با بهبود روابط و صلح در منطقه به هاب گردشگری اسلامی تبدیل شویم

گروه فرهنگی: طی حکمی از سوی دکتر پرویز افشار معاون محترم وزير كشور و رئیس مرکز توسعه گردشگری سلامت کشورهای اسلامی، مهندس فریبرز کریمی به سمت مشاور عالی و اقتصادی ریاست مرکز و دکتر امید محمد علیخان به سمت مشاور تحقیقات و فناوری مرکز توسعه گردشگری کشورهای اسلامی منصوب شدند.

به گزارش بولتن نیوز، طی مراسمی که روز یکشنبه مورخ 12/06/96 با حضور دکتر مهدی کریمی رئیس شورای عالی سیاست‌گذاری مرکز توسعه گردشگری کشورهای اسلامی و دکتر مجید زنگویی دبیر مرکز توسعه گردشگری سلامت کشورهای اسلامی برگزار شد، احکام مزبور به‌صورت جداگانه تحویل ایشان گردید.

دکتر مهدی کریمی در این نشست اظهار امیدواری کرد که با بهره‌مندی از ظرفيت ويژه بخش‌های خصوصي فعال در عرصه سلامت كشورهاي اسلامي و در تعاملي سازنده با نهادهاي دولتي موجبات بهره‌مندی هر چه بيشتر جامعه مسلمانان از خدمات سلامت كشورها را فراهم آورده و ارتباطات بین‌المللی در اين حوزه تأثیرگذار را تسهيل بخشیم.

وی ۲۵ کشور آسیایی را که با ایران مشابهات و مراودات فرهنگی دارند، به‌ عنوان بازار هدف گردشگری سلامت ذکر کرد و افزود: بیشترین مراجعان برای درمان در ایران از کشور عراق است. سالی یک‌میلیون عراقی برای زیارت به ایران می‌آید که ۲۵ درصد آن‌ها انگیزه درمان نیز دارند. بعدازآن، جمهوری آذربایجان و کشورهای حوزه خلیج‌فارس و عربی بیشترین مراجعه‌کنندگان درمانی به ایران هستند.

کریمی با بیان اینکه بیشترین استقبال خارجی‌ها برای کاشت مو، جراحی پلاستیک و درمان بیماری‌های صعب‌العلاج بوده، گفت: ایران در سال 1394 از محل جذب گردشگرانی که برای درمان آمدند، نزدیک به ۱.۲ میلیارد دلار درآمد کسب کرده است.

فریبرز کریمی درعین‌حال ایران را کشوری ناشناخته برای گردشگران سلامت دانست و گفت: تاکنون اطلاع‌رسانی درستی دراین‌باره نشده است، این حوزه خاص است و کشورهای دیگر خدمات ایران را خیلی نمی‌شناسند؛ از طرفی بیشتر آن‌ها با خانواده برای تفریح و گردش به ایران می‌آیند که در کنار آن برای درمان هم اقدام می‌کنند.

وی درباره برنامه‌ریزی برای جذب گردشگرانی از 25 کشورِ هدف توضیح داد: اعتقاد ما بر این است که نباید مباحثی را مطرح کرد که نشدنی است. در شرایطی که هنوز برای ۲۵ کشوری که شباهت‌های فرهنگی داریم، برنامه‌ریزی نکرده‌ایم، چطور می‌خواهیم برای بازارهای دیگری همچون اروپا برنامه‌ریزی داشته باشیم. ما نمی‌خواهیم برای آمدن گردشگر و بازاریابی تبلیغ کنیم، چون با توجه به پیشینه پزشکی ایران، ناخواسته تقاضا داریم. فقط باید برای آن برنامه‌ریزی کنیم که ما هم در حال انجام این کار هستیم.

ظرفیت‌های توریسم گردشگری و سلامت در ایران

کریمی گفت: ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﺳﻼﻣﺖ و ﺗﻮرﯾﺴﻢ درﻣﺎﻧﯽ ازجمله حوزه‌هایی است که می‌تواند با سرمایه‌گذاری‌های لازم در ساخت هتل‌ها و رستوران‌ها و مراکز تفریحی و افزایش تعداد بیمارستان‌ها و تخت‌های بیمارستانی و مراکز درمانی در گستره جغرافیای ایران و بهره گرفتن از آن بخش از پزشکانی که بی‌کار هستند و نیز سرمایه‌گذاری در مراکز توریستی کشور به یکی از درآمدزاترین بخش‌های اقتصادی کشور تبدیل شود.

