نگاهی به 25 سال زعامتِ مقام معظم رهبری

با همۀ این ها، حقیقت این است که 25سال پیش اما درست در چنین روزهایی نظام جمهوری اسلامی بدترین روزهای تاریخ 35ساله اش را سپری می کرد و دلیل آن نیز هیچ نبود مگر ارتحال نابه هنگام و سوزناک آن امام همام و این که نظام و انقلاب مهمترین عنصر استحکامش –که همان عنصر رهبری اش بود- را از دست داده بود و حقیقتی دیگری که با همۀ این تفاسیر کتمان ناپذیر است، این است که امروز 25سال پُرافتخار از آن روزها می گذرد و انقلاب و نظام اسلامی علاوه بر این که از پس بحران های آن روزها برآمده، در طول این 25سال افتخارها آفریده و وصف اقتدارش، ورد زبان مخالفان و دشمنان همیشگی گردیده و این معاندین و دشمنان قسم خوردۀ اسلام و ایران و انقلاب، در این مدت بارها و بارها به عظمت و اقتدار و شکست ناپذیری اش اعتراف نموده اند و جالب آن که این بار نیز عمده دلیل این سربلندی، همانی است که در یک دهۀ نخست انقلاب بود؛ درایت و اقتدار رهبری و آن چه تحت عنوان «ولایت مطلقۀ فقیه» از سال ها پیش از پیروزی انقلاب توسط بنیانگذار کبیر انقلاب، تئوریزه گردیده و از سال 57 با پیروزی انقلاب اسلامی به صورت عملی به اجرا درآمد و نتیجه اش نیز چیزی نیست مگر تحقق شاکله و سامانی یکسر نوین و بی سابقه در تاریخ حکومت و در اشکال گوناگون کشورداری؛ «نظام جمهوری اسلامی»!

با این مقدمه قصدداریم، در چند روز آینده درسلسله مطالبی پیرامون 25سال زعامت مقام معظم رهبری، ضمن بازخوانی مفهوم «ولایت فقیه» و «اصول و مبانی ولایت مداری» با نگاهی به اخبار روز و برخی معضلات و مسائلی که امروز پس از 25 سال دامن گیر نظام و انقلاب گردیده، بپردازیم و با تبارشناسی جریان های انقلابی فعال در عرصۀ سیاسی امروز کشور، مسیر راه آینده و شاخصه های حرکت در خط امام از دیدگاه مقام معظم رهبری را تبیین نماییم. چندی پیش نگاهی مشابه از سوی «دیدبان» انجام گرفت و به برخی از جوانب این مسئله پرداخته شد.

با این تفاسیر، در ادامه مروری مختصر خواهیم داشت به برخی از اهم دستاوردهای رهبری 25سالۀ انقلاب و پیش از آن نگاهی اجمالی به زندگی حضرت آیت الله خامنه ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران:

نقش ایران در مناسبات منطقه ای

رهبر انقلاب در زمان ریاست جمهوری توجه ویژه ای برای نهضت های آزادی بخش در فلسطین، لبنان، عراق، افغانستان و سایر کشورها داشتند. این نگاه در زمان رهبری ایشان و با توجه به جایگاه ولی امر مسلمین جهان، در قالب دو نهاد نو پای «مجمع تقریب مذاهب اسلامی» -که مهمترین کارکرد آن برقراری وحدت میان مسلمین جهان است و «مجمع جهانی اهل بیت(ع)» -که وظیفه آن پیگیری و رسیدگی به امور و احوال شیعیان جهان بود- وسعت پیدا کرد.

با تاسیس مجمع تقریب مذاهب و نظارت آیت الله خامنه ای این حرکت بزرگ دوباره احیا شد. در گامهای آغازین استراتژی تقریب مذاهب تهیه شد و به تصویب رسید. مجمع عمومی تقریب با شرکت بیش از 150 شخصیت از همه مذاهب جهانی منعقد و برنامه 10 ساله‌اش تنظیم شد. حرکت مجمع تقریب گسترش پیداکرد. مجامع جهانی بزرگ اسلامی استقرار گرفت. «ایسسکو»‌ بزرگ‌ترین سازمان فرهنگی جهان، تقریب را از اهداف خودش قرار داد و استراتژی رسمی برای تقریب نوشت.

