شرکتهای بیمه چقدر پول در می‌آورند؟

گروه اقتصادی،  رو به روی در اصلی پارک  لاله در خیابان کارگر صف طولانی جلوی مرکز اسناد پزشکی سازمان تامین اجتماعی تشکیل شده است. ساعت حدود 6 صبح یکی از روزهای سرد پاییزی است و بیش از 60 نفر در نوبت ایستاده اند. افراد داخل صف که از پیرمرد 75 ساله تا کودک در آغوش مادر در بین آن ها هستند، مثل ماری دو، دور به هم پیچ خورده اند و تا لبه جدول را گرفته اند تا نوبت کسی اشتباه نشود و کسی بدون نوبت وارد صف نشود.

به گزارش بولتن نیوز،همه کسانی که در صف ایستاده اند در یک چیز مشترک هستند؛ آن ها همه به دنبال گرفتن هزینه های درمان خود از سازمان تامین اجتماعی آمده اند و منتظراند تا کار روزانه مرکز اسناد پزشکی سازمان تامین اجتماعی در ساعت 7:30 شروع شود و آن ها بتوانند برای ارئه مدارک خود و گرفتن هزینه های درمان نوبت بگیرند.

مرد میان سالی که خود را عباس معرفی می کند و در صف ایستاده می گوید که این سومین بار است در دو هفته گذشته برای گرفتن هزینه های درمان همسرش که کبدش را جراحی کرده به جلوی این ساختمان می آید. او می گوید یک بار نوبت روزانه به او نرسیده است و بار دیگر هم به او گفته اند که مدارکش ناقص است. این مرد میان سال برگه ای با 18 شماره را نشان می دهد و می گوید:« همه این مدارک را باید به همراه داشته باشید تا جواب درستی بدهند تازه از زمانی هم که مدارک را می گیرند چند هفته ای طول می کشد تا حداکثر 10، 15 درصد پول هزینه ها را واریز کنند. این همه سال حق بیمه پرداخت کردیم و حالا هیچی به هیچی.»  

البته این عدم رضایت از پرداخت درست هزینه های درمان و بیمه تنها شامل بیمه های درمانی نمی شود بلکه وضعیت بیمه های دیگر مانند بیمه شخص ثالث، بدنه اتومبیل، بیمه کالا و باربری هم این روزها به همین شکل است. به قول یکی از تاجران گرفتن خسارت از شرکت های بیمه شبیه عبور از هفت خان رستم با کفش آهنی است.

امیر چهارمحالی که کارخانه شن و ماسه در شهریار دارد و هر ماه چندین تن مصالح ساختمانی به کشور عراق صادر می کند، می گوید سال گذشته یکی از کامیون هایش در راه سلیمانیه عراق مورد حمله قرار گرفته و کامیون و بار او به سرقت می رود و از آن زمان تاکنون او به دنبال گرفتن خسارت از شرکت بیمه کننده بار است. امیر می گوید:« با شرکت بیمه چندین بار تا پای نهایی شدن خسارت پیش رفته ایم اما هر بار یک بهانه ای برای ناقص بودن پرونده و مدارک تحویل می دهند و یک ایراد جدید می گیرند.»

او که حدود 500 میلیون تومان به گفته خود خسارت دیده است، می گوید:« قوانین بیمه به شکلی پیچیده و گنگ نوشته شده اند که همیشه راه در رویی را برای شرکت های بیمه باقی بگذارند تا از زیر پرداخت خسارت شانه خالی کنند یا تنها درصد کمی از ضر وزیان افراد را بپردازند.» 

بهانه تراشی های شرکت های بیمه در بخش های مختلف در سال های گذشته باعث شده تا شکایت های بسیاری از سوی افراد مختلف به بخش بازرسی بیمه مرکزی ایران، سازمان تامین اجتماعی، خدمات درمانی و مراجع قضایی ارائه شود و حتی بیمه مرکزی ایران شماره تلفن (6-26214781) و سامانه اینترنتی را برای طرح شکایت های مردمی از شرکت های بیمه راه اندازی کند. شکایت هایی که البته به دلیل تعدد و بازهم پیچیدگی قوانین معمولا به نقطه ای نمی رسد و از نیمه های راه با خستگی شاکی رها می شود مگر اینکه شاکی با پرداخت هزینه شخصی وکیل آشنا به قوانینی را بگیرد تا دنبال پیگیری کارهای او باشد و در نهایت بعد از چندین ماه بتواند خسارت خود را « زنده» کند.

