پيشنهادحذف سربازي اجباري،تشكيل ارتش حرفه‌يي

به گزارش اعتماد، مركز پژوهشهای مجلس هدف خود از این بررسی را نیز وجود اشكالات و كاستی‌های شایان توجه در وضعیت كنونی سیستم خدمت وظیفه اعلام كرده است و دو الگوی سربازی حرفه‌ و داوطلبانه را مطرح می‌كند. قانون سربازگیری فعلی حدود 70 سال قدمت دارد و مربوط به دوره‌یی خاص اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی ایران است.

این گزارش می افزاید: عصر فئودالیسم و عبور به سوی شبه بورژوازی پهلوی، شاید می‌توانست توجیه‌گر نظام سربازگیری اجباری باشد؛ اما تكامل اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و نظامی امروز ایران و جهان، چنین سیستمی را ناكارآمد كرده است. طی نیم قرن، هرگاه جوانی از محیط روستایی یا شهری به عنوان سرباز به درون پادگانی می‌رفت، محیط نیروهای مسلح جذابیت زیادی می‌توانست داشته باشد زیرا سرباز در آنجا غیر از فعالیت نظامی، امورات زندگی را هم می‌آموخت كه برای پس از پایان خدمت سربازی او نیز موثر بود. تحولات فرهنگی و اجتماعی به گونه‌یی رقم خورده است كه به ندرت می‌توان پذیرفت یك جوان امروزی برابر هزینه بهترین سال‌های عمرش، از محیط سربازخانه و پادگان چیز مطلوبی دست او را بگیرد كه برای پس از پایان خدمت سربازی موثر باشد. در واقع سرباز دیروز با دست تهی می‌آمد و هنگامی كه می‌رفت، با یك شخصیت شكل گرفته در سربازی از پادگان می‌رفت؛ اما امروز یك جوان سرباز، عموما با شخصیت شكل گرفته تحت تاثیر خانواده، مدرسه، رسانه، دانشگاه، ورزشگاه، اینترنت وارد نیروهای مسلح می‌شود و جایی برای شكلدهی به شخصیت باقی نمی‌ماند. از این حیث نقش تكاملی كه در گذشته سربازی بازی می‌كرد را امروز نمی‌تواند بازی كند.

از همین رو مركز پژوهشها نیز در بررسی‌های خود بر این نكته تاكید كرده است كه نقش و تاثیر شگرف فناوری‌های نوین نظامی الزامات نوینی را در رابطه با فلسفه سربازی پدید آورده است و بسیاری از كشورها با مطالعات تطبیقی و بررسی هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی سبك‌های سنتی سربازی با سبك‌های نوین و سنجش هزینه – فایده اقدام به ایجاد تغییرات و تحولات منطقی در سیستم سربازی كرده‌اند. براساس آخرین آمارها در میان كشورهای اسلامی كه سربازی اجباری را حذف كرده‌اند نام كشورهای مالزی، پاكستان، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، یمن و افغانستان دیده می‌شود.

با توجه به رشد سریع تكنولوژی در جهان، به ویژه در مسائل نظامی، امروزه دیگر سلاح‌ها و تجهیزات نظامی كاركردی ساده و آسان ندارند و دارای پیچیدگی‌هایی هستند، به تعبیر تحلیلگر بلژیكی مركز مطالعات سیاسی اروپا سلاح‌های جدید نظامی فقط توسط سربازان حرفه‌یی كاربرد پیدا خواهد كرد و نه سربازان وظیفه‌یی كه فقط قرار است به مدت یك سال یا كمتر خدمت كنند، از همین رو است كه مركز پژوهشهای مجلس هم به این نكته اشاره می‌كند، استفاده از سربازان وظیفه برای به كارگیری تكنولوژی‌های نوین، ایده خوبی نیست. نكته شایان توجه دیگر در همین رابطه مقوله چابك‌سازی سازمان‌ها و نیروهای مسلح است كه در بسیاری از كشورها برای افزایش كارآمدی نیروهای مسلح در حال انجام است و به نظر می‌رسد حرفه‌یی شدن نیروهای مسلح و اصل چابكی در قالب‌های سربازی وظیفه با شكل سنتی و قدیمی آن در تقابل است. حقوق شهروندی و حق انتخاب یكی از مهم‌ترین بحث‌هایی است كه امروز در جریان است، به همین خاطر طرح جایگزینی سربازی اختیاری به جای اجباری باعث نشان دادن چهره متفاوتی از ایران در جهان می‌شود.

در ادامه بررسی‌های مركز پژوهشهای مجلس، به این نكته اشاره می‌كند كه از مزایای سربازی داوطلبانه می‌توان به ظهور و بروز حق انتخاب و اختیار كه در بعد داوطلبانه بودن خدمت معنا و مفهوم پیدا می‌كند و زمینه‌سازی برای افزایش نرخ بهره وری در خدمت سربازی نام برد. كشورهایی مثل اسپانیا و سوئد دارای سربازی حرفه‌یی هستند، در واقع كسانی كه به صورت داوطلبانه به سربازی می‌روند تحت عنوان سربازی حرفه‌یی قرار می‌گیرند كه صرفا در امور مدنی و غیر نظامی مشغول به فعالیت می‌شوند و از مهارت‌های آنان در مدت هفت ماه استفاده می‌شود.

مركز پژوهشهای مجلس با توجه به این بررسی‌ها اعلام كرد با عنایت به اشكالات و كاستی‌های شایان توجه در وضعیت كنونی سیستم خدمت وظیفه عمومی در ابعاد گوناگون كه نتیجه آن كاستی بهره‌وری در سیستم فعلی است. با حرفه‌یی شدن سربازی ارزش یافتن تخصص و كار آمدی در دوره سربازی و منزلت اجتماعی جایگزین اجبار و تكلف در سربازی می‌شود.