واقع شدن سی سخت در دامنه دنا، بلند ترین کوه زاگرس و وجود چشمه سارهای فراوان و رودخانه های خروشان و باغستانهای انگور، سیب و گردو از سی سخت بهشت گونه ای ساخته که سالانه مأمن هزاران گردشگر ایرانی و خارجی است.
سی سخت شهر سی پهلوان اساطیری
اهالی این منطقه وجه تسمیه سی سخت را برگرفته از افسانه های اساطیری می دانند که سینه به سینه نقل گشته و هم اکنون نیز در بین مردم ساری و جاری است.
مردم این منطقه اعتقاد دارند که "کی خسرو" پادشاه دادگستر ایران زمین پس از آنکه جانشین خود را در "تل خسرو"(تپه ای باستانی در پنج کیلومتری یاسوج) تعیین می کند، به سوی دنا می رود.
کی‌خسرو در دامنه دنا و سی سخت کنونی، در چشمه ای جوشان و بسیار پرآب و سرد که بومیان، امروز آن را چشمه "بشور" می‌نامند، خود را تطهیر می‌کند.
سپس کی خسرو روی سنگ بزرگی در بالای این چشمه قرار می‌گیرد و آخرین نصایح خود را به سپاهیانش بازگو می‌کند. سنگی که اکنون به نام "بردشاه" معروف است و در پایین گردنه بیژن قرار دارد. او از سپاهیانش می خواهد او را ترک کنند و بازگردند زیرا این سفری بی بازگشت برای او خواهد بود.
بومیان بر این باورند که پس از آن کی‌خسرو برای عبادت به سمت کوه دنا می رود و از نظرها دور می‌شود، سی تن از پهلوانان باوفای ایرانی از جمله بیژن، به دنبال یافتن او آخرین رمق خود را در گردنه کوه، جایی که امروز بنام گردنه "بیژن" جاودان مانده است، از دست می‌دهند و جان خود را فدای وفای به عهد و پیمان خود می کنند و به یاد آن سی پهلوان سخت کوش، این منطقه "سی سخت" نام می گیرد.
هم اکنون نام بسیاری از قلل و مکان‌ها در دنا و دامنه های و کوهپایه‌های آن متاثر از این افسانه است و در میان آنها نام هایی همچون راه آسمانی، غار کی‌خسرو، گردنه بیژن، قلعه کهزاد و... وجود دارد. با این حال کشف قبرستانی باستانی مربوط به هزاره سوم قبل از میلاد و بقایای شهر باستانی "دینا" به این افسانه‌ها رنگ واقعیت می بخشد.
دنای سفید پوش در انتظار تن پوش سبز بهار
اگر چه دنای استوار هنوز جامه سفید بر تن دارد و زمستان از آن رخت نبسته اما آرام آرام بهار به این دیار می آید و تا اردیبهشت شکوفه های باغات سیب، انگور، گردو، هلو و... در سی سخت رخ نشان می دهند.
دنا: وجود رشته کوه دنا با ارتفاع چهارهزار و 448 متر و 44 قله با ارتفاع بالای چهارهزار متر نیز سی سخت را به شهر کوهنوردان و صخره نوردان بدل کرده به طوری که در طول سال هزاران کوهنورد ایرانی و خارجی به دنا صعود می کنند.
فاش مستان، بیژن دو و سه، قزل قله، برج آسمانی، حوض دال و... قله‌هایی هستند که دل آسمان را شکافته و دست زمین را به خورشید رسانده‌اند.
پارک ملی و منطقه حفاظت شده دنا: این منطقه در دل دنا تکه ای دیگر از جاذبه های طبیعی است که ظرفیتهای بی نظیر زیست محیطی آن باعث شد به عنوان دهمین ذخیرگاه زیستکره در سازمان یونسکو ثبت شود.
منطقه حفاظت شده دنا با وسعتی معادل 93 هزار و 660هکتار دارای155 گونه جانوری پرنده، 24 گونه جانوری پستاندار، 20 گونه آبزی و 39 خزنده می باشد. سایت گوزن زرد ایرانی با 17 راس گوزن هم در این منطقه قرار دارد.
این منطقه به صورت یک اکوسیستم ویژه دارای بیش از یک هزار گونه گیاهی است که از این تعداد 45 گونه بومی و منحصر به دناست و دنا به تنهایی به اندازه 46 کشور دنیا گونه گیاهی آندومیک دارد.
همچنین کوه های دنا سر چشمه بسیاری از رودخانه های پر آب جنوب ایران است وبه عنوان ذخیره گاه منابع آب، نقش مهمی در زندگی مردم جنوب کشور دارد. رودخانه هایی همچون بشار، خرسان، کارون، مارون، زهره و ... از این کوهها سرچشمه می گیرند.
دریاچه کوه گل: این دریاچه که در شمال شرقی شهر سی سخت و درحدود هشت کیلومتری آن واقع است، همچون نگین آبی انگشتری که اطراف آن را گلهای زردنرگس، بنفشه وزنبق قرار گرفته تابلویی زیبا از هنر آفریدگار بزرگ است.
این دریاچه که در ارتفاعات دامنه نزدیک به قله کوه گل دنا واقع شده دارای جاده دسترسی آسفالته تا اردوگاه بوده و با دقایقی کوهپیمایی این جاذبه زیبای خدادادی قابل رویت است.
چشمه میشی: چشمه میشی یکی دیگر از جاذبه های طبیعی این شهر است که در چهار کیلومتری شمال شرقی شهر سی سخت قرار دارد و یکی از پرآب ترین و خنک ترین چشمه های زاگرس بوده که آن را چشمه "بشو" نیز می نامند.
لما: روستایی باستانی در کنار رودخانه بشار است که چندی پیش گورهای انسانی با قدمت سه هزار سال قبل از میلاد درآن کشف شده است.
کریک: روستای "کریک" با معماری سنتی زیبا که امروزه در ادبیات معماری ایران روستاهای "ماسوله ای" نام گرفته است در شهرستان دنا و در 25 کیلومتری شهر یاسوج قرار دارد.
معماری این روستا که در میان دره ای سرسبز در پای کوههای سپید پوش دنا و درکنار رودخانه ای خروشان قرار گرفته به صورت پلکانی است به طوری که بام هر خانه حیاط خانه بالایی می شود و مصالح به کار رفته در ساخت بناها به صورت ترکیبی از خشت، چوب و سنگ است.
به گفته کارشناسان، روستای "کریک" یکی از قدیمی‌ترین روستاهای شهرستان دنا به شمار می‌رود که سابقه یکجا نشینی در این منطقه به دوران قبل از اسلام بر می گردد.
همچنین روستاهای بیاره،کوخدان، کره، لما، امیرآباد، دشت رز، آب سپاه و... هرکدام سرشار از طبیعت بکر و مردمان میهمان نوازی هستند که پاکی و بی آلایشی را از دنا آموخته اند.
دشتک، دشتی سبز در پای دنا، غارهای سرشار از زیبایی دنا از جمله غار نول و غار یخی، 183 چشمه جوشان آب شیرین، همه و همه تابلوهای زیبایی هستند که در آغوش دنا جلوه ای از آفرینش پروردگار را به نمایش می گذارند.
به گزارش خبرنگار مهر، این سرزمین زیبا اگر چه اردیبهشت تا مهر ماه هر سال میزبان خیل عظیم گردشگران است اما فروردین آن نیز پر از جاذبه های دیدنی در تقابل برف و سبزه زار و زمستان و بهار برای مسافران نوروزی است.