شرکت های بیمه در ایران و انواع خدمات

در حال حاضر بیش از 20 شرکت ارائه دهنده خدمات بیمه در کشور حضور دارند  که به سه گروه تقسیم می شوند. شرکت بیمه دولتی شامل بیمه ایران،  بیمه های خصوصی شامل آسیا، البرز، دنا، بیمه معلم، پارسیان، کارآفرین، سینا، سامان، رازی، توسعه، دی، نوین، ملت، پاسارگاد و میهن و بیمه های های مناطق آزاد مانند بیمه های اتکایی امین، حافظ، امید و ایران امید که تنها در مناطق آزاد کشور مانند جزیره قشم خدمات رسانی می کنند. همچنین این شرکت های بیمه از نظر خدمات بیمه ای به سه دسته بیمه اموال، بیمه اشخاص و بیمه مسئولیت طبقه بندی می شوند.

البته بیمه اموال خود دارای 9 زیر مجموعه شامل بیمه آتش سوزی، بیمه باربری، بیمه اتومبیل، بیمه مهندسی، بیمه هواپیما، بیمه دام، بیمه انفجار اتمی، بیمه تعطیلی کارگاه و کارخانه و بیمه سرقت است و بیمه اشخاص نیز به بیمه زندگی، حوادث و درمان تقسیم می شود. انواع بیمه هایی که شناخت نسبت به آن ها می تواند به خصوص برای فعالان بخش خصوصی از اهمیت بالایی برخوردار باشد و آن ها را در موارد خاص مورد حمایت قرار دهد. مثلا بیمه های آتش سوزی، یا بیمه کالا و باربری یا بیمه های تعطیلی کارخانه بیمه هایی هستند که می توانند در صورت بروز مشکل بخشی از خسارت های فعالان اقتصادی را جبران کنند. برای مثال می توان به چالش های اقتصادی طی دو سال گذشته نگاهی انداخت که بسیاری از صنایع و کارخانه ها را با مشکلات بسیار رو به رو کرد و در آن شرایط اگر فعالان اقتصادی کارخانه خود را در مقابل تعطیلی بیمه کرده بود، می توانستند بخشی از خسارت های خود را به دلیل تعطیلی اجباری کارخانه هایشان از طریق بیمه حتی بعد از چند ماه پیگیری جبران کنند.

به اعتقاد بسیاری از کارشناسان؛ فعالان اقتصادی کشور در حال حاضر شناخت صحیحی از خدمات صنعت بیمه ندارند و سهم بیمه های بازرگانی، حوادث ، آتش سوزی و... در سبد هزینه های آن ها به صورت کلی کمتر از یک درصد از کل هزینه های بیمه های پرداختی است. در حال حاضر درصد بسیار کمی از مراکز صنعتی و کارخانجات کشور در بخش خصوصی  زیر پوشش بیمه های اختیاری مانند حوادث و یا آتش سوزی هستند. در این بین توصیه بسیاری از کارشناسان به فعالان اقتصادی و صنعتی این است که برای جلوگیری از خطرات و ضر وزیان های کلان مراکز خود را تحت پوشش بیمه قرار دهند و از مشاوران بیمه برای مدیریت مجموعه خود بهره بگیرند. البته ابن موضوع به فرهنگ سازی هم نیاز دارد زیرا نگاه بسیاری از افراد جامعه در حال حاضر به بیمه هزینه کردی غیر ضروری و سوری است.

اما با این همه ، آن چه این روزها به عنوان بیمه بیشتر در کشور شناخته می شود، بیمه های اجباری شامل بیمه شخص ثالث با بیش از 15 میلیون خودرو بیمه شده و بیمه خدمات درمانی با بیش از 40 میلیون نفر تحت پوشش است. هم اکنون بیمه های شخص ثالث و بیمه های خدمات درمانی هستند که بیشترین نقش را در بازار بیمه کشور بازی می کنند.

 بیمه شخص ثالث توسط شرکت های بیمه دولتی و غیر دولتی مانند ایران، آسیا، دانا و.... انجام می شود و بیمه های خدمات درمانی هم توسط سازمان تامین اجتماعی و سازمان بیمه خدمات درمانی و البته سازمان بیمه نیروهای مسلح و... صورت می گیرد. در حال حاضر سازمان تامین اجتماعی به عنوان بزرگ ترین نهاد ارائه دهنده خدمات بیمه در کشور محسوب می شود که حجم سرمایه سالانه آن به اندازه 5 درصد تولید ناخالص ملی است. هم اکنون 11 میلیون کارگر کشور به صورت مستقیم تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی هستند که با احتساب خانواده های آن ها این جمعیت تحت پوشش به حدود 35 میلیون نفر یعنی حدود 48 درصد جمعیت کشور می رسد. البته سازمان تامین اجتماعی و سازمان بیمه خدمات درمانی باوجود اینکه بزرگ ترین نهادهای ارائه کننده بیمه های درمانی در کشور هستند اما زیر مجموعه سازمان بیمه مرکزی ایران محسوب نمی شود بلکه زیر مجموعه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی هستند و به همین دلیل در آمارهای سالانه صنعت بیمه کشور نامی از آن ها و خدماتشان برده نمی شود.