وی با اشاره به اینکه صرف سرمایه‌گذاری فیزیکی نمی‌توان چندان امیدی به افزایش درآمدها در بخش گردشگری سلامت و توریسم درمانی داشت و دراین‌بین روابط بین‌المللی عالی و به‌دور از تخاصم ازجمله مهم‌ترین عواملی است که باید موردتوجه قرار گیرد، افزود: دراین‌بین نگاهی به ظرفیت‌های توریسم گردشگری و سلامت در ایران به‌عنوان یک کشور اسلامی با دیگر کشورهای اسلامی منطقه نیز نشان می‌دهد که در مرحله نخست باید روابط فی‌مابین دولت‌ها به سمت بهبودی حرکت کند و در مرحله بعد می‌توان امیدوار بود که با پایان جنگ‌های منطقه‌ای و برچیده شدن تروریسم فضای امن‌تری برای کسب درآمدهای بیشتر از توریسم حاصل شود.

وی تصریح کرد: جنگ در عراق و سوریه و لبنان و عمان و بحرین و پاکستان و افغانستان و بحران سازی بین شیعه و سنی و فضای سیاسی همراه با تشنج بین کشورهای حاشیه خلبج فارس و اتحادیه عرب با ایران چیزی نیست که بتوان به‌راحتی از کنار آن عبور کرد و امیدوار بود که در این فضا بتوان گردشگری اعم از توریسم سلامت و غیرازآن چه به شکل اسلامی و چه غیر اسلامی را توسعه داد.

کریمی در ادامه گفت: هرچند در این فضای ناآرام  ایران می‌توانست با بهره‌گیری از برجام حداقل در طی دو سال گذشته تاکنون با جذب سرمایه‌گذاری خارجی زیرساخت‌های توریسم و به‌خصوص توریسم گردشگری سلامت را ارتقا داده و جذاب‌تر نماید.

وی افزود: ایران به‌عنوان کشوری امن که از امکانات سرزمینی متنوعی برخوردار است و ظرفیت‌های علمی آن نسبت به دیگر کشورهای منطقه قابل‌مقایسه نیست و به‌عنوان کشوری اسلامی که صدها سال است اقوام شیعه و سنی در صلح و آرامش در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند، می‌توانست تاکنون به هاب توریسم در منطقه تبدیل شود. پتانسیل بالفعلی که در سالهای پس از انقلاب و به دلیل فشارهای بین‌المللی و روابط خصمانه کشورهای منطقه و فرا منطقه هرگز نتوانسته است بالفعل شده و حداقل‌های مورد انتظار را فراهم کند.

کریمی تصریح کرد: گسترش صنعت گردشگری علاوه بر نقش و تأثیر آن در ابراز هویت ملی، موجب ارتقای ابعاد وسیع اقتصادی ازجمله ایجاد فرصت‌های شغلی، درآمدزایی، كاهش فقر و گسترش عدالت اجتماعی و رفاه در جامعه می‌شود. در ﻣﯿﺎن حوزه‌های ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮔﺮدﺷﮕﺮی، ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﺳﻼﻣﺖ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ و مزیت‌های رﻗﺎﺑﺘﯽ از ﺗﻮﺟﻪ زﯾﺎدی ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪه اﺳﺖ.

*توریسم درمانی یا گردشگری سلامت چیست؟

سازمان جهانی گردشگری (WTO) به‌طور خاص، گردشگری سلامت را چنین تعریف می‌کند : استفاده از خدماتی که به بهبود یا افزایش سلامتی و افزایش روحیه فرد (با استفاده از آب‌های معدنی ، آب‌وهوا یا مداخلات پزشکی) منجر می‌شود و در مکانی خارج از محل سکونت فرد – که بیش از ۲۴ ساعت است – به طول می‌انجامد.

