چگونه زمان خود را مدیریت کنیم؟

يكي از مهارت هايي كه دانش آموزان براي رسيد ن به موفقيت حتما بايد به آن توجه كنند مهارت مديريت زمان و تنظيم وقت است. تنظيم وقت در حقيقت يعني اداره كرد ن خويشتن و اين كه چگونه بتوانيد از وقت گرانبهاي خود بهترين استفاده را كنيد.

تعريف مديريت زمان
مديريت زمان، يعني استفاده ي مطلوب از زمان براي اجراي برنامه ها و فعاليت هاي متناسب با اهدافي كه در زند گي داريد.

مراحل مد يريت زمان
براي اين كه بتوانيد اوقات خود را به درستي مد يريت كنيد بايد مراحل زير را انجام د هيد:

1- تعيين هدف
اهداف از نظر زماني به سه دسته تقسيم مي شوند:
الف - اهداف بلند مدت، مثل رسيد ن به شغل دندان پزشكي
ب - اهداف ميان مدت: مثل قبولي در يك پايه تحصيلي
چ - اهداف كوتاه مدت، مثل تهيه يك تحقيق علمي يا موفقيت در آزمون ميان ترم يا ارايه ي يك كنفرانس در كلاس.
آن چه مهم است اين است كه مشخص كرد ن اهداف به شما كمك مي كند كه شما همواره برنامه هاي خود را بررسي كنيد و به اين سئوال پاسخ د هيد كه آيا كارهايي كه در دست اجرا داريد در راستاي رسيد ن به اهداف تان هست يا خير؟ اگر پاسخ شما منفي بود، معنايش اين است كه يا بايد اهداف تان را تغيير د هيد يا اين كه فعاليت هاي تان را با اهداف تان منطبق كنيد و اين يعني مديريت زمان.

2- تهيه ي فهرست فعاليت ها
برنامه ها و فعاليت هاي هر فردي بايد با اهدافش تناسب داشته باشد. از سوي ديگر هر فردي داراي فعاليت هاي جنبي و عادات خاص خود است كه نمي توان آن ها را ناديده گرفت. بنابراين با توجه به موارد فوق فهرستي از فعاليت هاي تان را مشخص و ليست كنيد.

3- اولويت بندي فعاليت ها
براي اين كه فعاليت هاي خود را اولويت بندي كنيد، ابتدا بايد درجه ي اهميت و فوريت كارهاي خود را مشخص كنيد. يك دانش آموز موفق سعي مي كند با تنظيم وقت و برنامه ريزي مناسب ابتدا بهترين زمان خود را به انجام امور اصلي و فعاليت هاي اولويت اول اختصاص د هد و ساير اوقات خود را صرف بقيه ي اولويت ها كند.
مهمترين عوامل اتلاف وقت (وقت كش ها)

به نظر شما پيامك زدن به يك دوست، تماس تلفني با يك همكلاسي، تلويزيون نگاه كردن و ... اتلاف وقت است؟
هرگز اين گونه نيست، بلكه براي داشتن يك زند گي شاد و با كيفيت بسيار هم ضروري است. يك دانش آموز اگر خود را داخل اتاق حبس كند و صرفا با كتاب ها و جزوات خود زند گي كند. ممكن است از نظر درسي و تحصيلي سرآمد شود، ولي از نظر اجتماعي و روابط بين فردي دچار مشكل مي شود. بنابراين آنچه از نظر متخصصان، غيرمنطقي و نادرست است، استفاده ي بي رويه و نامناسب از امكانات و پرداختن به امور غير ضروري است. بعضي از مهم ترين عوامل اتلاف وقت به شرح زير است:
- مكالمات تلفني غير ضروري و بيش از اندازه
- وقت گذراني بيش از حد با دوستان
- استفاده ي بيش از حد از پيامك يا پيغام هاي الكترونيكي
- اعتياد به چت كرد ن با اينترنت
- مهماني هاي ناخوانده و بدون برنامه ريزي قبلي
- تماشاي بيش از حد تلويزيون
- روش هاي غير صحيح و عادات نادرست مطالعه
- بي برنامگي در انجام كارها
- ناتواني در تصميم گيري
- نداشتن برنامه ي مناسب براي خواب و استراحت
- سستي و اهمال كاري
- استفاده ي بي رويه و طولاني مدت از سرگرمي هاي غير ضروري، مثل بازي هاي رايانه يي و ...
- ناتواني در "نه گفتن " به درخواست هاي نا به جاي دوستان

چگونه مي توان از وقت تان بهتر استفاده كنيد؟

1-استفاده بهتر از وقت هاي مرده
تاكنون فكر كرده ايد كه روزانه چه قدر وقت تان در مسير سرويس، ايستگاه اتوبوس و اتاق انتظار پزشك هدر مي رود؟ شما مي توانيد با همراه داشتن ياد داشت هاي درسي يا فلش كارت هاي دروس مختلف (مثل ادبيات، زبان، شعر، لغت، فرمول هاي رياضي) از اين اوقات مرده بهينه استفاده كنيد.