آمارها و وضعیت صنعت بیمه در کشور

طبق اعلام اداره تحلیلهای آماری بیمه مرکزی ایران، در حال حاضر 27 شرکت بیمه مستقیم (ایران، دانا، آسیا، البرز، معلم، پارسیان، کارآفرین، رازی، ملت، توسعه، سینا، امید، حافظ، سامان، دی، نوین، ایران معین، پاسارگاد، میهن، کوثر، ما، متقابل کیش، آرمان، آسماری، تعاون، متقابل قشم و سرمد) در ایران فعالیت می کنند. حق بیمه تولید شده در سال 1392  به اندازه 27.3 درصد نسبت به سال قبل از آن، رشد داشته و به حدود 16.5 هزار میلیارد تومان رسیده است. سهم بخش غیر دولتی از این مقدار، 54.5 درصد بوده است و 45.5 درصد باقیمانده توسط بیمه ایران که تنها شرکت دولتی بیمه است، تولید شده است. تعداد بیمه نامه های صادر شده نیز 11 درصد نسبت به سال 91 رشد داشته و در حدود 42.8 میلیون فقره بود که سهم بخش غیر دولتی از این تعداد، 57.2 درصد بوده است. 43.2 درصد حق بیمه های تولیدی به رشته بیمه شخص ثالث و مازاد اختصاص داشته است. 19.1 درصد حق بیمه های تولیدی مرتبط با بیمه درمان بوده است.

در سال 1392، شرکت‌های بیمه حدود 10.6 هزار میلیارد تومان خسارت به بیمه گذاران پرداخت کردند که در مقایسه با سال قبل از آن، 35.4 درصد رشد را نشان می دهد. 49.4 درصد از خسارتهای بازار بیمه توسط بخش غیر دولتی جبران شد و 50.6 درصد مابقی به بیمه گذاران شرکت بیمه ایران اختصاص داشت. شرکتهای بیمه حدود 17 میلیون مورد خسارت به بیمه گذاران پرداخت کردند که در مقایسه با سال 1391، به اندازه 31.7 درصد رشد داشته و سهم بخش غیردولتی از این تعداد، 29.5 درصد بوده است. 47.2 درصد از خسارتهای بازار بیمه در رشته بیمه شخص ثالث و مازاد پرداخت شده است. همچنین 30.1 درصد از خسارتهای پرداختی به بیمه درمان مربوط بوده است. می توان گفت که صنعت بیمه کشور در سال 1392، در مجموع حدود 6 هزار میلیارد تومان سود ناخالص از کسر حق بیمه تولیدی از خسارتهای پرداختی، کسب می کند.

صنعت بیمه و توسعه اقتصادی

در شرایطی که سالانه تعداد بسیار زیادی شکایت درباره خدمات شرکت های بیمه مطرح می شود اما آمارها نشان می دهد که شرکت های بیمه و به طور کلی صنعت بیمه کشور در سال های گذشته شرایط موفق و امیدوار کننده ای را پشت سر گذاشته اند و البته این مهم در شرایطی اتفاق افتاده است که کشور با شرایط بد اقتصادی، تحریم و.... مواجه بوده است. این موضوع نشان می دهد صنعت بیمه در کشور می تواند پتانسیل های بالایی برای سرمایه گذاری و کارآفرینی و اشتغال در سال های آینده داشته باشد. طبق آمارهای رسمی سازمان بیمه مرکزی ایران، تا پایان سال 1390، حدود 16 هزار و 300 نفر در شرکت های بیمه اشتغال داشته اند و تعداد شعب شرکت های بیمه در کشور به 850 شعبه رسیده است.

به اعتقاد کارشناسان صنعت بیمه در هر کشور نقش پشتیبان اقتصاد و صنعت کشور را بازی می کند و به همین دلیل می تواند در توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و خدمات رفاه عمومی نقش مهمی داشته باشد. نقشی که به نظر کارشناسان دولت جدید باید با فرهنگ سازی و توسعه مناسب آن ، به بهترین شکل از پتانسیل های آن در بخش های مختلف بهره ببرد.