این که ایران تفکر اسلامی، حرکت بیداری اسلامی در جهان اسلام و مقاومت در برابر مستکبرین بخصوص درمنطقه را هدایت می‌کند بیش از هرچیز دیگری مرهون تفکر و مدیریت فکری رهبر معظم انقلاب است.پیشرفت جمهوری اسلامی در سیاست خارجی محدود به خاورمیانه نبوده و پس از انقلاب به واسطه گفتمان«عزت، حکمت و مصلحت» در عرصه معادلات جهانی جایگاه ویژه ای پیدا کرده است. اما در این مجال اندک امکان پرداختن به سایر مصادیق از جمله مذاکرات هسته ای، سوریه و... وجود ندارد.

نقش ایران در مناسبات نظامی جهانی

حضور در میدان ‌های جنگ، فرماندهی ستاد جنگ ‌های نامنظم، نمایندگی امام در شورای عالی دفاع، معاونت وزیر دفاع و در نهایت فرماندهی کل نیروهای مسلح کشور به همراه حضور عملیاتی در صحنه جنگ، توانست برای رهبر جدید ایران تجربه قابل ملاحظه‌ای را در حوزه نظامی و دانش استراتژیک فراهم آورد، به گونه‌ای که کمتر کسی در درایت ایشان در امر رهبری نظامی، که یکی از اصلی‌ترین وجوه رهبری کشور، انقلاب و فرماندهی کل قوا است، تردید داشته است. همین مساله، اعتماد و اعتقاد نیروهای مسلح را به صحت تصمیمات رهبری روزافزون کرده است.

درحال حاضر بیشتر جنگ افزارهایی که در ارگانهای نظامی به کار گرفته می شود ساخت کارخانجات داخل است. پیشرفت های قابل ملاحظه ای که در تولید انواع موشک ها، توپ ها، خمپاره اندازها، تهیه قطعات یدکی هلکوپترها و هواپیماها و سیستم های کنترل راداری توسط ارتش، سپاه و وزارت دفاع حاصل شده است، نمونه های روشنی از خودکفایی نظامی به شمار می رود. علاوه بر تولید تجهیزات نظامی، ایران در حال حاضر از نظر تعمیر و نگهداری و مدرنیزه کردن سلاح های جنگی و آموزش افراد، به مرز استقلال دفاعی رسیده و به جرأت می توان گفت نیروهای مسلح ایران در حال حاضر در ردیف قویترین ارتش های دنیا قرار گرفته است.

پشرفت های علمی

برخلاف تصور رایج درباره علم در ایران، نگاه رهبر انقلاب به مقوله علم آموزی تنها دانایی، به دست آوردن شغل، پیشرفت در فناوری و تسهیل زندگی مادی نیست، بلکه کارکرد اصلی علم را «اقتدار آفرینی» می دانند. به همین دلیل ایشان با کسب آشنایی از علوم و رشته های جدید علمی در دنیا، و تکیه بر استعداد نخبگان و دانشجویان و تلاش مسئولین اجرایی به گفتمان سازی(جنبش نرم افزاری و نهضت علمی...)و حمایت مادی و معنوی از نهادها و موسسات علمی پرداختند.

«مراکز جهانی اعلام می کنند که رشد علمی ایران گاهی یازده برابر، گاهی سیزده برابر در آمارهای گوناگون، نسبت به رشد علمی متوسط دنیا جلو است! البته معنایش این نیست که ما از لحاظ علمی جلوتر از همه‌ی مراکز دنیا هستیم؛ نه، ما عقب‌ماندگی ‌مان زیاد است، رشدمان سریع است. اگر به این رشد با همین سرعت ادامه بدهیم، ممکن است در سالهای آینده، ده سال دیگر، پانزده سال دیگر در رتبه‌های اول دنیا قرار بگیریم در همه‌ی بخشهای دانش و فناوری، اما الان هنوز نه، الان وسط راهیم، داریم حرکت می کنیم.»

البته پیشرفت انقلاب اسلامی در علم محدود به تکنولوژی و فناوری نبوده بلکه به واسطه حساسیت امام خمینی(ره) و تاکیدات و پیگیرهای رهبر انقلاب در حوزه های نرم افزاری و تحول و ارتقای علوم انسانی- اسلامی شاهد تقویت و رشد «عقبه ی تئوریک نظام» بوده ایم.

