چرا تحریم‌ها بر فروش نفت ایران اثر گذاشته است؟

به گزارش بولتن نیوز به نقل از سایت عیار، از سال ۱۳۵۸تا کنون جمهوری اسلامی ایران با واژه تحریم آشنا بوده و با گذر زمان تحریم‏ها شدیدتر شده است. شدیدترین تحریم‏‌های صورت گرفته از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا علیه کشور از سال ۱۳۸۶ آغاز شده و تا کنون نیز با شیب تندی افزایش یافته است.

بر اساس برخی از این تحریم‌ها علاوه بر ممنوعیت خرید نفت از ایران، کلیه مبادلات بین بانکی جهانی با کشور قطع شده و امکان هرگونه نقل و انتقال رسمی بین بانکی جهت انجام مبادلات تجاری به خصوص خرید نفت از ایران گرفته شده است. بعد از اعمال این تحریم ها کشور با مشکل در فروش نفت مواجه شده که دارای سه جنبه است:

۱)کاهش صادرات نفت به دلیل عدم وجود خریدار

۲)عدم امکان پرداخت وجه نفت خریداری شده در شرایط تحریم

۳)کاهش تولید

میزان صادرات نفت کشور بر اساس آمار موجود در دی ماه سال ۱۳۹۰ ،۲ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه بوده است. بر اثر تحریم‏‌های صورت گرفته این میزان در مرداد سال ۹۱ تا ۸۶۰ هزار بشکه رسید. در حال حاضر نیز میزان فروش نفت کشور در حدود ۱ میلیون و ۱۰۰ هزار بشکه است که این آمار به معنای نصف شدن درآمدهای ارزی و ایجاد مشکلاتی در مسیر توسعه است.

مهمترین سئوال پیش رو این است که وجود چه مشکلاتی و غفلت از چه عرصه‌هایی باعث اثرگذاری نسبی تحریم‏‌ها شده است. کارشناسان در پاسخ به این سئوال موارد زیر را ذکر می‌کنند:

۱ـ فروش سنتی نفت:
هم‏‌ اکنون تمامی نفت صادراتی کشور به صورت مذاکره مستقیم میان طرفین قرار داد فروخته می‌شود. برای خرید نفت کشور هیچ گونه رقابتی وجود ندارد و قیمت بر اساس توافق طرفین انجام می‌گیرد. این نوع از فروش نفت سبب عدم کشف قیمت شده که خود سبب شده تا نفت کشور علی‌رغم مرغوبیت آن، به بیشترین قیمت فروخته نشود. علاوه بر این، چنین روشی به راحتی متاثر از رفتار خریدار است که در ادامه توضیح داده می‏شود.

۲ـ فروش به شرکت های بزرگ نفتی، پالایشگاه‏ها و تجار سرشناس

تمامی قراردادهای فروش کشور با این ۳ مجموعه صورت می‏‌گیرد و باعث شده تا به راحتی توسط غربی‏‌ها شناسایی شده و با اعمال تحریم‏‌هایی هدفمند از خرید دراز مدت نفت توسط این سه مجموعه جلوگیری نمایند. در صورتی که در بازار‏های جدید نفتی با حضور واسطه‏‌ها امکان رصد و شناسایی مصرف‏ کننده نهایی بسیار سخت بوده و اعمال فشار جهت عدم خرید نفت از کشور به صورت عملی امکان‏‌پذیر نمی‌باشد.

۳ـ انحصار فروش نفت توسط دولت

تمامی قراردادهای فروش نفت ایران با مجموعه‏‌های دیگر توسط دولت بسته می‏‌شود و بخش خصوصی عملا هیچ‏گونه دخالتی در فروش نفت ندارد. از معایب فروش انحصاری عدم وجود رقابت در فروش است. نفتی که توسط مجموعه‌ها و روش‌های متعدد بفروش رسد این قابلیت را دارد تا با نوآوری و انعطاف پذیری در شرایط تحریم از اثرات آن بکاهد.

۴ـ فروش نفت با دلار و یورو:

صادرات نفت کشور با ارزهایی مانند دلار و یورو صورت می گیرد، همچنین فروش به مجموعه‏‌های داخلی نیز بر اساس دلار محاسبه شده و به صورت ریالی فروخته می‏شود.
فروش نفت صرفا با ارزهایی مانند دلار و یورو تبعات جبران‏‌ ناپذیری را تا کنون بر اقتصاد کشور گذاشته است. انجام معاملات بین بانکی با دلار و یورو جهت تسویه ارز مورد معامله تحت نظارت بانک های مرکزی اروپا و آمریکا قرار می‏گیرد و هم اکنون بر اساس تحریم‏های اعمال شده کلیه انتقالاتی که مبدا و یا مقصد شرکت‏‌های ذکر شده و اشخاص ایرانی باشند را به صورت تعلیق در می‏‌آوردند و پول انتقال شده را بلوکه می‏‌کنند.

بدین‏صورت امکان هرگونه مبادلات رسمی انتقال ارز از مبدا و یا به مقصد ایران وجود ندارد. هم اکنون بر اساس گفته برخی از مدیران مجموعه‏‌های پالایشگاهی دنیا، علی‌رغم تحویل گرفتن نفت از ایران، پرداخت پول آن به دلیل تحریم‏‌های بانکی با مشکل مواجه شده است.

از سوی دیگر کشور از ابتدای انقلاب تاکنون در برخی از مقاطع با نوسانات ارزی شدیدی مواجه بوده است که این خود سبب شده بدلیل فروش نفت با ارزهایی مانند دلار و یورو اقتصاد کشور پایدار نباشد و تبعات سنگینی را برای کشور همراه داشته باشد.