دودمان پرندگان را با دودهایمان به باد داده‌ایم

به گزارش بولتن نیوز،دکتر آرش حبیبی آزاد، پرنده‌نگر و فعال محیط زیستی است که دغدغه‌اش سلامت همه، خصوصاً پرندگان آسمان کشورش است. آنچه در زیر می‌خوانید بخشی از صحبت‌های او در این مورد است.

آقای دکتر، از تاثیرات منفی آلودگی ها بر سلامت انسان‌ها زیاد شنیده‌ایم. این آلودگی‌ها بر حیوانات چه اثراتی می‌گذارند؟

همانطور که اشاره کردید آلودگی‌ها همانطور که بر روی انسان ها تاثیرات مخرب و گاه جبران ناپذیری بر جای می‌گذارد بر حیوانات هم تاثیرات سویی دارد. آلودگی‌هایی مثل آلودگی صوتی، آلودگی نفتی،آلودگی نورها و آلودگی آب و هوا. مهمترین اثر آلودگی صوتی را شاید بتوان عدم برقراری پرندگان با یکدیگر بخاطر سر و صدای ماشین ها و زندگی شهری دانست. آلودگی هایی که سبب عدم توانایی پرندگان برای جفت‌یابی یا برقراری با دیگر اعضای جامعه شان می‌شود. البته به نظر می‌رسد آلودگی صوتی بر پرندگانی مثل سهره‌ها که دارای صداهایی با بسامد بالاتری هستند تاثیرگذار نیست.

آلودگی دیگر آلودگی نفتی است که روی پرندگان آبزی تاثیر گذار است. هنگامی که محیط زندگی پرندگان آلوده به نفت می‌شود، روی پرهای آنها نشسته و آنها را به هم می‌چسباند. که این خود سبب می‌‎شود پرندگان هنگام تمیز کردن پرهایشان مواد نفتی را خورده و با این مواد مسموم شوند.و در نهایت این مواد منجر به مرگ آنها می‌شود. آلودگی بعدی که تهدیدی برای زندگی پرندگان است آلودگی نورها است. پرندگان با استفاده از نور ستارگان مسیر پرواز روز بعد خود را تعیین می‌کنند. اما چراغ‌های روشن و زیاد شهرها آنها را دچار سردرگمی می‌کند. انواع آفت‌کش‌ها، سموم نباتی، پس‌ماندهای شهری و کشاورزی و صنعتی سبب آلودگی آب ها می‌شود که استفاده حیوانات و پرندگان سبب مرگ آنها می‌شود. حتی این آلودگی ها می‌تواند موجب مرگ ماهی ها ‌شود. با کم شدن غذای حیوانات ماهی‌خوار، آنها مجبور به مهاجرت شده و تعادل طبیعی جمعیتی آنها بر هم می‌خورد. علاوه بر تمام آلودگی هایی که ذکر شد، وجود دود و گازهای سمی، کیفیت هوا را به شدت تحت تاثیر قرار داده و سلامت حیوانات و خصوصاً پرندگان را به خطر می‌اندازد.

از تاثیر آلودگی هوا بر حیوانات و پرنده ها بیشتر بر ایمان بگویید.

مهم‌ترين تاثير، تخريب زيستگاه است كه علاوه بر ايجاد منشا آلودگي گرد و غبار بسياري از گونه‌ها را به نابودي مي‌كشاند. پس از احداث سد هيرمند هامون خشك شد و علاوه بر ايجاد چشمه ريزگرد در بستر آن، بسياري از پرندگان كمياب مهاجر و مقيم از بين رفتند. تركيه نيز بعد از احداث مجموعه سدهاي طرح گاپ بر سرچشمه‌هاي دجله و فرات تالاب‌هاي بزرگي مانند هورالعظيم را از بين برد و ما نيز همين كار را با درياچه اروميه و پريشان و زاينده‌رود كرديم. در مورد تاثير مستقيم آلودگي بر پرندگان مطالب زيادي منتشر شده است، اما مهم‌ترين تاثير شديد آلودگي بخصوص گرد و غبار بر حشرات است كه غذاي اصلي بسياري از گونه هاي پرندگان است.

