علایم و نحوه تشخیص استئوآرتریت (آرتروز)

گروه سلامت و تغذیه: استئوآرتریت (آرتروز) یک نوع شایع از آرتریت است که در آن از دست دادن تدریجی غضروف از مفاصل به وقوع می پیوندد. علایم شایع استئوآرتریت شامل درد، خشکی، کاهش بعضی حرکات مفصل و تغییرات در شکل مفاصل درگیر است. اگرچه استئوآرتریت می تواند تقریباً هر مفصلی را درگیر کند اما اغلب اوقات دست ها، زانوها، لگن و ستون مهره ها را درگیر می کند.

استئوآرتریت شرایط مزمنی است که به تدریج در طول زمان بدتر می شود. معیارهای زیادی وجود دارند که ممکن است پیشرفت آن را آهسته و علایم را کنترل کند. تشخیص آرتروز اولین گام برای اطمینان یافتن از درمان مناسب آن است.

در این مقاله علایم و آزمون های تشخیصی ای که می تواند برای افراد دچار آرتروز مورد استفاده قرار گیرند (نه درمان آرتروز) مرور می گردد.

انواع استئوآرتریت

دو نوع اصلی آرتروز وجود دارد که علل به وجود آورنده مختلفی دارند:

آرتروز با علت نامشخص (ایدیوپاتیک): آرتروز ایدیوپاتیک علت قابل تشخیصی ندارد (در حال حاضر شناخته نشده است) ممکن است محدود باشد (محدود به یک یا دو مفصل) یا عمومی باشد (در سه مفصل یا بیشتر)

آرتروز ثانویه: به وسیله شرایط زمینه ای ایجاد می شود مثل آسیب به مفاصل، تجمع کلسیم درون مفصل، سایر شرایط مرتبط با استخوان و مفصل (مثل روماتیسم) یا شرایط پزشکی مثل دیابت

عوامل خطر استئوآرتریت

شماری از عوامل می توانند خطر ابتلا به استئوآرتریت را افزایش دهند. بیشتر افرادی که دچار استئوآرتریتند بر اثر یک عامل و یا بیشتر از یک عامل به این بیماری دچار شده اند.

سن: افزایش سن یکی از قوی ترین عوامل خطر برای استئوآرتریت است. این شرایط به ندرت در افراد جوان تر از 40 سال رخ می دهد اما دست کم 80 درصد از افراد بالای 55 سال بعضی شواهد اختلال را در تصویربرداری دارند. به هرحال همه افرادی که در تصویر برداری آرتریت دارند درد یا سایر مشکلات مفصلی ندارند.

جنس: به دلایل ناشناخته زنان بین 2 تا 3 برابر مردان احتمال دارد که به استئوآرتریت دچار شوند.

چاقی: افرادی که چاقند بیشتر در معرض خطر ایجاد آرتروز هستند. کاهش وزن ممکن است این خطر را کاهش دهد.

شغل: آرتروز با مشاغل مشخصی که نیازمند چمباته زدن (یا قوز کردن) و یا زانو زدن های مکرر است مانند پنبه ریسی، باربری لنگر، کشتی سازی و نجاری در ارتباط است.

استئوآرتریت لگن با کار در مزرعه، کار ساختمانی و سایر فعالیت های نیازمند برداشتن بارهای سنگین، ایستادن های طولانی مدت یا راه رفتن در مسافت های زیاد هرروزه مرتبط است.

ورزش: خطر ابتلا به استئوآرتریت در افرادی که در ورزش های خاصی شرکت می کنند افزایش می یابد؛ این ورزش ها شامل کشتی، بوکس، پرتاب کردن توپ در  بازی بیس بال، دوچرخه سواری، چتربازی،کریکت (ورزش تیمی با چوب مخصوص و توپ است که در یک زمین چمن دایره‌ای یا بیضی شکل میان دو تیم ۱۱ نفره بازی می‌شود) ژیمناستیک، باله، فوتبال هستند. در مقابل دویدن به نظر نمی رسد که خطر آرتروز را افزایش دهد.

