روایت های مختلف از دلارهای بلوکه شده، از 28 تا 150 میلیارد دلار

گروه اقتصادی – در حالی که پیش از جمع بندی مذاکرات هسته ای و اعلام توافق، برخی کارشناسان به آزادسازی حدود 120 تا 200 میلیارد دلار پول های بلوکه شده ایران در خارج کشور و کشورهای چین، هند، ژاپن، کره، آمریکا، اروپا و... اشاره کرده اند اما مسوولان اقتصادی از جمله رئیس کل بانک مرکزی و وزیراقتصاد و دارایی، رقم بالای 100 میلیارد دلار را اغراق آمیز اعلام کرده و آقای سیف از آزادی حدود 28 میلیارد دلار از پول های ایران در کشورهای هند و ژاپن و کره وامارات خبرداده است. 

به گزارش بولتن نیوز، پیش از این  برخی مسوولان کشور، رقم پول های بلوکه شده را بین 60 تا 180 میلیارد دلار اعلام کرده بودند و جان کری وزیر خارجه آمریکا نیز رقم را حدود 45 میلیارد دلار و رئیس سابق سازمان سیا 150 میلیارددلار برآورد کرده بودند. 

برخی منابع نیز برآوردها و گمانه‌زنی‌های مختلفی در مورد رقم پول‌های بلوکه شده داشتند و از وجود 120 تا 200میلیارد دلار پول‌های بلوکه شده ایران بابت صادرات نفت و تجارت ایران با کشورهای دیگر خبر داده بودند، اما رییس کل بانک‎مرکزی اعلام کرد که از محل فروش نفت ۶ میلیارد دلار در هند داریم و ۲۲میلیارد دلار از اموال بانک مرکزی نیز در ژاپن، کره و امارات موجود است که پس از رفع تحریم‎ها آزاد می‌شود. 

سیف تاکید کرد: بانک مرکزی ۵میلیارد دلار نیز بدهی به خارج از کشور دارد. وی همچنین گفت: سوئیفت می‌تواند عملیات خود را از هم‌اکنون آغاز کند. 

بر اساس نظرات آقای سیف، رقم پول‌های بلوکه شده چیزی حدود 28میلیارد دلار اعلام شده که البته ممکن است منظور رییس کل بانک‌مرکزی، تنها بخشی از پول‌های بلوکه شده باشد و به همه مقادیر آن اشاره نکرده است و تنها ارقام چهار کشور ژاپن، کره، امارات و هند را اعلام کرده است و به طلب ایران از اروپا، چین و امریکا و سایر کشورها اشاره نکرده است. 

اما جالب این است که علی طیب‌نیا وزیر اقتصاد نیز معتقد است که در اعلام رقم 120میلیارد دلار زیاده‌گویی و اغراق شده است.

شاید دلیل افرادی مانند طیب‌نیا در مورد زیاد نبودن پول های بلوکه شده ایران این است، توجه به این نکته است که با شروع تحریم‌ها در سه چهار سال اخیر، بخشی از صادرات نفت ایران کاهش یافته و چون نفت کمتری صادر شده در نتیجه درآمد کمتری داشته‌ایم و رقم کمتری نیز بلوکه شده است.

جان کری وزیر خارجه آمریکا نیز در این زمینه اعلام کرده بود که درآمد نفتی و ارزی ایران به دلیل تحریم ها و کاهش قیمت نفت از 120 میلیارد دلار در سال به 40 تا 50 میلیارد دلار و متوسط 45 میلیارد دلار در سال کاهش پیدا کرده است. 

جان کری رقم پول های بلوکه شده را 45 میلیارد دلار اعلام کرده است. 

کاظم جلالی، رییس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی رقم دارایی‌های بلوکه شده را 60 میلیارد دلار اعلام کرده است

علی لاریجانی، رییس مجلس شورای اسلامی نیز میزان دارایی‌های بلوکه شده ایران تنها در چین را 22میلیارد دلار عنوان می‌کند.

