ایران؛ پیشتاز در میدان چاقی

به گزارش بولتن نیوز، منیره طاهری میرانی، ثروتمند بودن در روزگاران دور نشانه‌هايي داشت که يکي از آنها چاقي بود. خان‌ها و مالکان زمين، مردان چاقي بودند که بر تخت‌هاي بزرگ تکيه مي‌زدند و به حساب و کتاب رعيت‌هايشان می‌رسیدند و عملاً کار ديگري نداشتند.

 در مقابل، رعيت‌ها بودند که اغلب مردماني لاغر اندام و سيه‌چرده بودند و با ترس به خان که رزق و روزي خود را به او وابسته مي‌دانستند، نگاه مي‌کردند. اما حالا اوضاع طور ديگري است، چاق بودن در تمامي طيف‌هاي جامعه متداول شده است و نشانه رفاه اجتماعي و ثروت نيست، بلکه چاق بودن در عصر حاضر نشان از کم‌تحرکي و دريافت غذاي مازاد دارد.

صرف‌نظر از عوامل ژنتيکي و موروثي، خوردن غذاي مازاد و عدم تحرک کافي، اصلي‌ترين دليل چاقي در جوامع امروزي محسوب مي‌شود. چند مورد ديگر هم هست که مي‌توان به خانه‌هاي پايين‌تر اين فهرست افزود؛ دلايلي مثل فشار عصبي، استرس، بيماري‌هاي چاق‌کننده و... .

اگر در روزگاران دور، چاقی نشانه‌ای از موقعیت خاص اجتماعی و میزان ثروت بود، در حال حاضر قطعاً طور دیگری است. به افراد چاق در جوامع امروزی به‌عنوان فردی که سرعت عمل پایین‌تری دارد و پرخور است و احتمالاً به بیماری دچار است، نگاه می‌شود و عموماً چاقی می‌تواند عاملی برای تنزل موقعیت اجتماعی و عدم محبوبیت باشد.

موضوع چاقي از نيمه‌هاي قرن نوزدهم در اروپا و آمريکا مورد توجه قرار گرفت و از همان زمان نسبت به شيوع اضافه وزن و چاقي و تأثيرات مخربي که بر سلامتي مي‌گذارد، اخطارهايي توسط پزشکان داده شد. دانشمند بلژيکي، آدولف کوتله در همان سال‌ها، فرمول محاسبه جرم بدن را ارائه کرد که با عنوان شاخص توده بدني معروف شد و بر اساس آن، افراد مي‌توانستند محاسبه کنند که به اضافه وزن و چاقي دچار هستند يا نه.

اين فرمول هنوز هم رواج دارد و عدد توده بدني در آن بر اساس تقسيم وزن بر حسب کيلوگرم بر قد بر حسب متر به‌ توان دو حساب مي‌شود. عددي که حاصل مي‌شود، شاخص توده بدني يا BMI ناميده شده و اگر بين 18 تا 25 باشد، نرمال حساب مي‌شود. تبعاً افرادي که به عددي کمتر از 18 برسند، به کمبود وزن دچارند و نفراتي که بالاتر از 25 را از اين فرمول دريافت کنند، اضافه وزن دارند. اين عدد اگر بين 25 تا 30 باشد، نشان از اضافه وزن دارد و اگر بيشتر از 30 باشد، نشانگر چاقي است. قاعدتاً هرچه شاخص توده بدني از 30 بيشتر شود، به چاقي شديد نزديکتر مي‌گردد.

در سال 2005 میلادی، سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد که نزدیک به 6/1 میلیارد نفر در سراسر جهان به اضافه وزن دچارند. این آمار در سال 2014 به حدود دو برابر رسیده است. به‌عبارت دیگر از هر سه نفر بر روی کره زمین، یک نفر اضافه وزن دارد.

شیوع اضافه وزن و چاقی در ایران مثل باقی کشورهای جهان، از حدود صد سال پیش آغاز شد و سرعت بیشتری از بسیاری از کشورها گرفت، به‌طوری که به گفته رئیس سازمان غذا و دارو، شیوع چاقی در ایران تا ده برابر بیشتر از کشورهای دیگر است.

 دکتر رسول دیناروند، در ادامه گفته است که عادت‌های بد غذایی مثل استفاده بی‌رویه از نمک، اصلی‌ترین دلیل بالا رفتن آمار چاقی است.

 دکتر سیاری، معاون بهداشت وزیر بهداشت نیز اخیراً اعلام کرده که بخش بزرگی از جمعیت 15 تا 65 ساله کشور یعنی حدود 26 میلیون نفر، اضافه وزن دارند و عامل مرگ و میر سالانه 21 هزار نفر در کشور اضافه وزن و چاقی است. او ادامه داده که مطابق بر آمار، حدود نیمی از جمعیت کشور کم تحرکند که این کم‌تحرکی موجب چاقی می‌شود و چاقی زمینه ساز مخاطرات بعدی برای سلامت‌ آنها است.

