نگرانی کشورهای عربی از همکاری ایران و آمریکا در عراق و سوریه

گروه سیاسی، یک اندیشکده انگلیسی می‌گوید تلاش‌های ایران و آمریکا برای مقابله با داعش باعث نگرانی شدید متحدان آمریکا در خلیج فارس شده است.

به گزارش بولتن نیوز به نقل از اشراف، اندیشکده سلطنتی چتم هاوسدر جدیدترین تحلیل خود به قلم «مایکل ویلیامز»، یکی از اعضای مجلس اعیان انگلیس و معاون سابق دبیرکل سازمان ملل متحد در امور خاورمیانه به بررسی بحران کنونی منطقه خاور‌میانه به ویژه در دو کشور عراق و سوریه پرداخته است. در ابتدای این گزارش به توان و قابلیت‌های چشمگیر نیروی هوایی ایران اشاره شده است و نویسنده عنوان می‌کند که ایران تلاش‌های گسترده‌ای را در دو کشور عراق و سوریه به منظور مقابله با گروه تروریستی داعش انجام داده است. در ادامه آمده است با اینکه ایران و آمریکا بیش از ۳۰ سال است که هیچ گونه رابطه دیپلماتیکی با یکدیگر ندارند و از سوی دیگر نیز هیچ‌گونه هماهنگی مستقیمی میان دو کشور در انجام عملیات‌های نظامی در عراق و سوریه انجام نمی‌گیرد، اما با این حال هر دو یک دشمن مشترک دارند و تلاش‌های این دو کشور برای مقابله با داعش باعث نگرانی شدید متحدان آمریکا در خلیج فارس شده است. از سوی دیگر اتحاد بسیار قوی میان ایران و سوریه و همچنین روابط عمیق میان ایران با عراق و حزب‌الله لبنان باعث نگرانی کشورهای عربی و اسرائیل شده است.


■ نیروی هوایی ایران در آسمان عراق نمایش حیرت‌آوری از خود ارائه داد■

با پیوستن ایران و حکومت بشاراسد به مبارزه علیه دولت اسلامی (داعش)، نگرانی و اضطراب متحدان آمریکا در منطقه خلیج‌فارس نیز رو به افزایش است. جت جنگنده و بمب‌افکن اف-۴ملقب به فانتوم ساخت شرکت «مک دانل داگلاس» استو در طول جنگ ویتنام در دهه ۱۹۶۰ میلادی یکی از هواپیماهای جنگنده بسیار خوب، پرکار و پردوام نیروی هوایی آمریکا محسوب می‌شد. این هواپیمای جنگنده در حدود ۲۰ سال پیش از نیروی هوایی ارتش آمریکا و نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا رسماّ بازنشسته شد و تولید آن نیز متوقف گردید. اما این بمب‌افکن قدیمی چند روز پیش در آسمان مناطق شمالی عراق نمایش حیرت‌آوری از خود ارائه داد. فانتوم‌های اف-۴ نیروی هوایی ایران پیش از انقلاب اسلامی و در دوران سلطنت شاه ایران خریداری شدند و حکومت شاه نیز بعدها در جریان انقلاب سال ۱۹۷۹ میلادی (سال ۵۷) سرنگون شد.
 

■ ایران و آمریکا هر دو در برابر یک دشمن مشترک مبارزه می‌کنند ■

جت‌های جنگنده‌های اف-۴ ایران چند روز پیش مواضع و پایگاه‌های دولت اسلامی (داعش) در استان «دیاله» عراق، در نزدیکی شهر «سادیا» یعنی خط مقدم جنگ میان نیروهای عراقی و نیروهای گروه تروریستی داعش را مورد حمله قرار دادند. پس از این رویداد مقامات پنتاگون به سرعت هرگونه هماهنگی میان آمریکا و ایران در مورد حملات‌ انجام شده از سوی ایران را رد کردند. با این‌ حال، آنچه در این میان مسلم و محرز است این است که آمریکا و ایران هر دو در یک صحنه نظامی و علیه یک دشمن مشترک مبارزه می‌کنند. این در حالی است که بیش از ۳۰ سال است آمریکا و ایران هیچ‌گونه روابط دیپلماتیکی با یکدیگر نداشته‌اند و حتی در مواقعی به نظر می‌رسید که این دو کشور در آستانه جنگ با یکدیگر نیز قرار گرفته‌اند. در حالی که به نظر می‌رسد هیچ‌گونه هماهنگی مستقیمی بین ارتش آمریکا و ارتش ایران صورت نپذیرفته است، اما می‌توان با یقین گفت که نیروی هوایی این دو کشور در مورد این حملات هماهنگی‌های خاصی را با وزارت دفاع عراق انجام داده‌اند.