پایگاه خبری دبکا وابسته به رژیم صهیونیستی نیز گزارش داده که اگر دولت آمریکا تصمیم بگیرد 12میلیارد دلار دارایی ایران در آمریکا را از حالت مسدود شده خارج کند، اروپا نیز 35 میلیارد دلار دیگر را آزاد می کند

نکته دیگر این است که به خاطر کاهش قیمت نفت، درآمد نفت و قیمت نفت نیز کاهش یافته و در نتیجه درآمد بلوکه شده نیز کاهش یافته است.

ضمن اینکه در سال‌های اخیر شرکت‌های نفتی و ایرانی راهکارهای کسب درآمد و دور زدن تحریم‌ها را به کار گرفته‌اند و درنتیجه پول بیشتری نقد کار کرده و پول کمتری در خارج کشور بلوکه شده است و بخشی از پول بلوکه شده نیز بابت سرمایه گذاری و فاینانس کشور چین و سایر کشورها خرج شده است.

اما در هر حال با فرض اعلام 28میلیارد دلار طلب ایران از هند و کره و امارات و ژاپن توسط آقای سیف، وجود 12میلیارد دلار پول بلوکه شده در آمریکا و 35میلیارددلار در اروپا و 22میلیارد دلار در چین می‌توان تقریبا به یک رقم برآوردی رسید که حدود 97میلیارد دلار مجموع طلب‌ها و پول‌های بلوکه شده ایران است و البته رقم مشخص نیست که رقم 35 میلیارد دلار مربوط به سرمایه گذاری نفت توسط شرکت نیکو، نیز در دل این ارقام وجود دارد یا جدای از آنهاست و در نهایت اگر 35 میلیارد دلار سرمایه گذاری نفتی را جداگانه فرض کنیم رقمی حدود 132 میلیارد دلار  کل طلب نقد و غیر نقد ایران از خارج کشور خواهد بود. 

در نتیجه کل طلب ایران و پول های بلوکه شده رقمی بین حداقل 28 تا  حداکثر 132 میلیارد دلار است و البته باید مشخص شود که از این رقم چه میزان در سرمایه گذاری نفتی، چه مقدار در فاینانس چین، چه مقدار صرف طلا و خریدهای دیگر شده است و در نهایت چه میزان به صورت نقد به حساب ایران واریز می شود.   

براین اساس،  اینکه کدام بخش از این پول‌ها بعد از تحریم‌ها آزاد خواهد شد و چه بخشی مشمول مرور زمان، اجرای قراردادهای فاینانس توسط چین، سرمایه گذاری نفتی و خرید کالا و... خواهد شد، مشخص نیست و مواردی است که در آینده مشخص می شود. 

اما مهمترین نکته ای که اتفاق افتاده این است که به خاطر تحریم ها و کاهش قیمت نفت درآمد کشور به حدود 45 میلیارد دلار در سال کاهش یافته و در نتیجه میزان پول های بلوکه شده نیز کاهش یافته و بخشی از آن نیز به صورت سرمایه گذاری و فاینانس و خرید کالا خرج شده است. 

 

آقای طیب نیا اعلام کرده که شرکت نیکو که به فروش نفت ایران مشغول است، حدود 35 میلیارد دلار از این پول ها را برای سرمایه گذاری در نظر گرفته است همچنین 22 میلیارد دلار طلب ایران از چین، احتمالا طبق قراردادها و توافق ایران وچین صرف فاینانس طرح های سرمایه گذاری مانند طرح های فولاد و... می شود. براین اساس، 57 میلیارد دلار از پول فروش نفت ایران عملا صرف سرمایه گذاری ها و فاینانس شده و مشخص نیست که چقدر از این رقم 57 میلیارد دلاری به صورت کالا و ماشین آلات و سرمایه گذاری وارد کشور می شود و چقدر به صورت پول نقد وارد کشور خواهد شد که در این زمینه باید منتظر انتشار آمار فاینانس چین، سرمایه گذاری های نفتی و طرح های سرمایه گذاری صنعتی با فاینانس چین بود. 

