در برخی از موضوعات «اجتهاد تاریخی» کردم

گروه سینما و تلویزیون: شش‌سال پس از پایان پخش «مختارنامه»، حالا کارگردان آن حرف و حدیث‌هایی را درباره این سریال مطرح کرده و به برخی از آنها پاسخ داده است. داود میرباقری، کارگردان سریال‌های تاریخی- مذهبی سیمای جمهوری اسلامی ایران، از هزینه حدود ٢٥ تا ٣٠‌میلیارد تومانی مختارنامه بحث به میان آورده و این را هم گفته است که بخشی از «مختارنامه» اجتهاد تاریخی خود اوست.

اجتهاد تاریخی در مختارنامه

 به گزارش بولتن نیوز به نقل از روزنامه شهروند، میرباقری در بخشی از صحبت‌هایش که مربوط به سریال «مختارنامه» بود، گفت: قسمت‌هایی از سریال که اسناد و روایات متقن و محکم داشته، بدون تغییر به نمایش گذاشته شد و قسمت‌هایی از سریال بر اساس اجتهاد شخصی‌ام بوده است. او در توجیه این موضوع تأکید داشته: در تاریخ طبری هم نگارنده اعلام کرده که برخی موارد شنیده‌هاست و در رد یا تأیید آن خود خواننده به عقلش رجوع کند.

این گفته‌های کارگردان سریال پرمخاطب مختارنامه به آن بحث‌هایی ارجاع دارد که زمان پخش این سریال توسط برخی از نام‌آشناهای تاریخ اسلام مانند دکتر محمدحسین رجبی‌دوانی مطرح شده بود. این گفته‌ میرباقری درحالی است که همان زمان در برنامه تحلیلی «هنگام درنگ» شبکه یک سیما که بعد از پخش مختارنامه روی آنتن می‌رفت، ایرادات مختلف تاریخی به استناد منابع، به سریال وارد شده است.

میرباقری در بخشی از سخنان خود، در پاسخ به این سوال که دلیل انتخاب و ساخت سریال «مختارنامه» چه بود، گفت: هم شرایط اجتماعی و هم شرایط تولید من را به سمت ساخت مختارنامه هل داد! در ابتدا من ساخت سریال «سلمان فارسی» را پیشنهاد داده بودم که پس از حدود دو‌سال رفت‌وآمد، مدیران تلویزیون اعلام داشتند که الان شرایط برای تولید آن مهیا نیست و پیشنهاد کار دیگری تحت عنوان «نهضت توابین» که توسط فرد دیگری نوشته شده بود را دادند که نهایتا این موضوع بر دل من ننشست؛ در همین حین که مشغول پژوهش و بررسی موضوع نهضت توابین بودم با «مختار» آشنا شدم و احساس کردم که مختار شخصیت محبوب من است و او را دوست دارم؛ به همین ترتیب مختار را به جای نهضت توابین پیشنهاد دادم و مورد قبول واقع شد.

کارگردان «مختارنامه» با انتقاد از بحث‌هایی که برخی از مدیران درباره بودجه مطرح کردند و همین عامل باعث شده که آثار فاخر دیگر تولید نشود، گفت: «مختار» به روایتی ۲۵‌میلیارد و به روایتی دیگر ۳۰‌میلیارد هزینه داشت. فارغ از پخش چندین‌باره از تلویزیون و عرضه در دیگر کشورهای مسلمان، به‌طور متوسط چند خانواده ایرانی یک مجموعه «مختار» را خریده و در خانه دارند. آن هم مجموعه‌ای که قیمتش ۱۵ تا ۱۶‌هزار تومان است. بر این اساس مگر می‌شود هزینه تولید برنگشته باشد!

میرباقری در بخشی دیگر، با اشاره به حضور ایرانیان در نهضت مختار بر این موضوع تأکید کرد که نهضت مختار بدون حضور ایرانیان معنا ندارد و به محض حذف ایرانیان بود که نهضت شکست خورد. ایرانیان از بدو تولد شیعه کنار آن بودند اما برایم همیشه سوال بوده که چطور در روز عاشورا کنار امام(ع) نبودیم؟! ریشه‌های شیعه توسط سلمان فارسی به این مملکت آورده شد، پس چرا ایرانیان در کربلا کنار سیدالشهدا(ع) نبودند؟ باید در این‌باره تحقیق کرد و حتما دلایلی در این‌باره وجود دارد.