چاقی زمینه‌ساز مشکلات متعددی برای سلامتی است و می‌توان ابتلا به دیابت را به‌عنوان یکی از عوارض چاقی مورد اشاره قرار داد. به گفته دکتر سیاری، در دو دهه گذشته میزان مبتلایان به دیابت در کشور به عنوان سومین عامل تهدید کننده سلامت جامعه، 150 درصد رشد داشته است. او در ادامه گفته که 15 میلیون نفر در ایران به چربی خون دچار هستند. چربی خون بی‌تردید یکی از عوارض اضافه وزن است و می‌تواند مسائل مختلفی مثل گرفتگی عروق و سکته را به همراه داشته باشد.

آمارها می‌گویند که ایران دهمین کشور چاق جهان است. در رأس این جدول، کشور آمریکا قرار دارد که با شش درصد از جمعیت کل زمین، حدود 30 درصد از چاق‌های جهان را در خود جای داده است. آنچه که آمارها نشان می‌دهد این است که کشورهای پیشرفته حتی چاق‌تر از کشورهای فقیر یا در حال توسعه هستند و نکته قابل توجه دیگر  این است که جمعیت زنان چاق در این کشورها، از مردهای چاق بیشتر است. یک تحلیل ساده و درست این است که زنان در کشورهای پیشرفته اغلب شاغلند و به این ترتیب وقت کمتری از مردان برای ورزش دارند،

 چون علاوه بر محل کار، رسیدگی به امور خانه نیز به عهده آنان است. بر این اساس بار دیگر می‌توان به این نتیجه منطقی رسید که کم‌تحرکی اصلی‌ترین عامل ابتلا به چاقی است.

در ایران نیز چاقی بین زنان رواج بیشتری دارد. مطابق با آمارها، میزان چاقی در بین بانوان ایرانی تقریباً دو برابر مردان است. صرف نظر از اینکه تحرک و ورزش در بین خانم‌ها نسبت به آقایان کمتر است، درصد بافت ماهيچه‌ای نیز در زنان کمتر از مردان است.

بافت ماهیچه‌ای بالاترین سوخت بدن را دارد و بر این اساس مواد غذایی در بدن خانم‌ها احتمال بیشتری دارد که به چربی تبدیل شود. بافت چربی زنان بیشتر از بافت چربی مردان است و این بافت پایینترین مقدار سوخت را دارد. بنابراين اگر خانمي به اندازه همسرش غذا بخورد، زودتر چاق خواهد شد.

پیش از این گفته شد که ایران در بین کشورهای چاق جهان، جایگاه دهم را دارد و سرعت رشد جمعیت چاق کشور این وعده را می‌دهد که به‌زودی ارتقای چشمگیری در این جدول خواهیم داشت. چاق شدن رویداد خوبی نیست و دلایل چندان متنوعی هم ندارد. به‌طور خلاصه می‌توان چاق شدن را به دلیل خوردن غذای زیاد و کم تحرکی دانست. در این بین برخی مواد خوراکی هستند که سرعت ابتلا به چاقی را بیشتر می‌کنند. مثل تنقلات که در بین ایرانی‌ها و خصوصاً جوانان طرفداران فراوانی دارد.

 مصرف قند و شکر نیز در کشور ما بسیار بالا است، آنطور که آمارها می‌گویند ایرانیان حدود شش برابر بیشتر از متوسط جهانی این مواد را مصرف می‌کنند. در مصرف نوشابه هم رکورد چشمگیری در بین ایرانیان وجود دارد، رکوردی که چهار برابر متوسط جهانی را نشان می‌دهد.

در عین حال مصرف برخی مواد مفید برای سلامتی همچون میوه وسبزیجات که در مبارزه با تشکیل بافت‌های چربی و افزایش وزن نقش دارند، چندان طرفداری بین ایرانیان ندارد. آمارها می‌گوید که ایرانیان یک چهارم متوسط جهانی میوه و سبزی می‌خوردند و در عوض تا دو برابر نمک مصرف می‌کنند. به‌طوری که گفته می‌شود مصرف نمک در ایران و چین با ده‌ها برابر جمعیت، تقریباً برابر است.

چاقی را مادر بیمار‌ی‌ها نامیده‌اند. اضافه وزن می‌تواند به افزایش قند و چربی خون منجر شود که خطر بزرگی برای سلامتی است. انواع سرطان‌ها نیز با اضافه وزن، فضایی برای جولان می‌یابند. اضافه وزن را باید انتخاب خودخواسته‌ای دانست که بیماری‌هایی سخت و اتفاق‌های ناخواسته‌ای را به دنبال خواهد داشت و متأسفانه ما ایرانیان در این مسیر با سرعت در حرکتیم.

 منبع: روزنامه آذربایجان استان آذربایجان شرقی