گزارش عملکرد اقتصاد ایران در سال 93؛ کنترل تورم، بهبود رشد اقتصادی و شاخص های اقتصاد مقاومتی

گروه اقتصادی - براساس نماگرهای بانک مرکزی  مربوط به آذرماه 93 که به تازگی منتشر شده،  هزینه های دولت کاهش محسوسی داشته و در عین حال شاخص های پولی و بانکی، تورم، نقدینگی، مطالبات معوق بانکی، و سایر شاخص های پولی وبانکی با روند بهبود مواجه شده است.

 طبق گزارش منتشر شده از سوی بانک مرکزی، جمعیت کشور در سه ماهه پاییز سال گذشته 77.8 میلیون نفر، جمعیت شهری 56.4 میلیون و جمعیت روستایی 21.4 میلیون نفر ثبت شده است.

رشد جمعیت در این مدت زمان 1.2 درصد و تراکم جمعیتی نیز 47.2 نفر در هر کیلومتر مربع ثبت شده است. همچنین جمعیت فعال در دوره سه ماهه سوم سال گذشته 23.9 میلیون نفر، نرخ بیکاری 10.5 درصد ثبت شده که به تفکیک شهری و روستایی، نرخ بیکاری در شهر 11.7 و در روستا 7.4 درصد و نرخ بیکاری جمعیت مردان 8.7 و زنان 20.3 درصد و نرخ بیکاری در میان جوانان 15 تا 29 ساله 21.8 درصد و در بین جوانان 15 تا 24 25.7 درصد ثبت شده است.

همچنین بر اساس گزارش نماگرهای شماره 78 بانک مرکزی رشد تولید ناخالص داخلی در سه ماهه پاییز سال گذشته 2.8 درصد با احتساب درآمدهای نفتی و بدون در نظر گرفتن نفت 2.5 درصد ثبت شده است. بر اساس این گزارش توليد ناخالص داخلي به قيمت پايه در سه ماهه سوم سال 1393 به قیمت‌های جاری بالغ بر 263 هزار میلیارد تومان بود و در همین زمان رقم تشکيل سرمايه ثابت ناخالص به 80 هزار میلیارد تومان می‌رسید. همچنین هزينه هاي مصرفي بخش خصوصي 143 هزار میلیارد تومان و هزينه هاي مصرفي بخش دولتی 27 هزار میلیارد تومان بوده است. به این ترتیب در دوره مورد نظر گزارش نماگرهای بانک مرکزی سهم هر یک از اجرای تقاضای کل از تولید ناخالص داخلی به ترتیب 4/30، 4/54 و 3/10 درصد برای تشکيل سرمايه ثابت ناخالص، هزينه هاي مصرفي بخش خصوصي و هزينه هاي مصرفي بخش دولتی بوده است.

مروری بر جزئیات گزارش نماگرهای بانک مرکزی حاکی است در سه ماهه پاییز سال 1393، تولید ناخالص داخلی به قیمت جاری 263 هزار میلیارد تومان و تولید ناخالص داخلی بدون نفت 225 هزار میلیارد تومان بوده است . همچنین از نظر ارزش افزوده بخش‌های مختلف نیز حدود 38 هزار میلیارد تومان مربوط به بخش نفت، 23 هزار میلیارد تومان سهم بخش کشاورزی، 65 هزار میلیارد تومان سهم بخش صنایع و معادن بوده است که سهم بخش صنعت و معدن 35 هزار میلیارد تومان و سهم بخش ساختمان 26 هزار میلیارد تومان بوده است . همچنین سهم بخش خدمات از ارزش افزوده نیز به 14 هزار میلیارد تومان به قیمتهای جاری بالغ می‌شود.

از سوی دیگر بررسی نماگرهای شماره 78 بانک مرکزی حاکی از آن است که تولید ناخالص داخلی به قیمتهای بازار ( به قیمت ثابت سال 1383) طی سه ماهه سوم سال گذشته بالغ بر 51 هزار میلیارد تومان بوده است که سهم هزینه‌های مصرفی خصوصی از این میزان 25 هزار میلیارد تومان و سهم هزینه‌های مصرفی دولتی به ¼ هزار میلیارد تومان بالغ می‌شود و رقم تشکیل سرمایه ثابت ناخالص نیز به 4/14 هزار میلیارد تومان و سهم خالص صادرات و واردات نیز در حدود 3 هزار میلیارد تومان در این دوره می‌رسد. البته مرور روند تغییرات هر یک از این اقلام در سال گذشته خود، گواهی است بر بهبود وضعیت رشد اقتصادی زیرا با تغییر فصول، شاخصها بهبودی جزئی یافته‌اند.  

گزارش بانک مرکزی در مورد درآمدها و هزینه های دولت حاکی از آن است که هزینه های دولت 9 هزار میلیارد تومان بیشتر از درآمدها بوده است یا به عبارتی دیگر کسری تراز عملیاتی یا کسری بودجه اقتصادی دولت در سه ماهه پاییز سال گذشته حدود 9 هزار تومان بوده است. با توجه به این که بر اساس گزارش منتشر شده از سوی بانک مرکزی ایران، درآمدهای دولت در سه ماهه سوم سال گذشته 23 هزار میلیارد تومان و پرداخت های هزینه ای طی این مدت 32 هزار میلیارد تومان بوده است از تفاوت این دو رقم به کسری تراز عملیاتی یا همان کسری بودجه اقتصادی می‌رسیم.