گردشگری سلامت یا توریسم درمانی موضوع جذابی در صنعت توریسم و صنعت خدمات پزشکی و زیبایی است. هرساله میلیون‌ها نفر در سراسر دنیا برای دریافت خدمات باکیفیت‌تر و ارزان‌تر درمانی به کشورهای دیگر سفر می‌کنند. تایلند، مکزیک و هند جزو مقاصد جذاب گردشگری سلامت در دنیا هستند. به‌طور متوسط درآمد حاصل از توریست درمانی بیش از ۳ برابر توریسم معمولی است.  طبق آمار آژانس توریسم درمانی (MTA)  در سال ۲۰۱۵ بیش از ۱۰ میلیون نفر برای دریافت خدمات زیبایی و درمانی به آسیا سفرکرده‌اند. در منطقه‌ی خاورمیانه ترکیه، اردن و امارات برنامه‌های زیادی برای جذب گردشگر سلامت داشته‌اند و توانسته‌اند موفقیت‌های چشمگیری در جذب مسافر داشته باشند. در این میان ایران به دلایل متعددی مزیت‌های رقابتی و پتانسیل بالایی درزمینهٔ ی جذب گردشگر درمانی دارد که برخی از آن‌ها را در ادامه برمی‌شماریم:

مقوله‌ی گردشگری سلامت فراتر از گردشگری درمانی است. آب‌های گرم و معدنی و لجن درمانی همراه با امکانات طبیعی نیز شامل مقوله‌ی گردشگری سلامت است. شعار جهانی توریسم سلامت، امکانات و خدمات در حد کشور‌های جهان اول یا پیشرفته و قیمت‌ها و هزینه‌ها در حد کشور‌های درحال‌توسعه و جهان سوم است.

*چشمه‌های آب‌معدنی

شواهد و آثار فراوانی از اهمیت آب‌های معدنی و گرم نزد ایرانیان وجود دارد. به‌ویژه دسته‌بندی‌های بوعلی سینا که این مناطق را به آسایشگاه‌های معنوی، چشمه‌های درمانی و آب‌های گرم تقسیم کرده و نحوه استفاده از هر دسته را موردبررسی قرار داده، نشان از اهمیت علمی این‌گونه مناطق نزد ایرانیان است. پیش از آن نیز یادگارهای باقیمانده در شهر نیشابور نشان‌دهنده نظام کانال‌کشی سنگی برای انتقال آب چشمه معدنی به نزدیکی معبد آناهیتا است. این وضعیت یادآور موقعیت چشمه قدیمی مرانو در ایتالیا با قدمتی پنج‌هزارساله است. چشمه‌های معدنی مناطق مختلف ایران دارای بیش از ۳۰ عنصر معدنی از قبیل منیزیم، پتاسیم، سولفور، کلسیم و غیره هستند و برخی از آن‌ها خواص رادیواکتیویته دارند.

در طول زمان، گردشگری مبتنی بر استفاده از آب‌های معدنی مفهوم وسیعی یافت به‌طوری‌که استفاده از ویژگی‌های طبیعی مانند هوای سالم نیز جزو گردشگری سلامت محسوب می‌شود. باگذشت زمان مفهوم گردشگری سلامت از این هم فراتر رفته و شامل مسافرت بیماران به‌منظور دریافت انواع خدمات پزشکی شد. موضوع اخیر (مسافرت بیماران به‌منظور دریافت انواع خدمات پزشکی) نسبت به انواع دیگر گردشگری سلامت، جدید است.

*گردشگری پزشکی

گردشگری پزشکی رایج‌ترین و حساس‌ترین زیرشاخه گردشگری سلامت است. این سفر عموماً برای درمان بیماری یا انجام عمل جراحی و یا چک آپ سلامت گردشگر در کلینیک‌ها و بیمارستان‌های کشوری با امکانات پزشکی بالا و هزینه‌های درمانی مناسب انجام می‌گیرد.