علایم آرتروز

علایم آرتروز معمولاً بعد از 40 سالگی رخ می دهد و به طور قابل توجهی از فردی به فرد دیگر فرق می کند.

درد: علامت اصلی آرتروز درد مفصل است که با فعالیت بدتر و با استراحت بهتر می شود. در موارد شدید، درد ممکن است هنگام استراحت در شب نیز رخ دهد. درد معمولاً نزدیک مفصل درگیر رخ می دهد. به هرحال در بعضی موارد ممکن است درد به سایر نواحی ارجاع شود برای مثال درد آرتروزی که در مفصل بین استخوان ران و لگن است ممکن است در زانو حس شود.

مفاصل درگیر آرتروز ممکن است در لمس حساس باشند. سطح (میزان) درد معمولاً در طول زمان ثابت است. هر گونه افزایش ناگهانی در سطح درد می تواند نشان دهنده آسیب اخیر یا یک شرایط زمینه ای مثل نقرس باشد.

خشکی: خشکی صبحگاهی یک علامت شایع آرتروز است. این خشکی معمولاً در طی 30 دقیقه پس از بلند شدن برطرف می شود اما ممکن است در طول روز، در طی دوره های عدم فعالیت برگردد. برخی از افراد تغییرات در علایم، مرتبط با  تغییرات وضع هوا را ذکر می کنند.

تورم (افیوژن): آرتروز ممکن است باعث نوعی از تورم مفصل به نام افیوژن شود که در نتیجه تجمع مایع اضافی در مفصل ایجاد می شود.

احساس صدای ترق تروق یا صدای خشن (کریپیتوس): حرکات یک مفصل درگیر با آرتروز ممکن است باعث ایجاد یک صدای ترق تروق یا صدای خشن به نام کریپیتوس شود. این حس احتمالاً به علت سخت شدن سطوحی است که داخل مفاصل به طور طبیعی نرمند.

رشد رو به خارج استخوانی (استئوفیت): آرتروز اغلب باعث رشد رو به خارج استخوان به نام استئوفیت یا خارهای استخوانی می شود. برآمدگی های استخوانی می توانند زیر پوست نزدیک مفاصل حس شوند و معمولاً در طول زمان بزرگ می شوند.

علایم در مفاصل خاص: آرتروز همه مفاصل را به طور مساوی درگیر نمی کند. این شرایط بیشتر انگشتان، زانوها، لگن (مفصل بین استخوان ران و لگن) و ستون مهره ها را درگیر می کند. به ندرت بازو، مچ دست و پا درگیر می شوند. علاوه بر این اغلب مفاصل یک طرف بدن متفاوت با طرف دیگر درگیر می شوند.

تشخیص استئوآرتریت

هیچ علامت، نشانه یا آزمایش واحدی وجود ندارد که با آن بتوان آرتروز را تشخیص داد. در عوض تشخیص بر پایه در نظرگرفتن عوامل زیادی شامل علایم ویژه آرتروز و نتایج آزمون های آزمایشگاهی و تصویر برداری با اشعه ایکس است.

معیارهای تشخیصی: معیارهای قرار دادی اغلب برای تشخیص آرتروز در مفاصل ویژه استفاده می شود.

آرتروز زانو: معیارهای آرتروز زانو شامل وجود درد زانو به علاوه دست کم سه مورد از مشخصه های زیر است:

-سن بیشتر از 50 سال

-خشکی صبحگاهی که کمتر از 30 دقیقه طول بکشد.

-حس ترق تروق یا صدای خشن

-حساسیت استخوانی در زانو

-بزرگی استخوانی زانو

-هیچ گرمی قابل تشخیص در لمس نباشد.

آزمون های آزمایشگاهی و تصویربرداری با اشعه ایکس اغلب علاوه بر این علایم مورد استفاده قرار می گیرند.

