آزمایش هسته‌ای جدید کره شمالی

با فرارسیدن 27 ژوئیه 60 سال از امضای قرارداد آتش بس در شبه جزیره کره می‌گذرد. در طی این 60 سال این منطقه از شرق آسیا همواره آبستن تشنج و بحران بوده است ولی آن‌چه در سال‌های پس از فروپاشی نظام دو قطبی بر شبه جزیره کره گذشته تفاوت اساسی با دوران جنگ سرد دارد. در دوران جنگ سرد حکومت کمونیستی کره شمالی نظیر سایر دولت‌های هم مسلک خود در جهان نظیر کوبا و ویتنام از حمایت‌های مادی و معنوی اتحاد شوروی و تا حدودی جمهوری خلق چین برخوردار بود. بعد از فروپاشی بلوک شرق و تجزیه اتحاد شوروی در دهه 1990 فدراسیون روسیه که مشی سرمایه‌داری را در پیش گرفته بود از حمایت از متحدان سابق دست کشیده و آنها را به حال خود رها کرد. دولت چین نیز چنان سرگرم بازسازی اقتصادی خود گردیده بود که نمی‌توانست مثل گذشته یاور برخی از این کشورها از جمله کره شمالی باشد. بنا براین دولت کره شمالی برای بقای خود در برابر موج عظیمی که برپا شده بود به فکر تقویت نظامی خود و دستیابی به سلاح‌های کشتار جمعی نظیر سلاح هسته‌ای و وسایل حمل‌کننده آن، از جمله موشک‌های دوربرد بالستیک افتاد و برای نیل به این مقصود از پیمان ان.پی.تی خارج شد.
کره شمالی نخستین آزمایش هسته‌ای زیرزمینی خود را در سال 2006 انجام داد که قدرت انفجار آن لرزشی در حدود 1/4 در مقیاس ریشتر ایجاد کرد.این آزمایش واکنش تند جامعه بین‌الملل را درپی داشت و منجر به صدور قطعنامه‌های شورای امنیت ملل متحد و اعمال تحریم‌هایی علیه کره شمالی گردید. دولت کره شمالی به این واکنش‌ها اعتنایی نکرد و با انجام آزمایش‌های موشکی بحران را تشدید نمود. آزمایش دوم هسته‌ای کره شمالی در سال 2009 که قوی‌تر از آزمایش قبلی بود موجب بروز لرزشی معادل 5/4 در مقیاس ریشتر گردید. این آزمایش نیز وضع تحریم‌های شدیدتری را علیه دولت کره شمالی در پی‌آورد.
با درگذشت کیم جونگ ایل و به قدرت رسیدن پسر جوان وی کیم جونگ اون تصور عمومی بر این بود که تجدید نظر‌هایی در سیاست خارجی و اصلاحات اجتماعی در عرصه داخلی کره شمالی رخ خواهد داد و رویدادهای ماه‌های نخست زمامداری کیم جوان این فکر را تقویت می‌کرد ولی این خوش‌بینی دوام چندانی نیاورد. ظاهرا دفتر سیاسی حزب کارگران کره شمالی و اعضای کهن‌سال آن هنوز از قدرت تصمیم‌گیری بالایی برخوردارند و در عین حال نمی‌توان نفوذ فوق‌العاده محافل نظامی این کشور در رده‌های تصمیم‌گیری‌های راهبردی را نادیده گرفت.
کره شمالی از یک سو به خاطر تحریم‌های کمرشکن بین‌المللی و ازطرف دیگر ضعف شدید اقتصادی با بحران اجتماعی و انسانی شدیدی روبروست و از طرف دیگر بیم دارد که در صورت تمکین در برابر خواست طرف‌های مذاکرات شش جانبه و همچنین برآوردن خواست مجامع بین‌المللی نظیر شورای امنیت سازمان ملل متحد زمینه‌های فروپاشی نظام شبه سلطنتی این کشور فراهم آید. در عین حال مقامات پیر و جوان این کشور از انجام اصلاحات ریشه‌ای در کشور عاجزند و می‌ترسند که نتوانند امواج حاصله از اصلاحات اجتماعی و مدنی را کنترل کرده و آن را به صورت هدایت شده به پیش برند. درنتیجه تنها راه چاره را در تقویت نظامی این کشور با هدف بازدارندگی در برابر تهدیدات خارجی از یک سو و انجام اصلاحات ظریف و کم شتاب در سیاست‌های داخلی از سوی دیگر دیده‌اند.
مقامات کره شمالی انجام آزمایش هسته‌ای اخیر، که از نظر توان انفجاری تقریبا دوبرابر آزمایش‌های پیشین با قدرت تخریبی معادل شش تا هفت کیلو تن بوده، را در راستای پاسخگویی به اقدامات ایالات متحده در افزایش بعد تحریم‌ها علیه خود می‌دانند و تهدید کرده‌اند که با تداوم بخشیدن به اینگونه آزمایش‌ها و آزمایش‌های موشکی توان تهاجمی خود را به حدی خواهند رساند که بتوانند سواحل غربی خاک اصلی ایالات متحده را هدف قرار دهند.
واکنش بین‌المللی به آخرین آزمایش هسته‌ای کره شمالی طبق معمول شدید بوده و شورای امنیت طی بیانه‌ای به صورت اجماع این اقدام را محکوم کرده و عنوان نموده که قطعنامه تازه‌ای را علیه این اقدام در دست بررسی دارد که می‌تواند تحریم‌های شدیدتری را علیه کره شمالی در پی داشته باشد. باراک اوباما رئیس جمهور ایالات متحده نیز در سخنرانی سالانه خود در اجلاس مشترک سنا و مجلس نمایندگان وعده اقدامات تندتری را علیه کره شمالی داد و اعلام کرد که دولت کره شمالی با این اقدامات بر انزوای خود در عرصه بین‌المللی خواهد افزود.
کارشناسان هسته‌ای ژاپنی، کره‌ای و سی.تی.بی.تی در تلاش هستند تا میزان موفقیت‌آمیز بودن آزمایش هسته‌ای کره شمالی و نوع مواد انفجاری به کاررفته در وسیله منفجرشده، پلوتونیوم یا اورانیوم غنی شده، را مشخص نماید. باور عمومی کارشناسان بر این است که در دو آزمایش هسته‌ای قبلی کره شمالی از پلوتونیوم استفاده شده بود که ردیابی تشعشعات آن ساده‌تر است و معتقدند که اگر این‌بار از اورانیوم غنی شده استفاده شده باشد می‌توان آن را به حساب دست‌آوردی تازه برای کره شمالی گذاشت. در عین حال اگر کره شمالی توانسته باشد به فناوری ساخت کلاهک هسته‌ای قابل نصب در موشک بالستیک قاره‌پیما دست یافته باشد این کار می‌تواند امنیت خاک اصلی امریکا را نیز با تهدیدی جدی مواجه نماید.

اسماعیل بشری، کارشناس مسائل نظامی و بین‌المللی