گردشگری پزشکی یا گردشگری درمانی حساس‌ترین نوع گردشگری در بین تمام انواع گردشگری‌ها است. زیرا به‌طور مستقیم باجان و سلامت گردشگر مرتبط است. گرچه بسیاری از کشورهای توریستی دنیا امروزه برای کسب درآمد، خدمات گردشگری درمانی ارائه می‌دهند، اما مطمئناً توانمندی یک کشور در علم پزشکی و خدمات درمانی برخلاف گردشگری تفریحی و ورزشی و … چیزی نیست که صرفاً با ساخت‌وساز و صرف پول به دست آید. وجود پزشکان متبحر و باتجربه، سابقه علم پزشکی، وجود زیرساخت‌های درمانی و نظارتی، وجود بیمارستان‌ها و کلینیک‌های استاندارد، تجهیزات پزشکی کامل و به‌روز، همچنین وجود قوانین و نظارت‌های پزشکی جزو زیرساخت‌های مهم درمانی یک کشور به شمار می‌روند، تا آن کشور بتواند در مرحله بعدی با ادغام خدمات اقامتی و گردشگری اقدام به فعالیت درزمینهٔ گردشگری سلامت کند. قابل‌ذکر است که کشور ایران دارای پیشینه پزشکی هزاران ساله است و همواره پزشکان ایرانی در سطح بین‌المللی شناخته‌شده بودند.

*گردشگری طبیعت‌درمانی

سفر درمانی به مراکز دارای منابع و خدمات درمانی طبیعی تحت نظارت پزشک را گردشگری طبیعت‌درمانی می‌گویند. این منابع و خدمات طبیعی شامل چشمه‌های آب گرم، دریاچه نمک، آفتاب درخشان، لجن طبی، ماساژ طبی، حمام گیاهی و همچنین محیط‌زیست زیبا، پاک و آرام به‌منظور بهبود بیماران پوستی، تنفسی، روماتولوژی، عضلانی و یا گذراندن دوران نقاهت بعد از درمان و عمل‌های جراحی صورت می‌گیرد. به لطف خدا، طبیعت متنوع ایران انواع و اقسام منابع طبیعت‌درمانی را در اختیار انسان‌ها گذاشته است. درحال حاضر در ایران مراکز بسیاری وجود دارد که در کنار منابع طبیعت‌درمانی امکانات اقامتی، رفاهی و نظارت پزشکی را برای گردشگران آماده کرده‌اند، تا گردشگران بتوانند در آرامش و رفاه کامل از این نعمت‌های خداوند استفاده کنند.

*گردشگری تندرستی

در این نوع سفر، گردشگر به دنبال آرامش است و برای رهایی از تنش‌های زندگی روزمره و تجدیدقوا، بدون مداخله و نظارت پزشکی راهی سفر می‌شود. معمولاً این گردشگران بیماری جسمی مشخصی ندارند و بیشتر در پی بهره‌مندی از طبیعت شفابخش و دوری از شلوغی‌ها، تنش‌ها و آلودگی‌های زندگی شهری هستند. یکی از جاذبه‌ها و امتیازات ایران برای گردشگری درمانی در حوزه‌ی آب‌درمانی است، به‌طوری‌که در حال حاضر بیش از ۱۰۰۰ چشمه آب‌معدنی شناسایی‌شده است. از دیگر جاذبه‌های گردشگری تندرستی در ایران، وجود هتل‌ها و ویلاهای جنگلی، کویری، ساحلی و یا کوهستانی است. که افراد می‌توانند در آرامش کامل در محیط‌زیست پاک تندرستی خود را بهبود بخشند.

* شرحی بر گردشگری سلامت در جهان

 تركیبی از عوامل متعددی موجب رشد صعودی گرایش مردم به مسافرت‌های پزشكی شده است كه ازجمله هزینه بالای زندگی در كشورهای صنعتی، آسان شدن مسافرت‌های بین‌المللی و اصلاح و بهبود سطح تكنولوژی و استاندارهای پزشكی در بسیاری از كشورهای جهان، قابل‌ذکرند. یک دلیل كشش به‌سوی مسافرت پزشكی، راحتی آن در مقایسه با كشور‌های دیگر است.

از میان دلایلی كه موجب می‌شود افراد باهدف درمان مسافرت كنند، می‌توان به هزینه‌ی پایین مراقبت‌های پزشكی، جستجو برای یافتن پزشک متخصص و با‌تجربه، كیفت مناسب خدمات درمانی، ایمنی و كوتاه‌تر بودن زمان انتظار برای درمان اشاره کرد. در كانادا، در سال ۲۰۰۵ تعداد افراد در حال انتظار برای درمان ۷۸۲،۹۳۶ نفر بود كه ركوردی در جهان محسوب می‌شود . تعداد این افراد در آفریقای جنوبی، به میزان كمتر از یک‌دهم پایین‌تر از ایالات‌متحده آمریكا یا غرب اروپا بوده است.