از سوی دیگر بر اساس گزارش نماگرهای شماره 78 بانک مرکزی، میزان واگذاری های دارایی های سرمایه ای دولت در سه ماهه سوم سال گذشته 15 هزار میلیارد تومان و رقم تملک دارایی های سرمایه ای دولت 12 هزار میلیارد تومان بوده است. به این ترتیب دولت در سه ماهه سوم سال 1393 با مازاد 3 هزار میلیارد تومانی در بخش دارایی‌های سرمایه‌ای مواجه بوده که این امر دلیل کاهش 3 هزار میلیارد تومانی کسری تراز عملیاتی و سرمایه‌ای دولت در قیاس با کسری تراز عملیاتی است .

به استناد گزارش نماگرهای شماره 78 بانک مرکزی، از کل 23 هزار میلیارد تومان درآمد سه ماهه پاییز دولت 5/16 هزار میلیارد تومان از محل مالیاتها و 5/6 هزار میلیارد تومان از محل سایر درآمدها تامین شده است که به این ترتیب سهم درآمد مالیاتی 72 درصد کل درآمدها بوده است که درآمدهای مالیاتی نسبت به سه ماهه تابستان سال گذشته با رشد منفی 7/14 درصد مواجه بوده در حالی که سایر درآمدها طی همین دوره 20 درصد رشد داشته است .

همچنین بررسی اجزای درآمدهای مالیاتی دولت در نماگرهای منتشر شده از سوی بانک مرکزی گواه آن است که در سه ماهه سوم سال 1393، از مجموع 5/16 هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی 5/8 هزار میلیارد تومان مربوط به مالیات‌های مستقیم و 8 هزار میلیارد تومان مالیات‌های غیر مستقیم بوده است. به این ترتیب با اندکی اغماض می‌توان سهمی برابر برای هر دو نوع مالیات در نظر گرفت. در حالی که در فصو قبلی سال 1393 این نسبت متفاوت بوده است. بگونه‌ای که در فصل تابستان از 3/19 هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی 5/11 هزار میلیارد تومان مالیات مستقیم و 8/7 هزار میلیارد تومان مربوط به مالیات‌های غیر مستقیم بوده است . همچنین در فصل بهار سال گذشته نیز از 12 هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی 6/6 هزار میلیارد تومان مالیات مستقیم و 4/5 هزار میلیارد تومان مربوط به مالیات‌های غیر مستقیم بوده است. البته شاید بتوان علت یکسان شدن سهم مالیات‌های مستقیم و غیر مستقیم در فصل پاییز سال 1393 را به دریافت مالیات‌های معوقه سال مالی قبل مربوط دانست که با توجه به فرصت ارائه و تکمیل اظهارنامه در فصل تابستان، در فصل بعد از آن اقدامات کارکنان سازمان امور مالیاتی برای اخذ مالیات‌های مستقیم در قیاس با سایر انواع مالیات کاهش می‌یابد و به این ترتیب سهم مالیات غیر مستقیم نسبت به سایر فصول تا حدودی بیشتر می‌شود.

از سوی دیگر بررسی روند تغییرات شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی در سه ماهه سوم سال 93 نشان می دهد نرخ تورم دوازده ماهه منتهی به آذر ماه سال 93 نسبت به دوره مشابه سال قبل 17.2 درصد، آذر ماه سال 93 نسبت به ماه قبل 1.9 درصد و آذر ماه سال 93 نسبت به ماه مشابه سال قبل 16.7 درصد بوده است

میزان بدهی خارجی ایران 

بانک مرکزی کل بدهی های خارجی کشور را در 9 ماهه سال 1393 معادل پنج میلیارد و 527 میلیون دلار اعلام کرد.

 برهمین اساس در بخش خارجی در نه ماهه 1393 تراز حساب جاری 19 میلیارد و 938 میلیون دلار؛ تراز بازرگانی(حساب کالا) 22 میلیارد و 778 میلیون دلار، صادرات کالا هشت میلیارد و 289 میلیون دلار، واردات کالا 45 میلیارد و 511 میلیون دلار و متوسط نرخ دلار آمریکا در بازار بین بانکی 26 هزار و 179 ریال بوده است.

همچنین در گزارش بانک مرکزی نرخ رشد نقدینگی (آذرماه 93 نسبت به پایان سال قبل از آن) 14.9 درصد، پول منفی 3.4 درصد، شبه پول 19.5 درصد و سپرده های بخش غیردولتی 16.6 درصد اعلام شده است.

بر اساس نماگرهای بانک مرکزی در سه ماهه سوم سال ۹۳ خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی بالغ بر ۱۶۷ هزار میلیارد تومان بوده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن (سال ۹۲) ۰.۴ درصد کاهش را نشان می‌دهد.

بر اساس نماگرهای بانک مرکزی در سه ماهه سوم سال 93 خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی بالغ بر 167 هزار میلیارد تومان بوده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن (سال 92) 0.4 درصد کاهش را نشان می‌دهد.

بر اساس این گزارش، خالص دارایی‌های خاجی بانک مرکزی در سال 89 بالغ بر 61 هزار میلیارد تومان، در سال 90 بالغ بر 74 هزار میلیارد تومان، در سال 91 نزدیک به 77 هزار میلیارد تومان و در سال 92 بالغ بر 167 هزار میلیارد تومان بوده است.

بر این اساس، خالص دارایی‌های خارجی بانک‌ها در سال 89 بالغ بر 7 هزار میلیارد تومان، در سال 90 بالغ بر 8 هزار میلیارد تومان، در سال 91 بالغ بر 13 هزار میلیارد تومان و در سال 92 بالغ بر 35 هزار میلیارد تومان بوده است که این رقم در 3 ماهه نخست 93 به 41 هزار ملیارد تومان رسیده است.