 

■ نگرانی شدید کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس از اقدامات ایران و سوریه■

اگرچه چنین امری تا حدی غیرمعمول است، اما بی‌سابقه نیست. باید در نظر داشت که نیروی هوایی آمریکا و نیروی هوایی دولت بشار اسد نیز دو هفته پیش به موضع مشترکی حمله کردند و شهر «رقعه» در شمال شرق سوریه که کنترل آن در حال حاضر در دست نیروهای داعش است را بمبارن کردند. حملات انجام شده از سوی نیروهای ارتش آمریکا و سوریه به منظور بمباران شهر «رقعه» (تنها مرکز استانی که کنترل آن از دست دولت سوریه خارج شده است) طی چند روز و با فاصله بسیار کم از هم انجام شدند. جالب است بدانیم از زمانی که شهر «رقعه» در ۱۲ ژانویه سقوط کرد و کنترل کامل این شهر به دست نیروهای دولت اسلامی (داعش) افتاد، حملات و بمباران‌های بسیار معدودی از جانب نیروهای هوایی ارتش سوریه صورت پذیرفته است. آیا حملات صورت گرفته از سوی ایران و سوریه نوعی فرصت‌طلبی است و این دو کشور تلاش‌ می‌کنند تا نشان دهند آنها و آمریکا دشمن مشترکی دارند؟ دیگر اعضاء ائتلاف از این حملات چنین تصوری خواهند داشت و حتی اگر از این امر خشمگین نشوند، قطعاً تحولات جاری را با نگرانی و اضطراب دنبال خواهند کرد.

 

■ نگران کشورهای عربی از ایجاد یک اتحاد ناگفته و سربسته میان ایران و آمریکا ■

در آغاز حملات هوایی ائتلاف آمریکا علیه دولت اسلامی (داعش)، نیروی هوایی برخی از کشورهای حاشیه خلیج فارس نظیر امارات متحده عربی و عربستان‌سعودی نیز در این امر شرکت داشتند. اما مشارکت آنها از آن زمان به بعد کم‌رنگ‌تر شد. بنابراین شکی نیست که اقدامات و حملات هوایی حکومت بشاراسد در شهر «رقعه» و حملات هوایی ایران در استان «دیاله»، متحدان آمریکا در منطقه خلیج فارس را نگران و پریشان خواهد کرد. متحدان عربی آمریکا در مورد ایران نگرانی بیشتری دارند به‌خصوص اگر چنین اقداماتی از سوی ایران به ظهور یک اتحاد سربسته و ناگفته میان ایران و آمریکا منجر شود.

 

■ اتحاد دیرینه میان ایران و سوریه از اهمیت بسزائی برخوردار است ■

همکاری‌های ایران با حکومت بشاراسد در دمشق و دولت بغداد موضوع جدیدی نیست. در حقیقت، سابقه اتحاد میان ایران و سوریه به بیش از ۳۰ سال پیش و زمان «حافظ اسد»، پدر رئیس‌جمهور فعلی سوریه باز می‌گردد. اتحاد میان این دو کشور از اهمیت بالایی برخوردار است و می‌توان گفت که بدون وجود این اتحاد، ایران هیچ‌گاه نمی‌توانست از متحد لبنانی بسیار مهم خود یعنی «حزب‌الله» حمایت و پشتیبانی نماید. در واقع مقاومت حزب‌الله در جنگ یک ماهه با اسرائیل در سال ۲۰۰۶ میلادی، بدون حمایت‌های حیاتی وکمک‌های تسلیحاتی و فنی از سوی ایران ممکن و شدنی نبود.

 

■ اهداف اسرائیل از حملات هوایی اخیر خود به خاک سوریه ■

این امر می‌تواند انگیزه اصلی حمله جنگنده‌های نیروی هوایی اسرائیل به مناطقی از خاک سوریه در روز یکشنبه را توجیه کند. در حمله نخست، اسرائیل چند سوله و انبار در سوریه را مورد هدف قرار داد که این اقدام با هدف جلوگیری از ارسال سیستم‌های موشکی ایران به حزب‌الله لبنان صورت پذیرفت. حمله دوم نیز در نزدیکی منطقه «دیماس» در نزدیکی دمشق و اتوبان بین‌المللی دمشق- بیروت (در نزدیکی مرز لبنان) صورت گرفت و کاروانی از نیروهای حزب‌الله که به سوی لبنان در حرکت بود در این حملات مورد هدف قرار گرفتند. در حملات ناگهانی اسرائیل، پایگاه هوایی «دیماس» که بسیاری از پهپادهای پیشرفته ایرانی در آنجا ذخیره شده بود نیز بمباران شد. دیده‌بان حقوق بشر طرفدار گروه‌های مخالف سوری بعد از این حملات در اظهاراتی عنوان کرد، اطلاعاتی بدست آورده که نشان می‌دهند چندین تن از اعضاء نیروهای حزب‌الله لبنان طی حملات هوایی «دیماس» کشته شده‌اند.