هزینه یک‌دندان كه در آمریکا ۵،۵۰۰ دلار است، در هندوستان و بولیوی ۵۰۰ دلار در فیلیپین به ۲۰۰ دلار می‌رسد وبه همین ترتیب، هزینه پیوند زانو در تایلند همراه با ۶ روز فیزیوتراپی حدود یک‌پنجم ایالات‌متحده است و عمل لیزیك چشم با هزینه‌ی ۳۷۰۰ دلار در آمریكا، در بسیاری از كشورهای با رویكرد توریسم درمانی حدود ۷۳۰ دلار برآورد می‌شود. علاوه بر این، درحالی‌که عمل‌های زیبایی صورت كه در آمریكا ممكن است، حدود ۲۰ هزار دلار هزینه ایجاد كند در كشورهایی چون آفریقای جنوبی، فیلپین، و بولیوی بین ۲۳۰۰ تا ۲۷۰۰ دلار است.

جوینده‌های درمان و سلامتی از هرکجای دنیا می‌توانند به یک كشور واردشده و تحت خدمات و مراقبت‌های پزشكی در زمینه‌هایی چون سرطان‌ها، بیماری‌های مغز و اعصاب، جراحی‌های پیوند اعضا، عمل‌های زیبایی و غیره قرار گیرند. ازجمله كشور‌هایی كه عمدتاً پذیرای توریست‌های درمانی هستند، می‌توان كشورهایی چون برونئی، كوبا، هنگ‌کنگ، مجارستان، هندوستان، اردن، لیتوانی، مالزی، فیلیپین، سنگاپور، تایلند و اخیراً امارات متحده عربی را نام برد. همچنین كشورهای آرژانتین، بولیوی، برزیل، كاستاریكا، مكزیک و تركیه درزمینهٔ عمل‌های زیبایی موردتوجه هستند. در اروپا نیز، كشور‌های بلژیک و لهستان به کسب‌وکار توریسم درمانی اشتغال دارند.

نکته‌ی جالب‌توجه این است که كشور آفریقای جنوبی با اشعار «جراحی زیبایی صورت همراه با دیدن حیات‌وحش» برای جلب توریست‌های درمانی تلاش می‌کند. در کشوری مانند ایالات‌متحده آمریکا باآن‌همه خدمات بیمه و درمان‌های کیفی و سطح بالا، پرداختن به کسب‌وکار توریسم درمانی یک ریسک محسوب می‌شود.

ذکر نمونه‌ای کافی است که دلیل این رویکرد را در آمریکا نشان دهد و آن تغییر گرایش عده‌ی زیادی از بیماران کشور‌های خاورمیانه در سال ۲۰۰۶ بود که ترجیح دادند برای معالجات خود به هنگ‌کنگ و سنگاپور مراجعه کنند.

برای آگاهی از وضعیت گردشگری سلامت در چند قطب این کسب‌وکار در جهان کمی به آن‌ها می‌پردازیم:

*هندوستان

هندوستان یکی از پرطرفدارترین مقاصد توریست‌های درمان‌جو در جهان است. خصوصاً درزمینه‌ی جراحی قلب و پیوند استخوان ران و دیگر زمینه‌های پزشکی هندوستان به‌عنوان یک رهبر جهانی در عرصه خدمات پزشکی شناخته‌شده است. در طول سال‌های ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶ هیچ کشوری درزمینهٔ توریسم درمانی با هندوستان قابل‌مقایسه نبوده است و دولت بخش خصوصی هند باهدف ارتقای خدمات توریسم درمانی و تبدیل شبه‌قاره‌ی هند به قطبی یگانه در این زمینه واقف هستند. در هند بعد از صنعت نرم‌افزار، گردشگری پزشکی را می‌توان موفق‌ترین صنعت قلمداد کرد. اندازه کنونی بازار این گردشگری در هند بیش از ۳۳۳ میلیون دلار و تا سال ۲۰۱۴ بیش از یک میلیارد دلار بوده است.

