بی‌اعتنایی چین به WTO در واردات گندم با تعرفه پایین

گروه اقتصادی: واردات گندم چین در سال‌های اخیر با رشد بی‌سابقه‌ای مواجه بوده به نحوی که در سال ۲۰۲۲ به ۹.۸ میلیون تن رسیده است که چین را به بزرگترین واردکننده گندم جهان تبدیل می‌کند. تا پیش از سال ۲۰۲۰، چین بر خلاف دستورالعمل سازمان تجارت جهانی، بسیاری از سفارش‌های کارخانجات تولید آرد برای واردات گندم با تعرفه پایین را رد می‌‌کند و همچنان نیز این اقدام را با شدت کمتری ادامه می‌دهد.

تعهد چین به واردات گندم با تعرفه ۱ درصد

به گزارش بولتن نیوز به نقل از مسیر اقتصاد، چین به عنوان بزرگترین بازار مصرف گندم شناخته می‌شود که سهم ۱۹ درصدی از مصرف جهان را تشکیل می‌شود. تا پیش از ورود چین به سازمان تجارت جهانی، واردات گندم چین در انحصار شرکت دولتی بازرگانی غلات و روغن چین[۱] (COFCO) بود که بر اساس سفارش برنامه‌ریزان دولتی، گندم را خرید و فروش می‌کرد. دولت چین به هنگام ورود به سازمان تجارت جهانی در سال ۲۰۰۱، موافقت کرد تا از واردات گندم انحصار زدایی کند.[۲] اما با وجود تحولات اساسی در اقتصاد چین طی دو دهه اخیر، سیستم سهمیه بندی واردات همچنان دسترسی کارخانه‌های آرد چینی به گندم خارجی را محدود می‌کند. به دلیل اینکه گندم یکی از کالاهای اساسی است، دولت چین طی دو دهه گذشته بازار گندم را به شدت کنترل کرده است.

چین متعهد شده است مجوز واردات گندم با تعرفه ۱ درصد را تا سقف ۹.۶۳ میلیون تن بدهد و برای واردات بیش از این مقدار، می‌تواند تعرفه ۶۵ درصدی اعمال کند. با وجود آنکه کارخانجات تولید آرد هر ساله تقاضای بالایی برای واردات گندم با تعرفه پایین ثبت می‌کنند، طی سالهای ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۹ واردات گندم چین همیشه کمتر از ۵۰ درصد میزان تعهد این کشور بر اساس توافقنامه WTO بوده است.
محدودیت ثبت سفارش گندم در چین با هدف حمایت از تولید داخل

از آنجا که دولت چین از ابتدا انتظار داشت که تقاضا برای سهمیه واردات بیش از اندازه باشد، مکانیزمی برای اعطای سهمیه ایجاد کرد. شرکت‌های علاقمند به واردات گندم، باید در تابستان سال قبل برای دریافت سهمیه ثبت سفارش کنند. سپس یک آژانس دولتی مرکزی تصمیم می‌گیرد که به کدام متقاضیان سهمیه اعطا شود و گواهینامه‌ها را قبل از ژانویه توزیع می‌کند.

سازمان تجارت جهانی طی گزارشی در سال ۲۰۱۹ مدعی شد اگرچه چین با پیوستن به WTO انحصار واردات گندم را لغو کرد، اما ۹۰ درصد سهمیه گندم وارداتی از طریق شرکت بازرگانی دولتی (STE) [۳] انجام می‌شود. شرکت بازرگانی دولتی همان نهاد دولتی است که پیش از سال ۲۰۰۱ تجارت غلات COFCO را در انحصار خود داشت و هم اکنون نیز اعطای سهمیه به رقبای آن را کنترل می‌کند. ۱۰ درصد سهمیه باقیمانده برای واردات بین سایر شرکتهای واردکننده گندم تقسیم می‌شود. در ۷ سال اخیر بیش از ۹۰۰ شرکت حداقل یک بار و ۱۷۱ شرکت در تمام ۷ سال برای سهمیه واردات ثبت سفارش کردند. اکثر متقاضیان، کارخانجات بزرگ آرد همچون Wudeli و Yihai Kerry با مجموع ظرفیت ۱۰۰ میلیون تن بوده‌اند.

مدت کوتاهی پس از انتشار گزارش سازمان تجارت جهانی مبنی بر تداوم انحصار در واردات گندم چین، دولت این کشور در سال ۲۰۲۰ در دستورالعمل‌های خود بازبینی کرد که به متقاضیان اجازه می‌داد از سهمیه STE نیز برای واردات استفاده کنند. همچنین دفتر مرکزی COFCO برای اولین بار در سال ۲۰۲۰ در لیست متقاضیان سهمیه واردات ظاهر شد.

همانطور که مشاهده می‌شود، دولت چین همواره تلاش می‌کند واردات سالیانه گندم خود از آمریکا را پایین‌تر از ۱ میلیون تن در سال نگه دارد. صرفا در سال ۲۰۰۴ به منظور جلوگیری از جهش قیمت غلات و در سال ۲۰۱۳ به دلیل نیاز به تنظیم ذخایر دولتی، واردات چین از آمریکا بالا بوده است. پس از سال ۲۰۲۰ و با پایین گرفتن تب جنگ تعرفه‌ها و توافق همکاری دو کشور نیز، دولت چین تلاش کرد با تنوع بخشی به مبادی واردات، سطح واردات گندم از فرانسه، کانادا و استرالیا را به تناسب با واردات از آمریکا بالا ببرد تا در دام وابستگی به دولت ایالات متحده در تامین امنیت غذایی نیفتد.
واردات بی سابقه گندم در سال‌های اخیر در اثر رشد مصرف

با وجود سودآوری واردات و تقاضای قوی واردکنندگان، طی دو دهه گذشته هیچگاه سقف واردات مطالبه شده توسط دستورالعمل WTO محقق نشده بود. اما در اثر بالا رفتن سطح مصرف گندم چین و کمبود شدید، دولت چین مجبور شده است در دو سال اخیر واردات گندم را به سقف تعیین شده برساند. مقامات چینی معتقدند ممکن است تقاضا برای گندم در خوراک دام به جای غذا باعث این جهش تقاضا برای واردات شده باشد. در سال ۲۰۲۰، قیمت ذرت در چین از قیمت گندم بالاتر رفت و این وارونگی باعث جایگزینی گسترده گندم به جای ذرت در خوراک دام چین شد.

قابل ذکر است با وجود آنکه مصرف گندم چین از سالانه ۱۱۰ میلیون تن به ۱۴۵ میلیون تن رسید، دولت چین با وجود فشار اعضای WTO سقف تعهد وارداتی گندم را بدون تغییر در مقدار ۹.۶۳ میلیون تن باقی نگه داشته است.