آیا ائتلاف داووداوغلو- فیدان بر ضد اردوغان در حال شکل گیری است؟

گروه بین الملل، استعفای رییس قدرتمند سازمان جاسوسی ترکیه، هاکان فیدان برای شرکت در انتخابات پارلمان از حزب عدالت و توسعه باعث بروز گمانه زنی هایی در مورد وجود شکافی  سرنوشت ساز بین نخست وزیر و رییس جمهور این کشور شده است. تصمیم غیرمنتظره رییس جمهور رجب طیب اردوغان در  کوتاه کردن سفر به آمریکای لاتین در 13 فوریه باعث شد این گمانه زنی ها قوت بگیرند، شاید اردوغان به خاطر «بحران فیدان» این کار را کرده است. حزب عدالت و توسعه بعد از 13 سال حضور در قدرت رو به نزول می رود؟ آیا امکان دارد اردوغان رشته امور را از دست بدهد؟ خیلی ها مشتاقند که این را بدانند. المانیتور در گزارشی به بررسی این مساله پرداخته است.

به گزارش بولتن نیوز به نقل از المانیتور، سیاستمداران زیادی از مقام خود کنار می روند تا در انتخابات شرکت کنند. اما چرا اقدام فیدان این قدر خبرساز شده است؟ این افسر درجه دار در میان دوستان نزدیک اردوغان است، و قبل از کناره گیری از مقام خود، ظاهرا مقام دوم کشور بود. اردوغان، کسی که فیدان را پسر خود می داند، به وی اختیارات گسترده ای واگذار کرده بود تا سیاست هایش را در چند جبهه مهم پیش ببرد، از جمله سوریه، فرآیند صلح با کردها و نبرد با دشمن بزرگش، فتح الله گولن. گولن یک واعظ سنی مقیم پنسیلوانیا است که هواداران وی نبردی طولانی مدت ضد رییس سابق دستگاه اطلاعاتی ترکیه اجرا کرده بودند.

از جمله اتهامات عجیب و غریب در این نبرد این است که فیدان، کسی که در سال 2008 نماینده ترکیه در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی بود «هوادار ایرانیان» است و بنابراین «ضد اسراییلی». (یک مقام ترک که می خواست ناشناس بماند به المانیتور گفت که فیدان از زمان انتساب خود به عنوان رییس سازمان اطلاعات در سال 2010 حداقل دو بار با همتای اسراییلی خود دیدار کرده است.)

گفته می شود که اردوغان قبلا درخواست استعفای فیدان و تعویض جای وی با احمد داووداوغلو، وزیر خارجه آن زمان را رد کرده است. این بار که رییس جمهور دوباره نارضایتی خود از این امر را نشان داد، خیلی ها ادعا کردند که کل ماجرا صحنه سازی بوده است: اردوغان می خواست که بعد از انتخابات، فیدان نخست وزیر جدید باشد اما این امر را اعلام نکرد تا وجهه داووداوغلو حفظ شود. این حقیقت که داووداوغلو در کنار فیدان قرار گرفت بخشی از این بازی بود.

عبدالله اوجالان جوان (سمت راست) در کنار مسعود بارزانی (سمت چپ)، رییس اقلیم کردستان عراق

بعضی ها با خود گفتند: «بله، اردوغان نمی خواست که فیدان برود.» اما اسلی آیدین تاسباس، یک روزنامه نگار برجسته ترک معتقد است که واکنش اردوغان کاملا احساسی بود. وی می گوید که اردوغان از این اقدام عصبانی نشد، بلکه تنها ناراحت شد. آیدین تاسباس نتیجه می گیرد که «استعفای فیدان نشاندهنده شکاف در دولت نیست»، بلکه تنها یک «بازتنظیم مناصب درون بلوک حاکمیتی است.»

خیلی از دیپلمات های غربی معتقدند که این بحث ها بی معنی است و شرایط ترکیه مشابه روسیه این سالهاست که پوتین و مدودف جای خود را با یکدیگر تعویض می کنند. بعضی ها نیز معتقدند که «هیچ بحرانی بین داووداوغلو و اردوغان وجود ندارد»، و «اردوغان همچنین پر نفوذ ترین فرد در سیاست ترکیه خواهد بود.»