*فیلیپین

توریسم درمانی در فیلیپین از استاندارد بسیار بالایی برخوردار است و فیلیپینی‌‌ها می‌توانند در تمام زمینه‌های پزشکی با بهره‌گیری از کادر مجرب و مشهور به‌ویژه در شهر مانیل پایتخت فیلیپین، خدمات درمانی درخشانی ارائه کنند. بهترین کلینیک‌ها و بیمارستان‌ها در این کشور واقع‌شده است که با تسهیلات موجود محیطی مطلوب را برای استراحت و درمان فراهم می‌کند. همچنین در فیلیپین بهترین چشمه‌های آب‌معدنی جهان نیز واقع شده است که بسیاری از توریست‌ها را به سوی خود جذب می‌کند.

*سنگاپور

کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی سنگاپور در سطح عالی ارزیابی می‌شود. ایمنی، مورد اعتماد بودن، همراه با تحقیقات پیشرفته و اعتبار بین‌المللی کشور در زمینه‌ی پزشکی، آن را به یک مرکز رهبری در آسیا بدل کرده است. سنگاپور با ۹ بیمارستان و ۲ مرکز خدمات پزشکی توانسته به اعتبارنامه‌ی کمیسیون مشترک بین‌المللی آمریکا (JCI) دست یابد.

*گردشگری سلامت در ایران

گردشگری سلامت در ایران با وجود کیفیت بالای خدمات درمانی و قیمت ارزان، به علت نبود تبلیغات مناسب، هنوز جایگاه خود را در بازار نیافته است و گام‌های نخست را طی می‌کند. در حالی‌که دولت بر اساس برنامه‌ریزی‌های خود باید تا پایان برنامه چهارم توسعه ۳۰ درصد از نیازهای درمانی کشور را از طریق صدور کالا، خدمات پزشکی و توریسم درمانی فراهم می کرد ولی با بیش از 700 میلیارد دلار درآمدهای نفتی هرگز این اتفاق نیفتاد. دراین میان ایران رقبای مهمی نیز در منطقه دارد. از جمله رقبای مهم ایران در حوزه خلیج‌فارس می‌توان اردن و دبی را نام برد. کشور اردن سالانه ۵۰۰ میلیون دلار درآمد ارزی از توریسم درمانی دارد. دبی از چند سال پیش شهرهای سلامت را راه‌اندازی کرده و با برخی از دانشگاه‌های معتبر دنیا برای توسعه این مراکز قرارداد بسته است.

*گردشگری سلامت در دبی

اما این آغاز راه است. طبق استراتژی‌های تعریف شده که قرار است اعتباری برابر با ۱۶ میلیارد درهم دبی به بخش توریسم درمانی اختصاص یابد. دبی می‌کوشد هسته قدرتمندی برای ارتقای این بخش ایجاد کند. این طرح شامل تقویت شبکه‌های موجود تسهیلات درمان و سلامت و نیز ایجاد زیر ساخت‌های مدرن و مرکز معتبر و بزرگی از متخصصان سلامت ومهارت‌های درمانی با اعتبار توریستی در دبی است. طبق این طرح، قرار است ضمن برقراری ارتباط با بازارهای گسترده جهانی و تحقیق در باره نخستین اقدامات در راستای طرح استراتژیک دبی ۲۰۱۵ ، با مسیریابی و طرح عملی برای توسعه، مراحل آغازین این طرح عملی شود.

توریسم پزشکی در سال ۲۰۱۰ درآمدی بالغ بر ۷ میلیارد درهم برای امارات داشته است. ایران در سال ۸۳ تقریبا ۱۲ هزار بیمار خارجی پذیرش کرده است که این میزان در سال ۸۴ به ۱۷ هزار و پانصد نفر رسید ولی متاسفانه آمار قابل استناد از درآمدهای حاصل از جذب توریسم درمانی در سال‌های اخیر در ایران وجود ندارد. با این حال چالش اصلی فراروری گردشگری درمانی ایران، نبود مدیریت یکپارچه در این حوزه است و از آن‌جایی که چنین ایده‌ای در ایران تقریبا نو تلقی می‌شود، به نظر می‌رسد تهیه طرحی که به این مسئله به طور همه جانبه بپردازد و نیز تجارب کشورهای دیگر در این خصوص را مطالعه کند، به سیاست گذاران کمک خواهد کرد تا برای جذب توریسم پزشکی با رویکردی علمی و بومی قدم بردارند.

