاهش داشته است.

همین گزارش نشان می دهد میزان #شاخص_نابرابری اقتصادی (#ضریب_جینی) که بین سال های 86 تا 92 کاهش داشته و از 41 به 36 رسیده است، پس از سال 92 به طور مستمر افزایش سالیانه داشته است و اکنون به بیش از 40 رسیده است. در واقع همان قدرت خرید ملی که 34 درصد کاهش یافته نیز در مقایسه با سال 92 امروز نابرابرتر و به نفع بخش بالای #هرم_درآمدی توزیع می شود.