 

■ موضع احتمالی حزب‌الله در قبال حملات اخیر جنگنده‌های اسرائیلی به خاک سوریه ■

روزنامه «الشرق ‌الاوسط» بیروت به نقل از برخی منابع ناشناس در نیروهای مخالف سوری عنوان کرد که منطقه مورد هدف قرار گرفته «دیماس» به عنوان یک منطقه ممنوعه نظامی محسوب می‌شود که تحت کنترل گردان چهارم ارتش سوریه به رهبری «ماهر الاسد»، برادر رئیس‌جمهور سوریه قرار دارد. جنگنده‌های اسرائیلی در هر دو حمله اخیر، به منظور نزدیک شدن به اهداف و مواضع مورد نظر خود از حریم هوایی لبنان استفاده کردند و سؤالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که آیا حزب‌الله لبنان اقدام متقابلی را به منظور تلافی حملات هوایی اسرائیل در روز یکشنبه در نظر دارد؟ مقامات ارشد حزب‌الله در مورد حملات هوایی اخیر اسرائیل هنوز اظهار‌نظری نکرده‌اند و با توجه به درگیری‌های شدید و سنگین این نیروها در داخل خاک سوریه و حمایت‌های آنها از حکومت بشاراسد، بعید است که اظهارنظر خاصی از سوی مقامات این گروه صورت بپذیرد.

 

■ کمک‌ها و حمایت‌های گسترده ایران به عراق در طول بحران کنونی این کشور ■

از سوی دیگر ارتباطات نزدیک ایران با عراق را باید ثمره حمله دولت جرج بوش به عراق و سرنگونی رژیم صدام در سال ۲۰۰۳ میلادی دانست. حذف دیکتاتور سنی و سقوط دولت قدرتمند عراق موجب توانمندی هر چه بیشتر شیعیان عراق و قدرتمندی محور تهران – بغداد شد، محوری که با سرعت بسیاری در حال رشد و توسعه بود. در پی سقوط شهر «موصل» به دست نیروهای داعش، روابط نظامی میان تهران و بغداد عمیقتر شد و این در حالی بود که واشنگتن و تهران برای کمک به دولت تحت محاصره عراق با یکدیگر رقابت می‌کردند. در این مدت ایران جنگنده‌های «سوخو ۲۵» ساخت کشور روسیه را در اختیار دولت عراق قرار داد و فرضیه مشترکی نیز وجود دارد مبنی بر اینکه این جنگنده‌ها توسط خلبانان ایرانی هدایت شده‌اند.

 

■ شانس دستیابی به موفقیت‌های دیپلملاتیک در موضوع سوریه نزدیک به صفر است ■

تمامی این تحولات و اتفاقات موجب خواهند شد تا روابط آمریکا و متحدانش در منطقه پیچیده‌تر شود. اکنون چهار سال از آغاز جنگ سوریه می‌گذرد و هیچ نشانه‌ای از حل‌و‌فصل این بحران دیده نمی‌شود. از سوی دیگر ما با ظهور گروه تروریستی داعش به عنوان یک عامل عمده نظامی و سیاسی در منطقه خاور‌میانه روبرو هستیم و در بهترین حالت تنها می‌توان این گروه را مهار و محدود کرد. شانس دستیابی به موفقیت‌های دیپلماتیک در موضوع جنگ داخلی سوریه نزدیک به صفر است و یکی از دلایل عمده این امر این است که گروه مخالف شورای ملی سوریه بزرگترین بازنده سیاسی در میدان این جنگ است. مانند اغلب جنگ‌های داخلی، این گروه‌های افراطی و تندرو هستند که در نهایت بر عرصه جنگ مسلط خواهند شد. بنابراین سال ۲۰۱۵ میلادی برای دولت اوباما سالی خواهد بود که در آن فشارهای خاورمیانه همچنان به قوت خود باقی خواهند ماند.