ناهماهنگی در سیاستگذاری مانع بهینه سازی مصرف سوخت است/ ناترازی تا 10 سال دیگر با این شرایط ادامه دارد

گروه اقتصادی: یک کارشناس انرژی گفت: ناهماهنگی بین سازمان بهینه سازی مصرف سوخت، استاندارد، خودروسازان وزارتخانه های صمت و نیرو و نهادهای بالاتر در بهینه سازی مصرف سوخت موج می زند، در حالی که ناترازی انرژی وارد شرایط خطرناکی شده است.

محمد صادق مهرجو کارشناس انرژی در گفت وگو با بولتن نیوز اظهارداشت: ناهماهنگی بین سازمان ها و ارگان های متولی در زمینه بهینه سازی و مدیریت مصرف یک واقعیت انکارناپذیر است. در سال 1401 در مرکز پژوهش های ریاست جمهوری پیشنهاد کردم که یک معاونت متمرکز برای مدیریت تولید، مصرف و رصد بازار انرژی کشور در کشور ایجاد شود. معاونتی که سیاست‌گذاری، هماهنگی، تنظیم‌گری و بهینه سازی مصرف سوخت را دنبال کند.

وی افزود: در حال حاضر بخش های بهینه سازی زیرمجموعه سازمان های مختلف در حال کار هستند، اما دلیل اینکه این بخش ها کارکرد لازم را ندارند این است که بخشی نگاه می کنند، فقط وظایف مربوط به سازمان خود را می بینند و هیچگونه هماهنگی یا نفوذی با سازمان های هم عرض خود ندارند.

او با اشاره به اینکه کارکرد شورای عالی انرژی هم فقط سیاستگذاری است، عنوان کرد: اما هماهنگی،رصدگری و بهینه سازی در شرح وظایف این شورا نیست، بنابراین این شورا کارکرد لازم را ندارد. ما ناترازی انرژی امروز یکی از ابرچالش‌های ایران برای حداقل 20 سال آینده است.متاسفانه امروز تبدیل به کشور ناترازی ها شده ایم و نیاز به مدیریت متمرکز داریم.

این کارشناس انرژی با بیان اینکه طرح جایگزینی خودروهای فرسوده که در دولت نهم و دهم اجرا شد، در دولت های بعد متوقف شد، اظهارداشت: متاسفانه طرح جایگزینی خودروهای فرسوده دنبال نشد.در حالی که اگر این طرح در دولت روحانی و رییسی ادامه پیدا می کرد، امروز تعداد زیادی از خودروهای فرسوده کشور جایگزین شده بود.افزایش خودروهای فرسوده باعث افزایش مصرف سوخت می شود. در سال 1402 ما یک میلیارد و 480 میلیون دلار بنزین وارد کرده‌ایم و 800 میلیون گازوییل. مجموع  2 میلیارد و 280 میلیون دلار از ارزهای ناشی از صادرات خود را به واردات بنزین و گازوییل اختصاص یافت. برای سال 1403 بناست که این رقم به 3 میلیارد دلار افزایش یابد که رقم بسیار بالایی است.

او افزود: اگر تنوع در مصرف سوخت ایجاد شود، مثل استفاده از سوخت سی ان جی می توان 10 میلیون لیتر در روز در مصرف بنزین صرفه جویی کرد.سوال این است که چرا آقایان وزارت نفت که خودشان این طرح را مطرح کردند، بعد از دوسال هنوز آن را اجرایی نکرده‌اند؟ در حالی که اگر نصف این مبلغ واردات بنزین و گازوییل را به واردات خودروهای برقی اختصاص می‌دادیم،بخشی از مشکلات ناترازی بنزین کم می شد.