این دغدغه و حساسیت از آن جا ناشی می شود که «طرح اسلام به صورت مسلکی اجتماعی و دارای اصولی منسجم و یک آهنگ و ناظر به زندگی جمعی انسان ها یکی از فوری ترین ضروریات مذهبی است ... چون عموما بحث ها ذهنی و دور از حیطه تاثیر عملی و عینی و مخصوصا اجتماعی، انجام گرفته، بیش از معرفت ذهنی به بار نیاورده و نسبت به زندگی جمعی انسانها، به ویژه نسبت به تعیین شکل و قواره جامعه، تعهد و تکلیف و حتی نظریه روشن و مشخصی را ارائه نداده است.»

با وقوع انقلاب این ضرورت بیش از پیش احساس می شود، ایشان در دوره رهبری خویش بارها حوزه علمیه را به فعالیت در این عرصه تشویق می کنند و از طرفی خواستار تغییر نگرش جدی دانشگاهیان از نهضت ترجمه گرایی به تولید علوم انسانی- اسلامی می شوند.

هر چند امروزه با آرمان های علمی در حوزه نرم افزاری فاصله زیادی داریم اما باید به خاطر داشت که در میان بخش قابل توجهی از طلاب و دانشجویان نسل سوم انقلاب اسلامی ادبیات تغییر و تحول علوم انسانی و گسترش فقه به حوزه های اجتماعی به ادبیات غالب تبدیل شده است. این درحالی است که در سالیان نه چندان دور صحبت از الگوهای پیشرفت مبتنی بر آموزه های اسلام، تمسخر و استهزا نخبگان علمی و حوزوی را به همراه داشت. لذا به نظر می رسد حرکت آغاز شده با حمایت های مجدانه رهبر انقلاب در سال های نه چندان دور ثمرات شگفت آوری را نمایان خواهد ساخت که در تارخ اسلام بی سابقه بوده است.

نگاه متعالی به اقتصاد

در این بخش به سه مورد از نوآوری ها و حساسیت های رهبر انقلاب در حوزه اقتصاد اشاره می کنیم:

الف) سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی

به اذعان بسیاری از کارشناسان اقتصادی ایده سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی که از طرف آیت الله خامنه ای مطرح شد، زمینه تحول عمیقی را در اقتصاد کشور بوجود آورد.

ب) اقتصاد اسلامی

آیت الله خامنه ای در هر فرصتی در جمع طلاب و حوزویان نیاز های کشور را مطرح کرده و از ایشان درخواست می کنند تا در زمینه مسائل مستحدثه از نظام اسلامی پشتیبانی فکری و نظری کنند. پس از پافشاری رهبر انقلاب به اقتصاد اسلامی برای نخستین بار در حوزه کرسی های فقه حکومتی با موضوع اقتصاد اسلامی بوجود آمد. هر چند این حرکت نو پاست اما به مرور زمان شاهد احساس مسئولیت قشر عظیمی از طلاب در برابر نیازهای علمی نظام هستیم.

ج) عدالت اقتصادی

رهبر معظم انقلاب اسلامی توجه ویژه‌ای نیز به وضعیت معیشتی اقشار محروم و کم ‌درآمد جامعه داشته‌اند و در مناسبت‌های مختلف نسبت به تامین امکانات زندگی برای این قشر به مسوولان تذکر داده‌اند. «اقشار محروم، مستضعف و کم‌ درآمد که هر گونه افزایش قیمتی در زندگی شخصی آنان اثر می‌گذارد، باید تحت حمایت و پوشش قرار گیرند و مسوولان بخش‌های مختلف اقتصادی و کار و تولید باید با برنامه‌ریزی درست خود به نحوی به محرومان و مستضعفان کمک کنند تا این ملت بتواند اقتصاد کشور را شکوفا کند.»

علمدار فرهنگ انقلابی

در ادامه به بخشی از فعالیتهای فرهنگی آیت الله خامنه ای می پردازیم. ایشان ضمن اینکه از شخصیت فرهنگی و سلیقه فاخر در این عرصه برخوردارند، نسبت به این مقوله چیزی فراتر از خدمات و کالای فرهنگی است، و در واقع نگاه استراتژیک و کارشناسانه دارند. تقریبا هر حرکت فرهنگی که در کشور در حال انجام است با واسطه یا به صورت غیرمستقیم مربوط به سیاست گذاری، حمایت و نظارت ایشان است.

