فناوری فضایی که زمین را دگرگون کرد/ سنجش از راه دور؛ شاه‌کلید توسعه پایدار

به گزارش بولتن نیوز، مشکلات زیست محیطی فراوان از جمله کمبود آب و غذا، آلودگی هوا، گرد و غبار و ریزگردها و زباله‌های زیست محیطی ساخت دست بشر مشکلاتی است که هیچ کشوری از آن در امان نیست.

از سوی دیگر زمین لرزه‌ها، آتشفشان‌ها، طوفان‌های سهمگین، سیل و آتش سوزی‌های مهیب و افزایش دمای زمین که سبب انقراض بسیاری از موجودات در مناطق مختلف کره زمین شده است، از جمله خطراتی است که از طرف طبیعت به ما تحمیل می‌شود.

در سال 1972 در کشور هلند، همایشی از سوی سازمان ملل با شعار «پایش بهتر محیط زیست انسان» برگزار و در این زمینه تصمیماتی اتخاذ شد. 20 سال بعد در سال 1992 در برزیل در گردهمایی بزرگی به نام «زمین» 172 کشور دور هم جمع شدند که 108 کشور در سطح ریاست جمهوری شرکت و تصمیمات مهمی با هدف بهبودی انسان، محیط زیست و توسعه پایدار گرفته شد و جلسات متعددی به منظور مدیریت پایدار کره زمین تشکیل شد و نتایج مهمی شامل تغییرات اقلیمی، تغییرات تنوع زیستی و مشکلات زیست محیطی وارد شده به جنگل‌ها از سوی انسان گرفته شد و توافقنامه‌ای در این زمینه به امضای کشورهای شرکت کننده رسید.

همچنین در این همایش بزرگ یک نکته بسیار مهم با موضوع اطلاعات مکانی کره زمین که مهم‌ترین نیاز جامعه هوافضای جهان بود در راستای اهدافی چون تهیه‌ نقشه از وضعیت مختلف موجودات، نحوه تغییرات آن‌ها مورد توجه قرار گرفت.

این نکته برای متخصصان سنجش از راه دور که مهم‌ترین ابزار آن‌ها اطلاعات مکانی است، بسیار حائز اهمیت است و از دیگر سو سریع‌ترین، ارزان ترین، کارآمدترین، بهینه‌ترین و کم خطرترین روش برای به دست آوردن اطلاعات و نقشه‌های مکانی و مدیریت آن‌ها سنجش از راه دور بود.

سید علی احمدی محقق دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی سنجش از راه دور را به عنوان اخذ و تحلیل اطلاعات از اجسام بدون تماس فیزیکی با آن‌ها تعریف کرد و اظهار داشت: سنجش از دور راه‌حلی برای توسعه پایدار و گزینه انتخابی سازمان ملل برای تولید نقشه‌های خود از سوی انجمن بین‌المللی محسوب می‌شود.

وی افزود: هر جسمی در طیف الکترو مغناطیس که طول موج آن از امواج گاما تا امواج رادیویی و قسمت مرئی را شامل می‌شود، رفتار منحصر به فردی از خود نشان می‌دهد و سنجش از دور از همین ویژگی برای اخذ اطلاعات بهره می‌گیرد و آن‌ها را با رنگ‌های متفاوت و در باندهای مختلف نشان می‌دهد.

احمدی گفت: سنجش از دور به 2 شاخه اصلی اکتیو (Active) و پسیو (Passive) دسته‌بندی می‌شود که در شاخه اکتیو یا فعال آن شامل چهار شاخه است که 2 شاخه آن کاملا جدید هستند.

وی اضافه کرد: 2 شاخه ای آر و رادار در مقوله سنجش از دور "فعال" قرار دارند که در آن موج را ارسال و بازتراکنش آن را اندازه می‌گیرند و در سنجش از دور غیر فعال برای عکس‌برداری از نور رسیده خورشید به زمین بهره گرفته می‌شود.

این محقق دانشگاه خواجه نصیر در خصوص مهم‌ترین ویژگی‌های سنجش از دور اظهار داشت: اولین ویژگی ابزارهای سنجش از دور قدرت تفکیک مکانی آن‌هاست که مناطق سطح زمین را با جزئیات دقیق نمایش می‌دهد و برای هر نوع اطلاعات خاص از ابزارهایی با دقت‌های متفاوت استفاده می‌شود.

وی عنوان کرد: بحث ماهواره‌های نظامی خارج از بحث سنجش از دور هستند چرا که اطلاعات مکانی که توسط ماهواره‌های نظامی کسب می‌شود، در اختیار عده خاصی از افراد قرار می‌گیرد.

احمدی گفت: دومین ویژگی ابزار سنجش از دور اطلاعات دریافتی زمانی آن‌هاست که هر وسیله به طور خاص در زمانی مشخص حجم معینی از اطلاعات را کسب و ارسال می‌کند‌ و انواع ماهواره‌ها پایش اطلاعاتی را در بازه زمانی خاصی انجام می‌دهند.

وی بیان کرد: انواع ماهواره‌های سنجش از دور کاربردهای مختلفی همچون تصویربرداری، هواشناسی، پروفایل‌گیری از اتمسفر دارند و نیز برخی از آن‌ها عملیات گوناگونی در ژئو فیزیک و به منظور اندازه‌گیری میزان ثقل زمین در نقاط گوناگون انجام می‌دهند‌ و در نوعی دیگر از آن‌ها اطلاعاتی از ابرها همچون دما، رطوبت و میزان بارش آن‌ها در ارتفاعات مختلف جو تخمین زده می‌شود.

احمدی عنوان کرد: برای برطرف کردن مشکلات گوناگون زیست محیطی، هواشناسی و ورود جبه باد‌های مختلف گرم و سرد به نقاط گوناگون زمین، داده‌های سه بعدی اتمسفر درباره رطوبت ابرها نظیر ارتفاع آن‌ها، گرمایش جهانی، گرمایش آب‌ها، ذوب یخ‌ها و بررسی اتفاقات گوناگونی که در زمین رخ می‌دهد به منظور شناخت بیشتر و کمک به پایداری زمین سنجش از دور به کمک ما می‌آید.