این کارشناس انرژی با تاکید براینکه با بالانگه داشتن تعرفه واردات به خودروسازان رانت داده ایم، گفت: چرا سیاست گذاری های مربوط به تولیدخودروهای باکیفیت یا واردات خودروهای برقی، تغییر نمی کند و تعرفه واردات خودروهای برقی صفر نمی شود؟

مهرجو با بیان اینکه شهرداری تهران و وزارت صمت طرح خوبی را برای واردات خودروهای برقی آغاز کرده‌اند، گفت: البته 35 هزار دستگاه بسیار کم است در حالی که اگر100 هزار خودروی برقی به عنوان خودروهای پرتردد وارد می شد، حتما تاثیر بیشتری هم بر کاهش آلایندگی هوا داشت و هم در کاهش مصرف سوخت موثر بود.البته راههای بسیاری هم برای توسعه طرح واردات خودروهای برقی وجود دارد؛ مثلا می‌توان به صورت اقساط واگذار کرد.

او تاکید کرد: مهم این است که برای بهینه سازی مصرف سوخت باید عزم و اراده لازم وجود داشته باشد، این طرح‌ها نیاز به برنامه‌ریزی کلان دارد.در حالی که برای همین طرح هم گروهی انتقاد می کنند که واردات خودروهای برقی چون ناترازی برق داریم، نباید انجام شود. این هم راهکار دارد و حتما لازم است که زیرساخت‌های برق کشور توسعه یابد. اینها  بهانه‌های درستی نیستند.

این کارشناس انرژی با بیان اینکه راندمان نیروگاههای حرارتی که 85 درصد برق کشور را تولیدمی کنند، 35 درصد است، گفت: مشخص است که مابقی هدررفت انرژی است.متاسفانه در فصول پیک انرژی فقط بخش خانگی ما روزانه 750 میلیون مترمکعب گاز مصرف می کند که این رقم برابر با کل مصرف قاره اروپاست! حال آنکه هنوز گروهی می گویند که شاخص شدت انرژی در کشور به دلیل افت GDP در کشور اتفاق افتاده در حالی که اصلا اینگونه نیست و در دهه گذشته هم شرایط همین بود.شاخص شدت انرژی کشور در 30 سال گذشته، در کشورهای پیشرفته روبه کاهش بوده، اما در کشور ما برعکس است.یکی از دلایل عمده این مشکل قیمت‌های ارزان انرژی در کشور است.

او اضافه کرد: ما حامل‌های انرژی را به صورت مفت می‌فروشیم. در کدام کشور دنیا یک لیتر بنزین از یک لیتر آب ارزان‌تر باشد؟ برعکس آن خودرو این میزان گران باشد! سالهای سال است که یارانه وحشتناک به حامل های انرژی می‌دهیم.در واقع ما با معتاد کردن مصرف کننده به حامل ارزان و در دسترس قرار دادن انرژی ارزان شرایطی ایجاد کرده ایم که تغییر آن کار بسیار سختی است. تبعات اقتصادی دارد.یک راهکار چندوجهی نیاز است. راهکارهایی مثل جایگزینی خودروهای فرسوده، متنوع کردن سبد سوختی کشور، توسعه ناوگان حمل و نقل برقی و در نهایت  گران کردن پله ای بنزین است. در غیراینصورت در یک سیکل معیوبی افتاده‌ایم که خلاص شدن از آن بسیار کار سختی است.متضمن پرداخت هزینه های سیاسی، اجتماعی، امنیتی و اقتصادی خیلی زیاد است.به همین دلیل هم باید تصمیمات را متمرکز و در سطح بالا گرفته شود.

او افزود: واقعیت این است که تصمیم‌های پراکنده‌ای که در سازمان‌ها برای مدیریت مصرف سوخت گرفته می‌شود، کارکرد ندارند. این تصمیم ها به جای کلی‌نگری و جامع‌نگری دنبال بخشی‌نگری است. از آن سو، می‌بینم که مساله ناترازی برای بسیاری از تصمیم گیران کشور هم جدی نیست.در حالی که خطر بسیار بزرگی نزدیک است.روزانه 124 میلیون لیتر بنزین به صورت متوسط بنزین مصرف می‌کنیم، در حالی که 105 میلیون لیتر تولید بنزین داریم. مابقی باید وارد شود. امیدوارم اسناسنامه معاونت انرژی بتواند این کلاف سیکل معیوب را باز کند.