*پتانسیل‌های گردشگری سلامت در ایران

ایران از نظر جاذبه‌های گردشگری طبیعی جزو ۱۰ کشور برتر جهان است اما از بازار توریسم و گردشگری سهم شاخصی نبرده است. این در‌حالی است که از گردشگری سلامت به عنوان صنعت سوم جهان نام برده می‌شود و برخی کشور‌ها نظیر اسپانیا از طریق این صنعت امرار معاش می‌کنند.  امروزه با صنعتی شدن کشورها و بروز دردهای مختلف در روح و بدن انسان ها و روی آوردن به عمل‌های جراحی زیبایی به صورت چشم گیر، بحث توریسم درمانی یکی از بخش‌های روبه رشد صنعت گردشگری در جهان و ایران به شمار می‌آید. با این وجود در کشورمان این دغدغه وجود دارد که آیا این بخش از توریست به شکوفایی می‌رسد یا علی‌رغم تشکیلاتی که برای آن در نظر گرفته شده است فراموش می شود؟

*گردشگری سلامت در ایران

در زمینه توریسم درمانی و جذب گردشگران سلامت همواره باید به چهار آیتم اساسی دراین زمینه توجه داشت. توانمندی‌های شاغلان حرفه پزشکی، تکنولوژی‌های روز و استانداردهای جهانی، اقتصاد درمان و هزینه‌های درمانی و مقررات داخلی کشور‌ها از عوامل مهم گردشگری سلامت هستند. ایران در هر چهار مورد ذکر شده نسبت به کشورهای همسایه و خاورمیانه از توانمندی‌های بهتری برخوردار است. که باید نهایت استفاده از پتانسیل موجود را کرد. اما متاسفانه تبلیغات مناسبی برای شناسایی توانمندی‌های پزشکی و گردشگری ایران در خارج صورت نگرفته است و رسانه‌های دولتی و سفارت‌خانه‌ها در این زمینه نقشی موثر دارند. امروزه صنعت توریسم درمانی در جهان بالاتر از صنایع نفت و طلا قرار دارد. این صنعت کم هزینه و پر درآمد است.

در بخش توریسم درمانی فقط به جذب گردشگر توجه نمی‌شود بلکه فراتر از آن می‌تواند موقعیت و جایگاه ایران را از نظر علمی، سیاسی ،اجتماعی و منطقه‌ای تقویت کند. توریسم درمانی در بسیاری از کشور‌ها نقش مهمی در ارز آوری دارد و هر ساله ۴۰ تا ۵۰ میلیارد دلار درآمد ارزی از طریق توریسم درمانی عاید کشورهای اروپایی و آمریکا می‌شود اما در ایران این صنعت جایگاه خود را باز نیافته و گام‌های نخستین راطی می‌کند در حقیقت در سال ۸۲ برای اولین بار توریسم درمانی در گردشگری ایران  از سوی وزارت بهداشت مورد توجه قرار گرفت. دولت ایران بر اساس برنامه‌ریزی‌های خود قرار بود تا پایان برنامه چهارم توسعه ۳۰ درصد از نیاز‌های درمانی و بهداشتی کشور را از طریق صدور کالا، خدمات پزشکی و توریسم درمانی فراهم کند.

اهداف گردشگری سلامت در ایران عمدتا شامل ناباروری، دندان پزشکی، جراحی قلب، چشم و جراحی پلاستیک، بیماری‌های مرتبط با سرطان و گردشگری در آب‌های شفا بخش می شود.

*مزیت های رقابتی ایران

*قیمت مناسب

هزینه ی خدمات پزشکی در ایران به نسبت به کشور های توسعه یافته بسیار پایین تر و در مقایسه با کشور های در حال توسعه رقابتی است. مهم ترین دلیل این قیمت های مناسب ضغف واحد پولی ایران در مقابل دلار است.

*کیفیت بالا

ایران دارای بیمارستان های مجهز و باکیفیتی است که از تجهیزات با تکنولوژی بالا استفاده می کنند و خدمات پزشکی و زیبایی با کیفیت بالایی ارائه می شود. (تمرکز بر بخش خصوصی)

*پزشکان برجسته و خوشنام

پزشکان و اساتید زیادی در ایران فعالیت می کنند که در سطح جهان صاحب نام هستند و حسن شهرت شان به تصویر برند ایران در زمینه ی مدیکال توریسم کمک می کند. همچنین ایران به پایتخت جراحی بینی معروف شده است.