اما منابع آگاه تصویر متفاوتی را تشریح می کنند و می گویند که داووداوغلو و فیدان دارند از رییس جمهور پیشی می گیرند، اما تضمینی در موفقیت آنها نیست. این منابع ناشناس استدلال های خود را چنین شرح دادند:

-         داووداوغلو بسیار جاه طلب است و حاضر به ایفای نقش عروسک خیمه شب بازی اردوغان نیست.

-         بنابراین داووداوغلو مخالف طرح اردوغان برای اعطای قدرت های اجرایی به خود از طریق تغییر قانون اساسی بعد از انتخابات است. وی تلاش خواهد کرد که مانع این امر شود.

هاکان فیدان، رییس سابق سازمان اطلاعات ترکیه

-         وی تنها نیست. تعدادی فزاینده ای از اعضای حزب عدالت و توسعه نگران چشم انداز جمع شدن قدرت دست اردوغان هستند و نیز نگران این هستند که این امر مانع آن شود که خودشان روزی به رهبری برسند.

-         اردوغانی که جدیدا دمدمی مزاج تر از قبل شده است و توسط چاپلوسان احاطه شده است، درون حبابی که نماد آن کاخ تجملی جدید «آک سرای» است زندگی می کند. با توجه به اینکه تصویر جهانی وی در حال تیره شدن است، سرعت تبدیل به یک سربار برای حزب عدالت و توسعه و نیز ترکیه می شود. (لفاظی های بی پایان رییس جمهور ضد بانک مرکزی به خاطر مقاومت در برابر درخواست های وی به منظور کاهش شدید نرخ بهره یکی از نمونه های این امر است.)

-         فیدان احمق نیست و می خواهد خودش را از اردوغان دور کند.

-         اختلافات در مورد سیاست ها آشکار شده است، به خصوص در مورد نحوه حل و فصل مساله کردها. برای مثال، داووداوغلو و فیدان به طور کامل از طرح آمریکا برای اینکه پیشمرگه های کرد از طریق ترکیه به کوبانی بروند و در آنجا بجنگند حمایت می کردند. اما اردوغان ( و ارتش) در این امر تعلل کردند.

-         یک مکالمه افشا شده بین داووداوغلو، فیدان، یک ژنرال ترک و معاون وزیر خارجه فریدون شیرین اوغلو که در آن سناریوهای مختلف برای جنگ با سوریه مورد بحث قرار گرفته است نیز این شکاف ها را نشان می دهد. برخلاف شایعات گسترده در مورد اینکه فیدان موافق استقاده از سربازان ترک نگهبان مقبره شاه سلیمان در سوریه به عنوان بهانه ای برای جنگ با این کشور بوده است، وی در این مکالمه هشدار دهنده ظاهر می شود، مانند داووداوغلو. گفته می شود این ایده متعلق به اردوغان بوده است.

-         گفته می شود که هیچ کس مانند عبدالله اوجالان، رهبر زندانی کردها به فیدان اعتماد ندارد. بنابراین اگر فیدان پستی سیاسی در دولت داشته باشد، شاید اردوغان نفوذ کمتری در مذاکرات صلح پیدا کند. کردها اهمیت زیادی برای رویاهای ریاست جمهوری وی دارند. اگر آنها وزن خود را پشت داووداوغلو و فیدان بیندازند، مذاکرات منحرف خواهد شد. استراتژی انتخاباتی این دو شاید سرنخ هایی در مورد رویکرد آنها به دست دهد، که این امر شایسته توجه بیشتر است.

اما از طرف دیگر، اردوغان نقاط قوتی نیز دارد:

-         اردوغان همیشه می تواند با کارت ارتش بازی کند. بد شدن رابطه او با گولن همزمان با بهبود روابطش با ژنرال ها بوده است.

-         هیچکدام از رقبایش کاریزما یا وجهه محبوب وی را ندارند.

-         وی منابع مالی بسیار زیادی دارد.

-         حزب عدالت و توسعه همچنان از وی حمایت می کند.

-         اردوغان از تمام چالش هایی که تا کنون با آنها رو به رو بوده است، پیروز و قوی تر بیرون آمده است.