پوران درخشنده؛ فیلمسازی درباره آدم های فراموش شده

به گزارش بولتن نیوز به نقل از مجلۀ زندگی ایرانی، حالا فیلم هیس را می توان از فیلم های جریان ساز دهۀ نود سینمای ایران دانست. پوران درخشنده فیلمسازی است که در یک دهۀ اخیر هیچ وقت برخورد خوبی با فیلم هایش نشد و تعدادی از فیلم های او که با نگاه جدی به مسائل جامعه ساخته شد به شکل بسیار بدی وتک سانس اکران شدند. اما سال 92 سال خوبی برای خانم درخشنده بود. «هیس...» این روزها از پر طرفدارترین فیلم های سینمای ایران شده و صفحه فیسبوک این فیلم آن قدر طرفدار پیدا کرده که رکورد صفحه فیسبوک فیلم «جدایی نادر از سیمین» راهم شکست است. «هیس...» فقط این روزها در سینما مطرح نیست ،پای «هیس...» به ورزش هم کشیده شده است به طوری که نادر فریادشیران از مربیان ایرانی که این روزها دست به افشاگری در زمینه سوءاستفاده جنسی از کودکان در مدارس فوتبال زده است در مصاحبه ای با تابناک عنوان کرده که پس از تماشای فیلم «هیس...» بسیار گریه کرده است. او گفته که اتفاقاتی که دربرخی مدارس روی می دهد از فیلم «هیس...» هم تکان دهنده تر است.


نگاهی آسیب شناسانه درباره آدمهای فراموش شده

پوران درخشنده در بیش از سه دهه فیلمسازی در سینمای ایران همیشه دغدغه آدم های فراموش شده را داشته است. خود او در مصاحبه ای در این باره گفته: جشنواره فیلم فجر تا یک‌سال هایی برخورد خوبی با فیلم‌های من داشت. اما باید بگویم فیلم‌هایی که من می‌سازم همیشه نگاهی آسیب‌شناسانه به آدم‌های فراموش شده داشته است. از یک بیمار کلیوی تا یک زن نازا، از یک آدم ناشنوا تا یک معلول جسمی حرکتی، از یک نابینا تا نوجوانانی که دوران بلوغ را طی می‌کنند، از پسران جوانی که در «شمعی در باد» دوران توهم را طی می‌کنند تا بچه‌های سندرمی که در «بچه‌های ابدی» حضور دارند تا دختران گلفروش «خواب‌های دنباله‌دار» در همه این ها شخصیت‌های این فیلم‌ها افرادی بوده‌اند که نیازمند دیده شدن بوده‌اند و این آدم‌ها همیشه برای من اهمیت داشته‌اند. غیر از این آدم‌ها و شخصیت‌ها، افراد دیگری خود را هیچ وقت جلب نکردند. برای من مهم این بود که چگونه می‌توانم به شخصیت‌های فیلم خود اعتماد به نفس بدهم. این که چگونه می‌تواند زندگی کرده و خودش به خودش کمک کند. این که به او یاد بدهم که چگونه روی پای خودش بایستد و به خودش متکی باشد. پیدا کردن این مهارت زندگی برای شخصیت‌های فیلم‌هایم همیشه برایم مهم بوده است. آدم‌های فیلم‌های من آدم‌هایی بوده‌اند که در ابتدا فکر کرده‌اند که تمام شده‌اند ولی کم کم و با گذشت زمان توانسته‌اند بر مشکلات غلبه کنند و بر روی پای خود بایستند. فیلم‌های من همیشه درباره آدم‌های فراموش شده‌ای هستند که می‌توانند توانایی فطری خود را کشف کنند.

فیلم هایی که سوخت

غیر از فیلم «هیس...»،در سال های اخیر هیچ گاه برخورد خوبی با فیلم های درخشنده نشده است. به گفته درخشنده برای اکران فیلمی مثل«خواب‌های دنباله دار» و «بچه‌های ابدی»، اصلاً سینمایی نبود و هیچ کس حمایت نکرد. درحالی که این فیلم‌ها درباره آدم‌های فراموش شده جامعه بود. این فیلم‌ها به شکل بسیار بدی و به صورت تک سانس اکران شد. در حالی که فیلم مثلث عشقی بود سینماها برای آن صف می‌بستند و برای خیلی مواقع با همین تک سانس‌ها فیلم‌های من سوخت و این اتفاق برای فیلم‌های مشابه هم رخ داد.
 