آرتروز دست

آرتروز دست در نقاط مشخصی به طور شایع تری رخ می دهد:

-در مفصلی که در پایه انگشت شست، جایی که انگشت با مچ دست مرتبط می شود قرار دارد. ممکن است نزدیک محل آرتریت برآمدگی یا گره های استخوانی وجود داشته باشد.

-در مفصل انتهای انگشت (نزدیک ترین مفصل به ناخن) (برآمدگی هایی به نام گره های هبردن نیز ممکن است وجود داشته باشد.)

-در مفصل میانی انگشتان. این نقطه دچار برآمدگی هایی به نام گره های بوخارد می شود.

در آرتروزی که در پایه انگشت شست قرار دارد اغلب دردی عمیق وجود دارد. ممکن است اشکال در محکم گرفتن یا نیشگون گرفتن اشیا با هرقدرتی یا اشکال در باز کردن درپوش ها یا چرخاندن کلید وجود داشته باشد.

معیار آرتروز دست شامل درد دست به علاوه دست کم سه نوع  از موارد زیر است:

 -بزرگی استخوانی در حداقل دو یا بیشتر از 10 مفصل انتخابی

-بزرگی استخوانی در دو یا بیشتر از دو مفصل انتهایی انگشت (نزدیک ترین مفصل به ناخن) ((DIP

-کمتر از سه مورد مفصل متاکارپوفالنژیال MCP)) متورم (مفصلی که در پایه انگشتان قرار دارد)

-بدشکلی در حداقل یک مورد از ده مفصل انتخابی

آرتروز دست اغلب می تواند بر پایه این معیارها به تنهایی تشخیص داده شود و آزمون های آزمایشگاهی و تصویر برداری با اشعه ایکس ممکن است غیر ضروری باشد.

آرتروز لگن

تشخیص آرتروز بر پایه نتایج آزمون های آزمایشگاهی و تصویر برداری ها است. معیار شامل وجود درد لگن به علاوه حداقل دو مورد از مشخصه های زیر است:

-آزمایش ESR غیر طبیعی

-وجود بیرون زدگی های استخوانی (استئوفیت) در تصویربرداری

-کاهش فاصله بین مفصلی در تصویر برداری که نشان دهنده از دست رفتن یا نقصان غضروف است .

آزمون های آزمایشگاهی: آزمون های آزمایشگاهی ممکن است برای کمک به تشخیص آرتروز لگن یا رد کردن شرایط با علایم مشابه پیشنهاد شود.

تصویربرداری: تصویربرداری با اشعه ایکس (عکس ساده) اغلب برای پیگیری وضعیت آرتروز در طول زمان کمک کننده است. اما تصویر ممکن است در طول مراحل اولیه طبیعی به نظر برسد. سایر انواع تصویربرداری مثل سونوگرافی (اولتراسوند) و MRI (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) ممکن است برای تشخیص آسیب به غضروف، لیگامان و تاندون پیشنهاد شود که در تصویربرداری با اشعه ایکس دیده نمی شود.

دوره آرتروز

آرتروز معمولاً به آهستگی در طول زمان بدتر می شود، اگر چه در بعضی از افراد ثابت می ماند. در افرادی که درد و خشکی مفصل شان در طول زمان بدتر شود معمولاً بدتر شدن دوره ای است (بدتر شدن سپس برای یک دوره ثابت می ماند.)

بعضی از افرادی که دچار آرتروزند قادرند با وجود درد، عملکرد طبیعی داشته باشند در حالی که سایرین ممکن است به خاطر درد حتی با کار های ساده مشکل داشته باشند. تمرینات ورزشی می تواند به پیشگیری از دست دادن قدرت کمک کند و شانس ناتوان شدن را کاهش دهد.

منابع:

http://www.uptodate.com/contents/osteoarthritis-symptoms-and-diagnosis-beyond-the-basics?source=see_link

http://dik.ir/

http://www.webmd.com/osteoarthritis/guide/hand-osteoarthritis-degenerative-arthritis-of-the-hand?page=2#3