رهبر فرزانه انقلاب در کنار تلاش برای قانونی کردن و جنبه رسمی بخشیدن به فعالیت های فرهنگی از طریق دولت و شوراهایی چون شورای عالی انقلاب فرهنگی، اهتمام ویژه ای به فعالیت های خودجوش فرهنگی دارند.

پس از رهبری ایشان برای نخستین بار در سال 69 سیاست های کلان فرهنگی وارد برنامه ی پنج ساله توسعه شد، که به طور مشخص اعتبار ویژه حمایتی در اختیار هنرهای معاصر قرار گرفت و حمایت از سینما و تئاتر، موسیقی، هنرهای تجسمی، کتاب و مطبوعات شکل قانونی به خود پیدا کرد و در برنامه تدوین شد و به تصویب مراجع ذیربط رسید.

اما با گذشت بیش از 20 سال از این تحول عظیم تنها شاهد افزایش کمی و کیفی تولیدات و کالاهای فرهنگی هستیم. در صورتی که توقعات از فرهنگ چیزی فراتر از تولید و خدمات فرهنگی بود. نهادینه شدنِ مفاهیم انقلاب و آموزهای اسلامی اعم از فقهی و اخلاقی در بینش و منش مردم و مسئولین هدفی بود که باید فعالیتهای فرهنگی آن را محقق می کرد.

به همین دلیل است که ایشان درکنار توجه به سایر مسائل هنری، رشد فرهنگ عمومی را نیز مورد تاکید قرار می دهند. به عنوان مثال تشویق ایشان به تحلیل سیاسی و کسب بصیرت-با هدف تبدیل ملتی منزوی و بی نقش در مسایل سیاسی و کشور در دوره پهلوی، به ملتی آگاه و دارای تحلیل سیاسی- را از این منظر می توان مورد بررسی قرار داد.

ارتباط صمیمانه رهبر انقلاب با هنرمندان، نخبگان با تجربه و گاها جوان فرهنگی و تشکل های فرهنگی سبب شکل گیری حرکتهایی شد که امید می رود در آینده نه چندان دور بخشی از این عقب ماندگی را جبران کنند.

مجموع فعالیتهایی فرهنگی رهبری در طول 25 سال، در فضایی که بسیاری متوجه هشدارهای ایشان مبنی بر تهاجم فرهنگی نمی شدند بسیار چشمگیر بوده است. ایشان با بالا بردن نقش و جایگاه هنرمند و فرهنگ سازان جامعه و تبیین های متوالی از عرصه فرهنگی فضایی ایجاد کردند که بواسطه آن امروزه نسل سومی در مقایسه با نسل های قبل از خود دارای نگاهی عمیق و مبتکر است.

موخره:

مراسم بیست و پنجمین سالگرد ارتحال بنیانگذار و "معمار کبیر خوش فکر چیره دست" جمهوری اسلامی ایران در حرم پاک امام عزیز با کم نظیر و شکوهی افزون از ادوار پیشین با سخنرانی سیّدحسن خمینی نوۀ امام(ره) و مقام معظم رهبری، حضرت آیت الله خامنه ای در میان شمار زیادی از مردم، مسئولان، مقامات ارشد و سفرای خارجی برگزار گردید که در چندروز اخیر بازتاب گسترده ای در رسانه های داخلی و خارجی داشت.

حقیقت این است که آرامش، ثبات و اقتداری که امروز شاهد آن هستیم، همگی در نتیجۀ درایت و کاردانی و بیش از همه تعهد مقام معظم رهبری و ولایت فقیه به سعادت معنوی و مادی ایران و اسلام (ایرانیان و مسلمان) تحقق یافته و با اشراف به این نکته است و این ها دلیلی است بر این مدعا که آن عنصر وحدت بخشی که ملت انقلابی و بزرگ ایران در طی نمودن این مسیر پر پیچ و خم یاری نمود، اعتقاد و باور عملی به «ولایت» بوده و لاغیر...