*موقعیت جغرافیایی

کشور ما در دیرباز در چهار راه تجارت دنیا قرار داشته است و در حال حاضر در مجاورت بیش از ۱۰ کشور با جمعیت بیش از ۲۰۰ میلیون نفر است. کشور هایی که غالبا در زمینه ی پزشکی ضعیف هستند و بازار بالقوه ای برای ایران محسوب می شوند.

*جاذبه های گردشگری

تاریخ کهن و فرهنگ غنی در کنار آب و هوای چهار فصل کشور سبب شده است ایران جزو ۱۰ کشور برتر در زمینه ی جاذبه های توریستی باشد که می تواند جذابی مدیکال توریسم در ایران را دوچندان کند.

*پیشرفت های علمی

دانشمندان و محققان ایرانی در بسیاری از رشته ها مثل درمان ناباروری و سلول های بنیادی در دنیا صاحب کرسی هستند و ایران در بعضی از رشته های پزشکی در مرز دانش پیشروی می کند.

*کشور‌های مبدا گردشگری سلامت به ایران

گردشگران سلامت بیشتر از کشور‌های جمهوری آذربایجان، عراق، ترکمنستان، افغانستان، کویت، سوریه، لبنان، بحرین و ترکیه هستند و ایران طی یک دهه‌ی گذشته پیشرفتی ۲۰ تا ۲۵ درصدی در حوزه‌ی گردشگری سلامت داشته است.

*بیشترین استان‌های ایران در حوزه‌ی گردشگری سلامت

*استان یزد

شهر تاریخی یزد جدا از جاذبه‌های میراثی و تنوع آب و هوایی خود، شهری مناسب برای گردشگران در حوزه درمانی هم به‌شمار می‌رود. وجود ۵۴۵ پزشک متخصص، ۹۱۵ پزشک عمومی، ۳۰۰ دندانپزشک و همچنین ۱۵ بیمارستان دولتی در زمینه‌ی ارائه‌ی خدمات پزشکی در کشور شاخص است. همین ظرفیت و پتانسیل باعث شده که در طول سال مراکز درمانی استان یزد از گوشه و کنار کشور به خصوص از استان‌های همجوار میزبان هزاران گردشگری باشد که روزانه به این شهر تاریخی سفر می‌کنند. البته در این میان، درمان ناباروری و جراحی قلب علاقه‌مندان خاص خود را برای استان یزد داراست. خیلی‌ها توریسم درمانی یزد را با مرکز ناباروری یزد می شناسند چرا که این مرکز اولین مرکز درمان ناباروری در ایران و خاورمیانه است و بیمارانی حتی از کشور‌های دیگر هم به این مرکز برای درمان به یزد سفر می‌کنند.

*استان مازندران

استان مازندران با توجه به موقعیت خاص اقلیمی و جغرافیایی خود و با شاخصه‌های طبیعی متمایز در میان استان‌های كشور از جمله آب و هوای بسیار مطبوع در فصل بهار و تابستان، داشتن آب‌های معدنی گرم و سرد، طبیعت بكر و جذاب و محیطی آرام از نظر فرهنگی و اجتماعی به عنوان یكی از استان‌های ویژه در گردشگری سلامت محسوب می‌شود. به علت شرایط خاص از لحاظ زمین‌شناسی در دامنه‌‌های البرز به ویژه اطراف قله‌ی دماوند، آب‌های معدنی با خواص مختلف درمانی وجود دارد كه مهم‌ترین مجموعه‌ی جذاب آب گرم را پدید آورده است. آب‌های معدنی استان مازندران كه در حال حاضر مورد استفاده‌ی گردشگران داخلی و بومیان قرار دارد به دو بخش فصلی و غیر فصلی تقسیم می‌شوند. آب‌های گرم معدنی غیر فصلی حدودا ۸۴% از كل را تشكیل می‌دهند كه فقط در فصل تابستان و روزهای تعطیل سال مورد استفاده قرار گرفته و تعداد آن‌ها تقریبا ۶۰ مورد است.

*آب گرم رامسر

همچنین استان‌های تهران، گیلان، خراسان رضوی، اردبیل و فارس نیز جزو استان‌های برتر در زمینه‌ی گردشگری سلامت در ایران هستند.