ضرورت اجتماعی ساخت سریال تاریخی

داود میرباقری که به نظر می‌رسد حالا دیگر می‌توان او را یکی از متخصصان ساخت سریال‌های تاریخ اسلام نام نهاد، در یک برنامه تلویزیونی حاضر شد و به سوالات مختلف در زمینه ساخت سریال‌های مذهبی - تاریخی پاسخ گفت. او در بخشی از این برنامه، درباره ضرورت اجتماعی ساخت سریال‌هایی مانند مختار و سریال امام علی(ع) افزود: اگر این فرهنگ عاشورایی نبود، قطعا این اتفاق بزرگ یعنی انقلاب اسلامی به آن شکل رخ نمی‌داد. در زمان دانشجویی می‌دیدم که با وجود این همه اشخاص و اتفاقات مهم در حوزه‌های مختلف، متاسفانه در حوزه فیلم و سینما در بخش آثار مذهبی کمبودهایی وجود دارد که این کمبود مرا رنج می‌داد؛ لذا دغدغه و اعتقاد شخصی من باعث ورود و ساخت چنین آثاری شد که یک دهه از عمر مرا که مدت کمی هم نیست صرف خود کرد و احساس کردم که احوالات شخصیت‌های آثاری همچون امام علی(ع) و مختار بسیار روی جامعه اثرگذار خواهد بود و با این جنس کارهاست که زندگی انسان معنا و شکل می‌گیرد.

سلمان را همان‌طور می‌سازم که نوشتم

میرباقری با گله از مسئولان فرهنگی و برخی دیگر از موثران در ساخت سریال‌های تاریخی- مذهبی، در تولید آثار فاخر و اثرگذار گفت: چقدر باید به خاطر «سلمان» روح و زندگی‌ام زخم بخورد؟ این زخم‌ها زمانی اجر دارد که نتیجه داشته باشد. من ۱۵‌سال پیش «سلمان» را نوشته‌ام و آماده است، دیگر خسته شده‌ام از این نوع کار کردن، یعنی شما سال‌ها زحمت می‌کشی، پدر خود را درمی‌آوری ولی آخر کار با آنچه فکر می‌کردی تفاوت دارد و موضعگیری‌ها، کمبود امکانات و یک تغییر مدیریت این همه لطمه به کار وارد می‌کند. او افزود: سلمان را این‌گونه نخواهم ساخت. سلمان را همان‌طوری می‌سازم که فکر کردم. همان‌طوری می‌سازم که نوشتم. کارگردان «سلمان فارسی» این را هم گفت که به اعتقاد من «سلمان فارسی» یک پروژه جهانی است به‌خصوص که موضوعش جست‌وجوی خداست که موضوعی بشری و سرگردانی نوع بشر است و همه جهانیان سال‌هاست که با آن درگیرند. شخصا به لحاظ ساختار همه بضاعتم را روی فیلمنامه گذاشتم تا کار جذابی شود تا هم مخاطبان حرفه‌ای و هم مخاطبان عام از آن لذت ببرند.

او با اشاره به وقتی که برای «سلمان فارسی» گذاشته، تأکید کرد: می‌خواهم باقیمانده عمرم را با سلمان باشم. سلمان همان کسی بود که به دنبال منجی می‌گشت و قبل از اسلام به مسیح به‌عنوان منجی فکر می‌کرد اما بعد از اسلام عشق به علی(ع) است که حالش را خوب می‌کند.

میرباقری با بیان این‌که به غیراز فیلمنامه «سلمان فارسی» هر جا که باشد «دفتر سلمان» را همراه دارد، گفت: در «دفتر سلمان» که دو جلدش تمام شده و به جلد سوم رسیده هر آنچه در کوچه و خیابان و حین سفر درباره سلمان به ذهنم می‌رسد، می‌نویسم شاید هنگام اجرا به دردم بخورد.

به گفته این کارگردان آثار تاریخی، درک شخصیت‌های منفی چون به ما نزدیکترند، راحت‌تر است اما درک امثال مالک اشتر، مختار و حالا سلمان واقعا دشوار است و نیاز دارد به کندوکاو ذهنی فراوان.

سید داود میرباقری پیش از سلمان فارسی که هنوز ساختش به‌بار ننشسته، ساخت آثاری چون امام علی(ع)، مسافر ری، معصومیت از دست رفته و مختارنامه را در کارنامه خود دارد. او ساخت مجموعه سلمان فارسی را در دست دارد اما مشکلات مالی هنوز به او اجازه این اقدام را نداده است.