2- تنظيم كرد ن وقت خواب
خواب و استراحت به موقع و مناسب تاثير زيادي بر كارآيي شما دارد. بنابراين سعي كنيد اولا بين شش تا هفت ساعت در شبانه روز حتما بخوابيد، دانشمندان معتقدند اين ميزان خواب پاسخگوي نياز فيزيولوژيك شماست. هم چنين خواب بيش تر از يك ساعت در نيمروز (بعدازظهر) را اصلا توصيه نمي كنند و معتقدند خواب بيش از حد نه تنها به بازيابي انرژي از دست رفته ي شما كمك چنداني نمي كند، بلكه باعث خستگي بيش تر شما مي شود. از سوي ديگر شما بايد ساعت هاي انرژيك (فعال) خود را شناسايي كنيد و به انجام امور درسي و فعاليت هاي اصلي اختصاص د هيد. (مثلا صبح اول وقت يا ساعات پاياني شب)
بعضي از بچه ها از پرخوابي خود گلايه دارند. پرخوابي مي تواند دلايل مختلف داشته باشد از جمله كم خوني، كم كاري غده تيروئيد، افسرد گي، بي انگيزگي و رنگ تيره ي اتاق.

بعضي ديگر اظهار مي دارند كه در خواب آرامش كافي ندارند و از اين رو نه نها از خواب لذت نمي برند، بلكه پس از بيداري احساس خستگي و كلافگي مي كنند. اين مشكل مي تواند به دليل كم خوني، نارسايي غدد تيروئيد، اضطراب، غذاي سنگين قبل از خواب، مصرف بي رويه نمك، استفاده زياد از مواد كافئين دار باشد، بنابراين ضروري است با انجام آزمايش هاي پزشكي از سلامت خود مطمئن شويد و چنانچه مشكلي داشتيد براي رفع مشكل با مشاور خويش مشورت كنيد. اگر مي خواهيد خواب آرام و لذت بخشي داشته باشيد، شام سبك ميل كنيد و با آب ولرم دوش بگيريد. اگر وقت كم آورديد، سعي كنيد از وقت هاي مرده استفاده كنيد و حتي المقدور از خواب خود كم نكنيد. شب بهترين زمان براي استراحت و خواب است، بنابراين عادت كنيد روز را به انجام فعاليت هاي درسي و انجام تكاليف اختصاص د هيد و شب را به خوابيدن. كم خوابي باعث كاهش تمركز مي شود و بعضا بي خوابي زياد موجب بيماري در فرد مي شود، در حالي كه خواب كافي باعث تمركز بيشتر و افزايش ياد گيري مي شود.

3- كنترل اوقات فراغت و تفريح
تفريح و استراحت به جا و به موقع موجب احياي انرژي رواني و جسماني شما جهت انجام فعاليت هاي اصلي مي شود، بنابراين اگر تفريح بخواهد زمان زيادي از وقت شما را به خود اختصاص د هد، ديگر كارايي نداريد و بايد محدود شود. با اين كار وقت جديدي را براي خود به وجود مي آوريد.

4- "نه گفتن " به درخواست هاي نابجا و غير مهم
بسياري از اوقات قبول كرد ن درخواست هاي نابجا و غير ضروري ديگران، بخش قابل توجهي از وقت شما را به خود اختصاص مي د هد. اگر قادر باشيد با گفتن "نه " از انجام اين امور خود داري كنيد موفق شده ايد ميزان قابل توجهي از وقت خود را مديريت كنيد.

5- به تعويق انداختن كارهاي غيرضروري
گاهي پاسخ گويي به تلفن يا پيامك يك دوست در زماني كه اختصاص به مطالعه و انجام يك فعاليت درسي است مي تواند تمركز شما را بهم بزند و افكارتان را تحت تاثير قرار د هد، بنابراين پيشنهاد مي شود با خود قرار بگذاريد در زماني كه مشغول يك فعاليت درسي هستيد تلفن و موبايل را از خود دور كنيد و براي دوستان تان توضيح د هيد كه دليل پاسخ گويي به تاخير به تماس يا پيامك آن ها بي توجهي يا بي احترامي به آنان نبوده است.

6- ياد گيري مهارت هاي مطالعه ي موثر
مهارت هاي مطالعه از قبيل تندخواني، خلاصه نويسي و ياد داشت برداري، روش خواند ن دروس، حتي تندنويسي و خوش نويسي مي تواند در صرفه جويي وقت ما بسيار كارساز باشد، بنابراين سعي كنيد اين مهارت ها را ياد بگيريد تا اوقات شما بهتر مد يريت شود.