پوران درخشنده به روایت طناز طباطبایی
 
طنازطباطبایی بازیگرمطرح سینما و بازیگر اصلی فیلم «هیس...» نیز دربارۀ پوران درخشنده می گوید: من معتقدم بهترین فیلم خانم درخشنده فیلم «هیس...» است و بهترین بازی من تا به امروز. سخت ترین فیلمی است که من تا امروز کار کردم و به خاطر سوژه آن، تجاوز، شیوه طرح آن خیلی مهم بود و ما باید لب مرز حرکت می کردیم تا اصلاً بتوان این موضوع را مطرح کرد. اگر هر فیلمساز دیگری جز خانم درخشنده این فیلم را می ساخت، ممکن بود از پس کار برنیاید یا کار توقیف شود. هوشمندی خانم درخشنده همین حرکت ظریف او روی لبه تیغ بود، متن خوبی هم داشت و من تصورم بر این بود که فیلم خوبی می شود.

حمایت سینماگران

اما در زمان اکران فیلم«هیس...» و بعد از آن سینماگران مطرحی مثل حاتمی کیا، حسن فتحی، هنگامه قاضیانی و نیکی کریمی به حمایت از فیلم هیس پرداختند. حسن فتحی در یادداشت زیبایی که نوشت: فیلم «هیس دخترها فریاد نمی‌زنند» اثر در خور تامل پوران درخشنده دانست که شاید بعد از «پرنده کوچک خوشبختی» موفق‌ترین اثر او باشد.

زخم های فروخورده وسرکوب شده

حسن فتحی درادامه یادداشت خود نوشته بود: «در اغلب آثار کارگردان که او را به یک فیلمساز مولف تبدیل کرده است، زخم های فروخفته و سرکوب شده دوران کودکی ونوجوانی شخصیت‌هایی را شاهدیم که ای بسا در دوره جوانی آنها، همچون دمل چرکینی سرباز کرده و منجر به واقعه‌ای تلخ و جان‌سوز می‌شود.

کندو کاوی مدرن

از نظر حسن فتحی، فیلم«هیس ...» در واقع یک کندو کاوی مدرن نسبت به قرائت سنتی و عرفی از مفهوم آبرو و بی‌آبرویی و پیامدهای فاجعه‌بار آن در سطح اجتماع امروزی بود.
به اعتقاد این کارگردان مطرح سینما از این منظر انگشت گله و انتقاد فیلمساز نه تنها متوجه نهادهایی است که با سرپوش نهادن برخی از فجایع، مانع از کالبدشکافی عمیق آن ها می‌شوند بلکه متوجه همه آن گروه از شهروندهایی نیز هست که با سکوت و بی‌اعتنایی نسبت به پاره‌ای از بدهکاری ها و ناهنجاری‌های روانی و اجتماعی، فراموش می‌کنند که شاید قربانی بعدی فردی از افراد خانواده آن ها باشد!

مرارت ها وسختی های درخشنده

گفته‌ها و شنیده‌ها حاکی از آن است که پوران درخشنده، مرارت‌ها و سختی‌هایی را متحمل شده است و من به عنوان کارگردانی که در اغلب آثارسینمایی و تلویزیونی خود با مشکلات جان‌فرسایی دست و پنجه نرم کرده‌ام،تلاش این فیلمساز متعهد و مستقل را ارج می‌نهم.

 
درخشنده به روایت شهاب حسینی

اما شهاب حسینی نیز معتقد است: احترام و علاقه من به سينماي پوران درخشنده باعث انتخاب كارهاي او بوده است. دلیل بازي در «هیس دخترها فریاد نمی‌زنند» فیلمنامه خوب این کار و وجود دغدغه بسیاری از افراد جامعه در این فیلم بود. پوران درخشنده به خوبی موضوعات اجتماعی را در آثار خود مطرح می‌کند و من همیشه با علاقه و احترام از سینمای او یاد کرده‌ام.