با وجود تلاش دولت و ارگان ها، چرا هر چه به جلو پیش می رویم، بحث آلودگی هوا جدی‌تر و مهم‌تر می شود؟

آلودگي هوا دو منشاء مهم دارد. يكي ريز گردها كه بدليل تخريب تالاب‌ها و سدسازي بي رويه در بالا دست رودخانه‌هاي كشور ما و عراق اتفاق مي‌افتد و ديگري كه مربوط به سوخت‌هاي فسيلي است. در هيچ كجاي دنيا، حجم لوله كشي گاز به اندازه كشور ما نيست. در آن کشورها بجاي انتقال گاز به شهرهاي بزرگ، جهت استفاده‌هاي گرمايي، همان گاز را در نيروگاه‌ها تبديل به برق كرده و انرژي پاك‌تري را به شهرها مي‌فرستند. براي كاهش آلودگي هوا بايد تالاب‌ها احيا شود و از سوخت فسيلي كمتري براي مصارف گرمايش و حتي اتومبيل‌ها استفاده شود، كه در هر دو مورد عزم جدي و برنامه‌ريزي مدوني وجود ندارد.

شنیده‌ایم که این آلودگی‌ها سبب بارش باران‌های اسیدی میشود. این باران‌های اسیدی چیست و چه ضررهایی برای پرندگان و سایر حیوانات دارد؟

یکی از آثار و نتایج آلودگی هوا بارش باران‌های اسیدی است. باران‌های اسیدی از گازهای سولفور دی اکسید و از خانواده نیتروژن اکسید که از دود اگزوز ماشین‌ها و کارخانجات ایجاد می‌شود، به وجود می‌آید. این گازها در اتمسفر زمین با بخار آب واکنش داده و اسیدهایی مانند سولفوریک اسید و نیتریک اسید را تشکیل می‌دهند. این باران‌ها از مشکلات جدی محیط زیست دنیای امروز به حساب می‌آیند. چون آثار زیان‌بار اکولوژیکی بر جا می‌گذارد و وجود اسید در هوا برای سلامتی انسان و حیوانات خطرناک است.همچنین بر روی پوشش گیاهی تأثیرات نامطلوبی می‌گذارد. هر چند باران‌هاي اسيدي بخش مهمی از آلودگي‌ها به شمار می‌رود، اما در حال حاضر مهم‌ترين تاثيرات ناشي از تخريب زيستگاه به علت كم آبي و آلودگي‌هايي است كه از پساب‌هاي شهري و صنعتي ايجاد مي‌شود. به عنوان نمونه تالاب‌هايي مانند ميقان-بهشت معصومه و بندعليخان كه زيستگاه بسياري از گونه‌هاي پرندگان از جمله پرندگان كمياب و در معرض خطري مانند اردك مرمري است تقریباً از فاضلاب شهري و صنعتي درست شده است. علاوه بر آن تاثيرات پسماندهاي كشتارگاه‌ها كه حاوي آنتي بيوتيك و ديكلوفناك است نسل پرندگان شكاري از قبيل كركس مصري را در معرض انقراض قرار داده است.

می‌توانیم بگوییم میزان پرنده‌های هر شهر شاخصی برای سلامتی هوای آن شهر است؟

نه، به نظر من ارتباط مستقيمي وجود ندارد. به طور مثال در شهر تهران كه يكي از آلوده‌ترين مناطق شهري جهان است به علت قرار گرفتن در كريدور مهاجرت و محل تلاقي چهار حوزه مهم زيستي پرندگان، حدود ١٨٠ گونه مشاهده شده است. اما قطعاً آلودگي تهران روي سلامت اين گونه تاثير بد، جدی و منفی دارد.

منبع:قدس انلاین