به گفته محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران قرار است که دارایی‌های بلوکه شده ایران در سایر کشورهای دنیا آزاد شود؛ موضوعی که از سوی وزیر امور خارجه آمریکا نیز مطرح شده است.

در این میان، ارقام متفاوتی برای دارایی‌های بلوکه شده ایران در بانک‌های خارج مطرح می‌شود. برخی سخن از 45میلیارد دلار به میان می‌آورند و برخی دیگر می‌گویند که ایران 60میلیارد دلار پول بدون دسترسی در بانک‌های خارجی دارد. البته در این میان، رقم 50میلیارد دلاری نیز برای دارایی‌های بلوکه شده ایران مطرح می‌شود. 

کاظم جلالی، رییس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی رقم دارایی‌های بلوکه شده را 60 میلیارد دلار عنوان و اعلام کرده است که تحریم‌های بین‌المللی، دسترسی به این منابع را محدود کرده است. به گفته وی، هم‌اکنون بیش از 60میلیارد دلار سرمایه ایران در بانک‌های خارجی بلوکه شده و دسترسی به آنها وجود ندارد.

این رقم در حالی عنوان می‌شود که علی لاریجانی، رییس مجلس شورای اسلامی میزان دارایی‌های بلوکه شده ایران تنها در چین را 22میلیارد دلار عنوان می‌کند، موضوعی که البته مجیدرضا حریری، نایب‌رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین می‌گوید که چین قرار است به ازای هر یک دلار آن، 3دلار تسهیلات فاینانسی به ایران بدهد.

تا چند روز پیش از انجام توافق میان ایران و 1+5، یک مقام ارشد امریکا اعلام کرد که برای بازپس گرفتن 12میلیارد دلار دارایی بلوکه شده ایران با کنگره رایزنی می‌کند.

 وی به روزنامه نیویورک تایمز گفته است که طرحی برای آزادسازی بخشی از دارایی‌های مسدود شده ایران در امریکا ارائه شده است. 

به گفته این مقام امریکایی، در صورت اجرایی شدن این طرح، امریکا دارایی‌های مسدود شده ایران در خارج از کشور را به صورت قسطی به ایران پس می‌دهد تا به نوعی از پیامدهای سیاسی و دیپلماتیک لغو تحریم‌های بین‌المللی جلوگیری کند. البته کنگره امریکا تاکید کرده چنین طرحی را تا زمان توقف کامل غنی‌سازی برنامه هسته‌یی ایران، رد می‌کند.

در این میان، پایگاه خبری دبکا وابسته به رژیم صهیونیستی نیز گزارش داده که اگر دولت آمریکا تصمیم بگیرد 12میلیارد دلار دارایی ایران در آمریکا را از حالت مسدود شده خارج کند، اروپا نیز 35 میلیارد دلار دیگر را که گفته می‌شود حاصل اعمال تحریم‌های بانکی جمهوری اسلامی است، آزاد می‌کند و به این ترتیب ایران به حدود 50میلیارد دلار دسترسی پیدا می‌کند. 

12میلیارد دارایی بلوکه شده ایران در آمریکا شامل اموال دیپلماتیک، وجوه نقدی، اموال نظامی و اموال محمدرضا پهلوی و خانواده‌اش می‌شود و در پی حادثه 13 آبان 1358 از سوی ایالات متحده مسدود و توقیف شد. 

در همین راستا هم پایگاه خبری دبکا گزارش داده که حتی پیش از برگزاری کنفرانس ژنو بین ایران و کشورهای عضو گروه 1+5، کاخ سفید در حال طراحی برنامه‌یی برای لغو تحریم‌ها از طریق آزاد کردن دارایی‌های مسدود شده ایران بود و به همین دلیل هیات امریکایی در مذاکرات ژنو برای نخستین‌بار شامل آدام زوبین، مدیر دفتر کنترل درآمدهای خارجی وزارت خزانه‌داری امریکا بوده است.

