چگونه حاتمی‌کیا، حاتمی‌کیا می‌شود و فرهادی، فرهادی؟

گروه فرهنگ و هنر-سیّدمجتبی نعیمی، اگر بخاطر داشته باشید، در جریان اختتامیه‌ی جشنواره‌ی فیلم فجر، ابراهیم حاتمی‌کیا کارگردان فیلم سینمایی تحسین شده و انقلابی "چ" به این مراسم نیامد. علت اصلی این عدم حضور نیز به جایزه‌ی ویژه‌ای برمی‌گشت که دولت یازدهم مدنظر داشت تا به یکی از فیلم‌های حاضر در جشنواره اعطا کند.

به گزارش بولتن نیوز، از آنجا که حاتمی‌کیا احتمال می‌داد تا این جایزه را به او و فیلمش بدهند و باز هم از آنجا که آقا ابراهیم آدمی نیست که بخواهد زیر بلیط این و آن جریان سیاسی برود، در اختتامیه‌ی جشنواره‌ی فیلم فجر حضور پیدا نکرد.

اشتباه نکنید. اگر کسی از جشنواره‌ی فیلم فجر جایزه بگیرد، به این معنی نیست که لزوماً علمدار دولت وقت و گفتمان سیاسی‌اش در عرصه‌ی سینماست. اما وقتی صحبت از جایزه‌ی ویژه و اعطای آن براساس معیارهایی خاص (بخوانید سیاسی) می‌شود، بیم آن می‌رود که افرادی بخواهند در این شرایط فتنه‌آفرینی کنند و نسبت‌های ناروایی را به کسانی منتسب کنند که هیچ تناسبی با آن افراد ندارد.

و آقا ابراهیم هم نمی‌خواست که این اتفاق بیافتد. نمی‌خواست کسی او را و فیلم پرهزینه‌اش را نماد یک جریان سیاسی خاص بداند. نمی‌خواست وام‌دار فرد یا گروهی سیاسی باشد. نمی‌خواست دولتی باشد! (دولتی به معنای سوءاستفاده‌ی سیاست از هنر برای تبدیل آن به دستگاه تئوریزاسیون رفتارهای خوب و بد خود) چون می‌خواست هر وقت که پیش آمد، زبان سرخ منتقدانه‌اش آزاد باشد. چون می‌خواست اگر روزی پیش آمد و تصمیم گرفت فیلمی برخلاف جریان آب بسازد، کسی به نمک‌دان شکستن متهمش نکند.

و این، معنای عملی فیلم‌ساز و هنرمند آزاده و غیردولتی‌ست که خیلی‌های ادعایش را دارند اما چون به خلوت می‌روند، آن کار دیگر می‌کنند. و به همین خاطر است که آقا ابراهیم، تبدیل به حاتمی‌کیایی می‌شود که ما همیشه با یکسری ویژگی‌ها می‌شناختیمش و حالا بعد از 16 سال گذر زمان از ساخت آژانس شیشه‌ای، با "چ" و البته اضهارنظرهای حاشیه‌ای آن، ثابت کرد که هنوز همان آدم سابق است.

اما در آن سوی پرهیز از دولتی‌ شدن حزب‌اللهی‌ها، این روزها می‌شنویم که پرچم‌دار سینمای روشنفکری (یعنی همان سینمایی که سال‌ها بچه حزب‌اللهی‌ها و فیلم‌های‌شان را به دولتی و حکومتی بودن متهم می‌کردند) یعنی اصغر فرهادی دارد می‌رود تا رسماً زیر بلیط دولت لائیک فرانسه برود. اصل ماجرا را از زبان خبرگزاری مهر بشنوید:

«اصغر فرهادی کارگردان ایرانی روز پنج شنبه در پاریس نشان عالی هنر و نویسندگی فرانسه را دریافت می‌کند. به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از تی وی 5، این نشان که از باارزش‌ترین نشان‌ها برای تجلیل از دستاوردهای هنری یک چهره‌ی جهانی است، روز پنج شنبه 27 فوریه از سوی اورلی فیلپتی وزیر فرهنگ فرانسه در پاریس به فرهادی اهدا خواهد شد. این نشان به دلیل خلاقیت هنری این کارگردان و تاثیر وی بر فرهنگ فرانسه به او اهدا می‌شود. فیلم "گذشته" فرهادی در فرانسه و با حضور عوامل فرانسوی ساخته شده است.»

خیلی جالب است. گفتمان سیاسی-هنری که سال‌ها شعار غیردولتی بودن سر می‌دادند و اصل حضور دولت، حکومت و همه‌ی مظاهر سیاست را در هنر برنمی‌تافتند، این روزها حسابی ماهیت خود را نشان می‌دهند. از اختتامیه‌ی جشنواره‌ی فیلم فجر که رپورتاژ آگهی مفت و مجانی سینماگران برای دولت بود گرفته تا شکستن مرز تحت‌الحمایگی دولتی که قرار است توسط اعطای جایزه‌ی فرانسوی‌ها به فرهادی کامل شود. و از این جالب‌تر، توجیه‌های هنری و فلسفی‌ست که متعاقباً پس از دریافت این جایزه صادر شده تا ثابت کنند که این جوایز اصلاً سیاسی نیستند و کاملاً نیت‌های انسان‌دوستانه را مدنظر دارند.

البته اگر کسی فیلم گذشته را دیده باشد و بداند که طبق خبر فوق، جایزه‌ی مذکور بخاطر ساخت این فیلم قرار است به فرهادی داده ‌شود، بخوبی می‌فهمد که چرا فرانسویان از قد و قامت اصغر آقا خوش‌شان آمده و تصمیم گرفته‌اند که ایشان را بر سر کیف بیاورند. اما همه‌ی این‌ها حجتی‌ست برای اینکه دیگر حضرات روشنفکرمآب، ادعاهای شاز نکرده و دم از عدم وابستگی نزنند که انصافاً ثابت شده مظهر وابستگی‌ند. واقعاً وقاحت می‌خواهد که ادعایی را سال‌ها در بوق کنی و تا فرصت به تو رسید، دقیقاً برخلافش عمل کنی. امیدواریم دیگر از طرف ایشان نشنویم که سینما و هنر باید آزاد غیردولتی باشد و اصلاً خوب نیست که وام‌دار سیاسی‌ها باشیم و از این حرف‌ها. و امیدواریم که دیگر حزب‌اللهی‌ها به دولتی‌ بودن متهم نشوند. هرچند از وقیحان هرچه بگویی برمی‌آید.