در عین حال، جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا نیز از آزادسازی بخشی از 45میلیارد دلار پول بلوکه شده ایران خبر می‌دهد و می‌گوید: به ایران پیشنهاد کرده‌ایم در صورت توافق هسته‌یی در گام نخست، بخش کوچکی از پول‌های بلوکه شده ایران در بانک‌های جهان، آزاد شود. 

وی رقم این پول‌های بلوکه شده ایران 45میلیارد دلار اعلام کرده و می‌افزاید: در مرحله نخست، تحریم‌های اساسی علیه ایران لغو نمی‌شوند. 

وزیر خارجه امریکا ادامه داد: قبل از اینکه تحریم‌ها به میزان زیادی بر ایران تاثیر بگذارد درآمد نفتی این کشور سالانه 110 تا 120میلیارد دلار بود این رقم به دلیل تحریم‌ها به 40 تا 45میلیارد دلار در سال کاهش یافت. 

همچنین 45میلیارد دلار از ایران به صورت پول بلوکه شده در بانک‌هایی در سراسر جهان وجود دارد. ایرانی‌ها به این پول‌ها دسترسی ندارند. موید همه این حرف‌ها، بیانیه‌یی است که کاخ سفید ساعتی بعد از توافق هسته‌یی ایران با 1+5 اعلام کرد و آن اینکه، به موجب توافق هسته‌یی حاصل شده میان ایران و کشورهای 1+5، تهران به میلیاردها دلار پول نقد که حاصل از درآمد فروش نفت، محصولات پتروشیمی و طلا و دیگر فلزات گرانبهاست، دسترسی پیدا می‌کند. این بیانیه که در رویترز منتشر شده به این نکته نیز اذعان دارد که دسترسی بالقوه به یک میلیارد و 500 میلیون دلار پول که حاصل درآمد فروش طلا و فلزات گرانبهاست، البته بخشی از این پول مربوط به محدودیت‌های ایجاد شده در بخش خودرو ایران و همچنین صادرات محصولات پتروشیمی نیز می‌شود. 

در ادامه این بیانیه آمده است: به موجب این سند ایران می‌تواند صادرات نفت خود را در سطح کنونی ادامه دهد و به موجب توافق 4میلیارد و 200میلیون دلار از درآمد فروش نفت در اختیار ایران قرار می‌گیرد و البته این به شرطی است که تهران به تعهدات خود عمل کند.

به هرحال باید منتظر بود و دید در روزهای آینده، آیا کشورهای عضو گروه 1+5 به تعهدات خود در قبال آزادسازی بخشی از دارایی‌های بلوکه شده ایران پایبند هستند یا خیر.

 

ولی‌الله سیف رییس کل بانک‌مرکزی در حاشیه جلسه هیات دولت در جمع خبرنگاران اظهار کرد: کاهش نرخ ارز در روزهای اخیر که تحت‌تاثیر اخبار توافق قرار گرفته، ممکن است در چند روز آینده نیز ادامه پیدا کند، اما به خاطر تعادل در عرضه و تقاضا، این مساله اثر بلندمدت ندارد. براین اساس می‌توان نتیجه گرفت که واقعیت‌های اقتصادی و عرضه و تقاضا و اثر تاخیری لغو تحریم‌ها در آینده، باعث خواهد شد که نرخ ارز به جای قبلی و اصلی خود برگردد و کاهش کنونی موقتی و زودگذر تلقی شود. وی با بیان اینکه ۵ تا ۶ ماه زمان برای یکسان‌سازی نرخ ارز از سوی بانک‌مرکزی نیاز است، گفت: در حال حاضر مدیریت نرخ ارز شناور و مدیریت شده است.